دیوار تحریم بین روسیه وچین

سرمایه‌‌گذاری‌‌های جدید ابتکار «کمربند و جاده» چین (BRI) در روسیه برای اولین‌بار به صفر رسیده که نشان‌دهنده بی‌‌میلی پکن برای مواجهه با تحریم‌‌ها در پی جنگ اوکراین است. به گزارش فایننشال‌تایمز، بر اساس گزارش «مرکز مالی و توسعه سبز» در دانشگاه فودان در شانگهای، پکن در نیمه اول سال2022 هیچ معامله جدیدی با نهاد‌‌های روسی تحت برنامه «کمربند و جاده» (جاده ابریشم) منعقد نکرده است. «کریستوف ندوپیل وانگ» مدیر این مرکز گفت که تهدید تحریم‌‌های غرب می‌‌تواند چین را از سرمایه‌گذاری در روسیه منصرف کند. چین درحالی‌که سرمایه‌‌گذاری خود در روسیه را کاهش می‌‌دهد، حضور خود را در خاورمیانه عمیق‌‌تر کرد. ندوپیل وانگ گفت که سقوط میزان سرمایه‌گذاری ممکن است «فقط موقتی» باشد و «قطعا تعامل قوی بین روسیه و چین وجود دارد». وی افزود: البته صادرات انرژی روسیه به چین با وجود جنگ افزایش یافته است.

«ادوارد وایت» در گزارش فایننشال‌تایمز نوشت: روسیه یکی از ذی‌نفعان کلیدی هزینه‌های توسعه‌‌ای چین در بحث ابتکار «کمربند و جاده» بوده است. بر اساس این گزارش، از زمان شروع به کار طرح «کمربند و جاده» در سال2013، مجموع مشارکت BRI چین بالغ بر 932میلیارد دلار است که شامل 561میلیارد دلار در قرارداد‌‌های ساخت‌و‌ساز و 371میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است. پروژه‌های BRI در سراسر بخش‌ها - از بنادر گرفته تا راه‌‌آهن، تا مراکز داده و معادن را شامل می‌‌شود. به گفته پژوهشگران، درحالی‌که در 6ماه نخست2020 قراردادی از سوی چین با روسیه منعقد نشده است، مسکو و پکن قرارداد‌‌هایی به ارزش حدود 2میلیارد دلار در مدت مشابه سال قبل امضا کرده بودند. به نوشته  AidData یک آزمایشگاه تحقیقاتی بین‌‌المللی در کالج «ویلیام و مری» در ویرجینیا، تعهدات رسمی وام‌‌دهی چین به روسیه از سال2000 تا 2017 - که شامل هزینه‌های BRI می‌‌شود - بالغ بر 4/ 125میلیارد دلار بوده است. این شامل 58میلیارد دلار از بانک توسعه چین و 15میلیارد دلار از اگزیم بانک چین، دو بانک بزرگ این کشور است.

چین البته هنوز برای حدود 15درصد از نفت و 8درصد از گاز خود به عرضه روسیه وابسته است. قرارداد‌‌های انرژی جدید برای گسترش این توافقات در اوایل فوریه منعقد شد؛ یعنی چند روز قبل از اینکه به سربازان روسیه دستور حمله به اوکراین داده شود. از زمان حمله به ماه فوریه، پکن از تحریم‌‌های بین‌‌المللی علیه روسیه انتقاد کرده است؛ اگرچه بسیاری از شرکت‌های آن مراقب هستند که آنها را نقض نکنند. داده‌های دانشگاه فودان نشان داد که عربستان سعودی اکنون به یکی از بزرگ‌ترین ذی‌نفعان BRI تبدیل شده است؛ زیرا چین روابط خود را با کشور‌‌های خاورمیانه از طریق معاملات بزرگ انرژی و ساخت‌و‌ساز تقویت می‌‌کند. پکن در نیمه اول سال، 5/ 5میلیارد دلار قرارداد‌‌های جدید با عربستان سعودی امضا کرد که بیش از سرمایه‌گذاری چین در هر کشور دیگری بود.

این در حالی است که سرمایه‌گذاری‌‌های خارجی چین افزایشی پیدا نکرده است. در سال2021، عراق با 5/ 10میلیارد دلار قرارداد‌‌های ساخت‌و‌ساز جدید، بزرگ‌ترین ذی‌نفع BRI بود. تقویت موقعیت چین در خاورمیانه پس از پایان رسمی ماموریت جنگی آمریکا در عراق و خروج آمریکا از افغانستان صورت گرفت. جو بایدن، رئیس‌‌جمهور آمریکا در این ماه به ریاض سفر کرد و قول داد که منطقه را «ترک نکند و خلائی را باقی نگذارد که چین، روسیه یا ایران آن را پر کنند.»گزارش دانشگاه فودان منعکس‌کننده نقش در حال تغییر و ردپای کوچک‌تر BRI است که روزگاری از سوی پکن به‌عنوان «پروژه قرن» معرفی می‌شد.

در نیمه اول سال2022، در مجموع 4/ 28میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و همکاری قراردادی چین در 147کشور BRI وجود داشت. این در حالی است که مدت مشابه سال گذشته این رقم 6/ 29میلیارد دلار بود. کاهش بلندمدت در مشارکت BRI در پی بررسی‌های فزاینده درباره این مساله رخ می‌دهد که چگونه وام‌های این پروژه فشار مالی بر دولت‌های آسیب‌پذیر را تشدید می‌کند. در جدیدترین مثالی که منتقدان به آن اشاره کردند، سریلانکا، یکی از ذی‌نفعان BRI، دچار نکول در بدهی دولتی در ماه مه شد. درحالی‌که محققان انتظار ندارند تعامل چین با BRI به اوج گذشته بازگردد، داده‌ها حاکی از آن است که تمرکز بر معاملات برای ایمن‌سازی دسترسی به منابع استراتژیک، از جمله مواد معدنی مورد استفاده در زنجیره تامین فناوری پاک و همچنین نفت و گاز بر سراسر خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین متمرکز شده است.