توپ برجام گم شده است

همزمان ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در توییتی نوشت: «‌ایران در برجام بوده و هست، طرفی که برای بازگشت، باید حسن نیت و التزام خود را ثابت کند، دولت آمریکاست.» وی با تاکید بر اینکه رسیدن به چنین توافقی، به تصمیم و اراده آمریکا بستگی دارد، افزود: «‌ما همچنان به دستیابی به توافقی خوب، قوی و پایدار که منافع پیش‌‌بینی شده در برجام را برای ایران تضمین کند، متعهد هستیم.»

پس از گفت‌وگوی مکرون و رئیسی چیزی تغییر کرد؟

سخنگوی‌‌ وزارت امور خارجه آمریکا در یک‌‌ کنفرانس خبری با تلاش برای مقصر جلوه دادن ایران، در پاسخ به این سوال که آیا پس از گفت‌وگوی تلفنی اخیر رئیس‌جمهور فرانسه با رئیس‌جمهور ایران انتظار اقدامات تازه‌‌ای در زمینه مذاکرات احیای توافق هسته‌‌ای میان آمریکا و ایران می‌‌رود یا نه، گفت: «گفتنش برایم سخت است چون واقعیت این است که این بر عهده ایران است که پیش بیاید.» پرایس در ادامه گفت: «کاخ الیزه بیانیه‌‌ای منتشر کرد که نشان می‌‌داد رئیس‌جمهور مکرون دقیقا همان پیام ما را که به‌طور غیرمستقیم به ایران داده‌‌ایم، منتقل کرده است.» به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مضمون این پیام این است: «‌ما آماده‌‌ایم به‌طور دوجانبه به برجام[توافق هسته‌‌ای] بازگردیم. البته دوجانبه یعنی این کار مثل یک خیابان دو‌طرفه است. ما هنوز و حداقل تا به حال ندیده‌‌ایم که ایرانی‌‌ها نشان داده باشند آماده انجام دادن این کارند.»

اظهارات پرایس در این باره در پی این مطرح می‌شود که در پی تماس تلفنی اخیر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و امانوئل مکرون، همتای فرانسوی‌‌اش، کاخ الیزه در بیانیه‌‌ای اعلام کرد مکرون در اظهارات خود از پیشرفت نکردن مذاکرات احیای برجام ابراز ناامیدی کرده و گفته است که از نظر او احیای توافق هسته‌‌ای با ایران هنوز ممکن است. در ادامه این بیانیه آمده است: «مکرون همچنین از رئیس‌جمهوری ایران خواسته است که برای دستیابی به توافق و بازگشت به اجرای تعهدات ایران ذیل توافق هسته‌‌ای 2015، «انتخاب روشنی»  داشته باشد.» رئیس‌جمهور ایران نیز در این گفت‌وگو تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران حصول توافق را در گرو حل و فصل کامل مسائل پادمانی و ارائه تضمین‌‌های لازم از جمله در قبال استمرار پایبندی معتبر طرف‌‌ها به توافق و تامین منافع اقتصادی ملت ایران می‌‌داند.

اتهام جدید واشنگتن: ایران آماده احیای برجام نیست

پرایس در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به اینکه ایران می‌گوید این دولت آمریکاست که باید برای احیای توافق یک تصمیم سیاسی بگیرد، این تصمیم دقیقا چیست و خواسته‌های ایران از آمریکا در مذاکرات شامل چه مواردی می‌شود، بیان کرد: «بر عهده خود ایران می‌‌گذارم که به‌طور علنی بگویند منظورشان از گفتن این چیست. واقعیت این است که ما یک تصمیم سیاسی گرفته‌‌ایم. ما در ابتدای این دولت یک تصمیم سیاسی گرفتیم. این یک تصمیم سیاسی بود که بایدن کاندیدای ریاست‌جمهوری آن موقع در کارزار انتخاباتی‌‌اش گفت، اگر ایران به برجام بازگردد، ما هم همین کار را می‌کنیم.» وی افزود: «‌پس از ماه‌ها مذاکرات سخت و پرزحمت، توافقی روی میز است که شامل اقدامات و جزئیات لازم برای انجام دادن این کار است. واقعیت این است که ما این تصمیم را مدت‌ها پیش گرفته‌‌ایم. اگر ایرانی‌‌ها در بازگشت به پایبندی دوجانبه جدیت داشته باشند، که احتمالا ندارند، بر عهده خودشان است که توافق را بپذیرند یا نه.»

او مدعی شد: ایرانی‌‌ها، در هفته‌های اخیر، واقعا کاری انجام نداده‌‌اند که نشان دهد مشتاق بازگشت به توافق هستند. در واقع، هر روزی که وقت‌‌کشی می‌کنند و هر روزی که پر از سکوت از جانب آنهاست، به ما نشان می‌دهد که جدیت ندارند و آماده بازگشت دوجانبه به برجام نیستند.

آمادگی همزمان برای پلن «اِی» و«بی»

او در ادامه با گفتن اینکه آمریکا در حال وقت‌کشی نیست و در حال انجام دادن اقداماتی در این زمینه است، گفت: «‌همان‌طور که پیش‌‌تر اشاره کردم، ما همیشه در حال انجام دادن ارزیابی‌‌های فنی لازم برای تعیین این هستیم که توافق دیگر در راستای منافع ما نباشد. اما چشممان به حقایق امور باز است. درک خوبی از طرف مقابل ایرانی‌‌مان داریم. به همین دلیل است که مدتی است به‌طور یکسان برای دو سناریو آماده می‌‌شویم که در یکی بازگشت دوجانبه به برجام وجود دارد و در دیگری بازگشت دوجانبه به برجام وجود ندارد. سفر رئیس‌جمهور بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی که در آنجا فرصت ملاقات با رهبران شورای همکاری خلیج فارس را داشت، روی این موضوع متمرکز بود. اما ما مدتی است که این مباحثات را داشته‌‌ایم.»

دوربین‌‌ها خاموش بمانند؛ وضعیت پیچیده می‌شود

همچنین پرایس در بخش دیگری از سخنانش در واکنش به اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی ایران مبنی بر اینکه دوربین‌‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمان احیای توافق هسته‌‌ای فعال نخواهند شد و آیا این موضوع تاثیری بر مذاکرات خواهد گذاشت، مدعی شد: «واقعیت این است که حفظ شرایطی که در آن شفافیت امور مربوط به برجام برای آژانس کاهش یافته باشد، فقط منجر به پیچیده شدن چالش‌‌ها در زمینه بازگشت دوجانبه بالقوه به پایبندی به برجام می‌شود. این کار فقط بحران هسته‌‌ای ایجاد شده توسط خود ایران را تعمیق می‌کند.»

سخنگوی‌‌ وزارت امور خارجه آمریکا ادامه داد: «ما تا زمانی که این ارزیابی را داشته باشیم که بازگشتی دوجانبه به پایبندی به توافق در راستای منافع ملی‌‌مان خواهد بود، به دنبال بازگشت دوجانبه به پایبندی خواهیم بود چون این بازگشت دوجانبه ما را نسبت به وضع فعلی‌‌مان در موقعیت مستحکم‌‌تری در قبال برنامه‌‌ هسته‌‌ای ایران قرار می‌دهد.»

اسلامی چه گفته بود؟

پیش‌تر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به برچیده شدن برخی دوربین‌‌های نظارتی آژانس در ایران تاکید کرد: «دوربین‌‌های آژانس برای رفع اتهام بود اما اگر قرار است آن اتهام‌‌ها پابرجا بماند دلیلی ندارد که دوربین‌‌ها بر جای بماند.»

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت دوربین‌‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موجود در تاسیسات هسته‌‌ای ایران، توضیح داد: «خیلی خوب است که مردم ما و مسوولان ما حافظه تاریخی خود را بهنگام کنند.20 سال است به جمهوری اسلامی اتهام می‌‌زنند که شما در حال ساخت بمب اتمی هستید و هر روز هم یک جا را آدرس دادند و علیه ما قطعنامه وضع کردند و تحریم‌هایی طراحی کردند.» اسلامی تصریح کرد: «وقتی که نظارت تشدید شده را پذیرفتیم برای رفع اتهام بوده است، آن دوربین‌‌ها برای رفع این اتهام بوده اما اگر قرار است آن اتهام‌‌ها پابرجا بماند دلیلی ندارد که دوربین‌‌ها بر جای بماند. این دوربین‌‌ها به دست خود آژانس جمع شده است.»

ایران در غنی‌‌سازی سطح بالا می‌تازد

همچنین رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اتمی نیز به خاموشی برخی از دوربین‌‌های آژانس در ایران واکنش نشان داد و گفت که اگر می‌خواهند به آنها (ایران) اعتماد کنیم، باید تمام بازرسی‌‌های ما را به حالت اول برگردانند. به گزارش خبرگزاری فارس، گروسی در مصاحبه با شبکه «سی‌‌‌‌ان‌‌ان» با تاکید بر لزوم احیای تمام بازرسی‌‌های هسته‌‌ای در ایران، اما تایید کرد که آژانس هیچ اطلاعاتی درباره اینکه ایران روی سلاح اتمی کار می‌کند، به دست نیاورده است. مدیرکل آژانس اتمی با بیان اینکه ایران هم‌‌اکنون مشغول غنی‌‌سازی هرچه بیشتر اورانیوم در سطوح بالا است، گفت: «ایران در حال راه‌‌اندازی سانتریفیوژهای نسل جدید است که برای غنی‌‌سازی ضروری هستند. اما من باید تاکید کنم که هیچ اطلاعاتی درباره اینکه آنها مشغول تولید سلاح اتمی هستند، نداریم.» مدیرکل آژانس اتمی اما در اظهاراتی دوپهلو مبنی بر اینکه درجه غنی‌‌سازی اورانیوم در ایران اکنون بسیار بالا بوده و نزدیک به درجه خلوص تسلیحاتی است، گفت: «آنها دسترسی بازرسان ما را محدود کرده‌‌اند و دیدی که آژانس بر این فعالیت‌‌ها [هسته‌‌ای ایران] داشت، قطع شده است؛ همان‌طور که خودشان گفته‌‌اند تعدادی از دوربین‌‌های نصب‌‌شده ما را برداشته‌‌اند.»

گروسی همچنین با اشاره به اینکه مواد اتمی که می‌توانند در یک سلاح اتمی استفاده شوند، اکنون در جهان بسیار زیاد هستند گفت:«‌ولی مساله مهم این است که نظارتی بر آنها وجود دارد یا خیر.» وی با غیر‌معقول خواندن چنین ارزیابی‌‌هایی مبنی بر اینکه ایران در حال انجام مقدمات تولید سلاح اتمی است، افزود: «اما چیزی که ما می‌‌گوییم این است که آنها (ایران) باید تمام بازرسی‌‌های ما را به حالت اول برگردانند، اگر می‌خواهند به آنها اعتماد کنیم. در حوزه اتمی، تنها راه برای اعتماد داشتن تحت بازرسی بودن است. صحبت‌های خوب، فایده ندارد.»

مدیرکل آژانس اتمی در پاسخ به سوال دیگری درباره مذاکرات وین و اینکه چه موانعی در احیای برجام وجود دارد، تصریح کرد: «آژانس اتمی جزو مذاکره‌‌کنندگان نیست بلکه ضامن است. آژانس، ناظر و بازرس هرچیزی است که در آن مذاکرات مورد توافق قرار می‌گیرد.مذاکرات هنوز به نتیجه‌‌ای که باید می‌‌رسید، نرسیده و ما به زودی وارد مرحله نامشخصی می‌‌شویم که در آن ایران برنامه هسته‌‌ای خواهد داشت که به سرعت پیش می‌‌رود ولی فاقد برخی بازرسی‌‌ها خواهد بود.»

گروسی با ادعای اینکه زمان برای رسیدن به توافق در مذاکرات وین در حال کمتر شدن است، گفت: «ما با فعالیت‌‌هایی [هسته‌‌ای] مواجه هستیم که به جلو می‌‌رود اما همزمان نظارتی بر آنها نداریم و نمی‌‌دانیم که چه اتفاقی رخ می‌دهد. در اینجا برخی مشکلات وجود دارد؛ درواقع اگر توافقی حاصل شود، باید روش‌هایی را پیدا کنیم تا این پازل را دوباره کنار هم بچینیم.»

وی ادامه داد: «چون هر وقتی که این اتفاق بیفتد (حاصل شدن توافق)، که احتمالا زمان زیادی نیز طول خواهد کشید، مواد غنی‌‌شده و سانتریفیوژهای بیشتری وجود خواهد داشت که آژانس باید برای آنها حد مشخصی تعیین کند.»

همچنین مدیرکل آژانس انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که آیا خروج دولت پیشین آمریکا از توافق هسته‌‌‌ای کار فاجعه‌‌‌باری بود، گفت: «اتفاقی است که افتاده. این مشکلی است که باید حلش کنیم. هنوز وقت داریم، اما زیاد نیست.»