دکتر مسیح انصاری - متخصص صنایع غذایی
تحریریه زندگی آنلاین : اولین قدم در راستای کاهش هزینه‌کرد مواد غذایی خانوار خرید بهتر و مناسب می‌باشد. بدیهی است در این راستا استفاده از تجربیات و در نظر گرفتن پیشنهادات به منظور بهینه‌سازی فرآیند خرید مواد غذایی می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد خانوارها نماید. همچنین حفظ صحیح مواد غذایی در طی نگهداری در منزل، تأمین و دسترسی به مواد اولیه مورد نیاز و جلوگیری از هدر رفت آن نیز از عوامل کاهش هزینه‌کرد خانوار می‌باشد. در زیر برخی از پیشنهادات در خصوص خرید بهتر و هزینه‌کرد کمتر مواد غذایی برای خانوار را یادآوری می‌نماییم.
مهم‌ترین، بهترین و آسان‌ترین روش خرید که باعث تسریع در زمان خرید شده یا به عبارتی از اتلاف زمان خرید جلوگیری می‌نماید، همراه داشتن لیست خرید اجناس غذایی مورد نیاز در هنگام خرید است. اگر بدون لیست به خرید مواد غذایی بروید، ممکن است پول خود را دور بریزید، بنابراین بهتر است ابتدا فهرستی از همه مواد غذایی که مورد نیاز است تهیه کنید.
نکته دیگر آنکه یک برنامه غذایی هفتگی تهیه کرده و بررسی کنید که آیا مواد مورد نیاز آن برنامه غذایی را در انبار منزل، یخچال یا فریزر خود دارید، یا خیر؟ حال می‌توانید مطمئن شوید که چیزی را فراموش نکرده‌اید.
بیشتربخوانید:
تهیه یک برنامه غذایی هفتگی بهترین راه برای اطمینان از اینکه لیست شما کامل است و به اندازه کافی برای وعده‌های غذایی خانواده خود در طی هفته، مواد غذایی را تهیه نموده‌اید، می‌باشد. سعی نمایید برنامه غذایی متنوع دو هفته‌ای برای خود و خانواده‌تان تهیه کنید. به این ترتیب می‌توانید به صورت هفتگی اما با لیست متنوع خرید نمایید.
هرگز وقتی گرسنه هستید، برای خرید مواد غذایی به فروشگاه نروید. این یک نکته رایج، اما درست است. بدین گونه که وقتی گرسنه هستید، می‌خواهید انواع مواد غذایی سبک و فاقد ارزش غذایی و غیر ضروری را بخرید، لذا در نهایت خرج بیشتری خواهید کرد. برای جلوگیری از این مسئله بهتر است ابتدا یک وعده غذایی خوب میل کرده، سپس به خرید رفته تا به احتمال زیاد به لیست خرید خود پای بند باشید.
برای برنامه خرید مواد غذایی مورد نیازتان در طی هفته، ارزیابی بودجه‌ای داشته باشید تا وقتی به فروشگاه می‌روید، دقیقاً بدانید چقدر می‌توانید و باید خرج کنید. سپس تمام تلاش‌تان را بکار بگیرید که در آن حد باقی بمانید. اگر نمی‌دانید تقریباً چقدر می‌توانید خرج کنید، مطمئناً بیش از حد خرج خواهید کرد.
در رابطه با نکته بالا، اگر می‌خواهید در بودجه خود باقی بمانید، بهتر است بدانید در کجا هستید. سپس، وقتی می‌بینید که قرار است از آن بیشتر هزینه کنید، می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا واقعاً به آن ماده غذایی نیاز دارید یا خیر. برای یک بودجه‌ریزی خرید ابتدا به قیمت مواد غذایی موجود در لیست خود نگاه کنید، جهت تسریع در جمع‌بندی، قیمت‌ها را گرد کنید تا بتوانید کمی ریاضی سریع انجام دهید، مثلاً قیمت یک کالا 2850 تومان است؟ لذا آن را 3000 تومان ارزیابی کنید، پس نیازی به ماشین حساب یا مهارت‌های پیچیده ریاضی ندارید.
لیست خرید خود را روی در یخچال بچسبانید و بلافاصله موارد را یادداشت کنید. وقتی چیزی به ذهن‌تان می‌رسد، آن را در خاطره خود نگه ندارید، زیرا ممکن است فراموش شود. پس فوراً آن را در لیست خریدتان یادداشت کنید تا هرگز مجبور نشوید به فروشگاه برگردید زیرا تخم‌مرغ ندارید.
بیشتربخوانید:
یک چک لیست از مواد غذایی موجود در محل نگهداری (انبار، قفسه، کابینت و ...) تهیه کنید. چک لیستی از همه چیزهایی که معمولاً در انباری خود نگهداری می‌کنید، تهیه نمایید. چک لیست را در انبار نگهداری کنید. در کنار هر یک از اقلام به تعداد آن قلم که دارید یک علامت بگذارید، مثلاً اگر دو قوطی رب گوجه‌فرنگی دارید، دو علامت بزنید. سپس، هنگامی که از چیزی استفاده می‌کنید، علامت را خط بزنید. این باعث می‌شود که وقتی زمان تهیه لیست شما فرا می‌رسد، بسیار آسان‌تر بتوانید، مواد غذایی مورد نیازتان را ارزیابی نمایید.
شاید نیاز باشد برخی از مواد غذایی را به صورت عمده خرید کنید. اگر می‌توانید با خرید عمده در طی یک یا دو ماه در هزینه خود صرفه‌جویی کنید، برای این کار برنامه‌ریزی نمایید، اما مطمئن باشید که از همه آن مواد غذایی خریداری شده، قبل از خراب شدن استفاده می‌کنید. اگر از آن استفاده نکنید، خرید عمده آن نه تنها ارزان‌تر و به صرفه‌تر نبوده، بلکه پول خود را از دست می‌دهید.
رسیدهای خرید مواد غذایی خود را نگه دارید، سپس در یک صفحه وارد کنید. این لیست قیمت شما خواهد بود. از آن استفاده کنید تا بدانید چه زمانی اقلام عمده یا فروش مناسب هستند. همچنین این یک راه عالی برای مقایسه خرید بین فروشگاه‌ها است و شما را به این نتیجه می‌رساند که محصولات غذایی خود را از فروشگاه اول بخرید، اما میوه‌های تازه خود را از فروشگاه دوم خریداری نمایید. صفحه حاوی رسیدهای خرید مواد غذایی همچنین می‌تواند به عنوان یک چک لیست برای استفاده در هنگام جمع‌آوری لیست خرید بعدی شما عمل کند.
سبزیجات منجمد بخرید. اگر چه مصرف سبزیجات تازه نسبت به سبزیجات منجمد بهتر و مغذی‌تر است، با این حال، سبزیجات منجمد خوب بوده و در صورت عدم دسترسی به سبزیجات تازه، خرید و مصرف سبزیجات منجمد مناسب است و از آنجایی که می‌توانید آنها را در فریزر نگهداری کنید، ماندگاری طولانی‌تری دارند.
وقتی از تعداد ماده غذایی مورد نظر که در انبار منزل و به عنوان ذخیره غذایی نگهداری می‌شوند، کم شد، آن را در لیست خودتان یادداشت کنید. صبر نکنید تا تمام شوند، حتی به عنوان مثال وقتی دیدید فقط دو بسته ماکارونی باقی مانده است، آن را در لیست خود قرار دهید. چون وقتی تمام شدند، زمان برای تهیه آن ممکن است دیر باشد.
پیشنهاد می‌گردد میان‌وعده‌های غذایی خود را بسته‌بندی کنید. خرید تنقلات از پیش بسته‌بندی شده راحت است، اما هدر دادن زیادی پول است. برای ذخیره پول‌تان تلاش نمایید، کیسه‌های کوچک تهیه کرده و تنقلات را به صورت عمده خریده، سپس فقط چند دقیقه طول می‌کشد تا هر روز مقداری تنقلات برای خود بسته‌بندی کنید.
بروشورهای تبلیغاتی را نگاه کنید. گاهی شما می‌توانید 10 تا 20 درصد از هزینه خرید خود را با این بروشورهای تبلیغاتی پس‌انداز کنید. فقط برای اقلامی که از قبل قصد خرید داشتید، از بروشورهای تبلیغاتی استفاده کنید. اجازه ندهید آنها شما را فریب دهند تا چیزی را بخرید که در لیست شما نیست، فقط برای «پس انداز» پول.
برندهای متفاوت و موجود در فروشگاه را امتحان کنید. نام‌های تجاری اغلب بهتر از نام‌های عمومی نیستند، و شما برای تبلیغاتی که آنها انجام می‌دهند و برای داشتن یک نام تجاری هزینه می‌کنید. اگر برندهای فروشگاه را امتحان کنید، اغلب تفاوتی را متوجه نخواهید شد. به خصوص چنانچه یک ماده در بسته باشد و نتوانید طعم و کیفیت ماده موجود در آن را بچشید.
تعداد دفعات سفرهایی را که مثلاً برای خرید «یک کالا» به فروشگاه می‌روید، کاهش دهید. در این نوع خرید تقریباً به ناچار، شما بیش از یک کالا می‌خرید. اگر از قبل برنامه‌ریزی می‌کنید، یک برنامه هفتگی تهیه کنید، و با فهرستی که از قبل تهیه کرده‌اید خرید کنید، این باید تعداد سفرهایی را که برای تعداد کمی از کالاها انجام می‌دهید به شدت کاهش دهد، اما اگر هنوز متوجه شدید که برای یک کالای در حال اتمام به خرید می‌روید، دلیل آن را تحلیل کنید، آیا فهرست خوبی تهیه نمی‌کنید، یا برخی از موارد را از لیست خود فراموش می‌کنید؟ سعی کنید کالاهایی را که اغلب برای آنها بیرون می‌روید ذخیره کنید.
غلات آغشته به مواد قندی (کورن‌فلکس و ...) خرید بدی هستند، به عبارتی پول زیاد یا هزینه‌کرد بیشتر برای مواد غذایی غیر مغذی. پس به دنبال غلات کامل با قند کم باشید. برای طعم بهتر میوه را اضافه کنید.
وقتی حراج وجود دارد، خرید را به گونه‌ای انجام دهید تا بتوانید مواد مورد نیاز را خرید و انبار کنید، زیرا خرید اقلام در هنگام حراج می‌تواند یک معامله عالی باشد. اگر کالایی است که معمولاً از آن استفاده می‌کنید، مقدار بیشتری بخرید.
به برندهای مختلف برای نوع خاصی از محصول، از جمله برندهای متفاوت موجود در فروشگاه نگاه کنید. گاهی اوقات تفاوت قابل توجهی وجود خواهد داشت. مطمئن شوید که دارید سیب را با سیب مقایسه می‌کنید. برای به دست آوردن قیمت واحد قابل مقایسه، باید قیمت را بر مقدار (گرم، کیلوگرم و غیره) تقسیم کنید.
یکی از زمان‌های مناسب برای خرید اواخر شب است، اما در ساعات کاری یا سایر اوقات غیر اوج خرید هم نیز خوب است. درست بعد از ساعت 5 بعدازظهر، و نزدیک به تعطیلات مهم، از خرید خودداری کنید.
سعی کنید بدانید فروشگاه چه زمانی میوه‌ها و سبزیجات تازه خود را تهیه و عرضه می‌کند. میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند به سرعت خراب شوند، بنابراین اگر بدانید که مثلاً فروشگاه پنج‌شنبه‌ها دوباره میوه و سبزیجات تازه را تهیه و عرضه می‌کند، بهتر است پنج‌شنبه یا جمعه برای خرید به فروشگاه مراجعه کنید، در غیر این صورت اقلام قدیمی را دریافت خواهید کرد.
در ماه یک خرید بزرگ برای اقلام عمده برنامه‌ریزی کنید. در هفته‌های دیگر می‌توانید اقلام تازه را از فروشگاه دیگری تهیه کنید، اما انجام یک خرید عمده باعث کاهش هزینه و مقداری که باید برای سه هفته دیگر حمل کنید، می‌شود. از خرید فوری در فروشگاه‌های عمده نیز خودداری کنید – فقط به این دلیل که آنها مقدار زیادی از آن را می‌فروشند به این معنی نیست که شما پس‌انداز کرده‌اید، اگر از ابتدا قصد خرید آن را نداشتید.
از رفتن و خرید از فروشگاه‌های گوشه و کنار شهر یا واقع در پمپ بنزین‌ها خودداری کنید. این‌ها برخی از گران‌ترین فروشگاه‌ها هستند (با فروشگاه‌های موجود در فرودگاه رتبه‌بندی می‌شوند).
فروشگاه‌های زنجیره‌ای را برای خرید امتحان کنید. شما اغلب می‌توانید پول زیادی را در این نوع مکان‌ها برای خرید کالاهای اساسی پس‌انداز کنید.
غذاهای ناسالم نخرید (یا تا حد امکان کمتر بخرید). غذای ناسالم نه تنها فاقد ارزش تغذیه‌ای بوده، بلکه باید هزینه زیادی صرف خرید آنها بکنید. همچنین شما و خانواده‌تان را چاق کرده و می‌کشد. پس وقتی صحبت از خرید غذای ناسالم می‌شود، یعنی صحبت از یک معامله بد می‌کنید! لذا به جای آن میوه‌ها و سبزیجات را انتخاب کنید.
وقتی بچه‌ها در مدرسه هستند، برای خرید به فروشگاه بروید. وقتی بچه‌ها را هنگام خرید به فروشگاه می‌آورید، آنها شما را اذیت می‌کنند و آزارتان می‌دهند تا مجبور شوید که نوعی غذای ناسالم بخرید. در بیشتر موارد، در خرید مواد غذایی بدون حضور بچه‌ها صرفه‌جویی اقتصادی می‌کنید.
در هنگام خرید برچسب‌های موجود بر روی بسته مواد غذایی را بخوانید. به دنبال چربی ترانس، روغن‌های هیدروژنه، مقادیر زیاد قند، چربی اشباع شده، سدیم زیاد و کلسترول باشید. سپس مانند طاعون از آنها دوری کنید. در عوض به دنبال فیبر، چربی‌های خوب، پروتئین، ویتامین‌ها و کلسیم باشید.
به لیست خود بچسبید. از خریدهای ناگهانی خودداری کنید. آنها تقریباً همیشه بد هستند، و حتی اگر فقط چند تومان باشد، برای یک سفر 50 تا 100 هزار تومان اضافه می‌شود. در طول یک سال، این می‌تواند به معنای میلیون باشد. به خودتان بگویید که چیزی که در لیست شما نیست نمی‌خرید، مگر اینکه یک ضرورت مطلق باشد.
از کیسه‌های پارچه‌ای برای خرید مواد غذایی استفاده کنید. با این کار شما در طول سال در مصرف چند تن پلاستیک صرفه‌جویی خواهید کرد و به محیط زیست کمک فوق‌العاده‌ای می‌کنید.
