چاقی و سالمندی

دکتر نسرین عاقلی؛ متخصص تغذیه

چاقی که پایه‌گذار خیلی از بیماری‌ها است، اکثر سالمندان را تهدید می‌کند. بیشتر این افراد کما بیش دارای اضافه وزن می‌باشند.

به طور کلی در سالمندان، هم  نیاز به انرژی برای متابولیسم پایه (مقدار انرژی که بدن برای انجام اعمال داخلی خود نیاز دارد) به میزان 15 تا 20 در صد کم می‌شود و هم فعالیت فیزیکی و بدنی شخص کم می‌گردد، بی‌تحرکی و یا کم تحرکی و مصرف مواد غذایی بیش از حد مورد نیاز، باعث اضافه وزن و چاقی در فرد می‌گردد.

پس در میزان انرژی دریافتی باید تجدید نظر شود. چنانچه مقدار مصرف غذا حساب نشده باشد، شخص دچار اضافه وزن می‌گردد و مشکلات سالمند را چند برابر می‌کند.

وزن تا سن 60 سالگی اضافه می‌شود، ولی پس از آن کاهش یافته و در عوض چربی در ناحیه شکم تجمع پیدا می‌کند.

یکی از مواردی که باعث چاقی می‌شود مصرف زیاد مواد قندی است.

قند اضافی تبدیل به چربی شده (تری گلیسریدها) و در بدن ذخیره می‌گردد.

مواد غذایی دارای چربی نیز مانند قندها باعث ذخیره شدن چربی‌ها در بدن و در نتیجه چاقی می‌شوند.

می‌دانیم که چاقی خود باعث بیماری‌هایی مانند دیابت، پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی، ازدیاد چربی‌های خون، نقرس، تشدید روماتیسم، تشدید نارسایی‌های تنفسی، فتق دیافراگم، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های متعدد دیگر می‌شود.

الف) علل چاقی

چاقی علل متعددی دارد از جمله علل نژادی، ارثی، اجتماعی- فرهنگی، تغذیه‌ای، متابولیکی، هورمونی، عصبی و روانی.

گاهی چاقی از همان دوران کودکی مشاهده می‌شود، زیرا اگر مادر چاق باشد به احتمال بسیار زیاد فرزند او نیز چاق به دنیا خواهد آمد.

اگر زمینه چاقی در فرد وجود داشته باشد، در لحظات خاصی از زندگی مثل بلوغ، بارداری، یائسگی، پس ازترک سیگار،  پس از ازدواج، پس از ترک فعالیت‌های فیزیکی، چاقی بروز می‌کند.

چاقی به هر علتی باشد، پس از بروز باید درمان شود و از رژیم غذایی مناسب همراه با ورزش منظم پیروی گردد.

رژیم غذایی نباید خودسرانه باشد زیرا به بافت‌های عضلانی آسیب وارد می‌شود.

رژیم باید حتماً توسط متخصص با در نظر گرفتن کلیه شرایط تنظیم شود.

مهم این است که شخص سعی کند وزن از دست داده را دوباره به دست نیاورد.

به دست آوردن دوباره وزن باعث می‌شود که شخص در مقابل کاهش وزن مقاوم شود و علیرغم داشتن رژیم غذایی و ورزش در کاهش وزن خیلی موفق نباشد.

هرگز نباید میزان کالری دریافتی روزانه کمتر از 1200 کیلوکالری باشد. محدود کردن شدید پروتئین‌ها، چربی‌ها و قندها و حذف یکی از آنها ضرر و زیان‌های بسیاری به جا می‌گذارد.

اگر شخص روزانه 500 کیلوکالری کمتر انرژی دریافت کند، یا در اثر تحرک این مقدار کالری را از دست بدهد، نیم کیلو در هفته وزن خود را از دست می‌دهد. کاهش وزن باید تدریجی باشد تا بتواند ادامه داشته باشد.          

ب) مصرف دارو و درمان چاقی

برای از دست دادن وزن به هیچ عنوان نباید از داروهای لاغر کننده استفاده شود، زیرا زیان‌های زیاد و غیر قابل جبرانی در بر دارد.

توصیه مصرف دارو برای لاغری جنبه تبلیغاتی دارد و باید جداً از آن پرهیز گردد.

ج) رژیم غذایی در چاقی

برای اینکه شخص وزن خود را از دست بدهد، باید از مصرف مواد پر انرژی مانند شیرینی‌جات، شکلات، غذاهای سرخ شده و چرب، تنقلاتی مانند چیپس، پفک، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌های آماده تجارتی، غذاهای آماده و تهیه شده در خارج از منزل، سس سالاد، غذاهای حاوی سس‌های چرب، کالباس و سوسیس به شدت خودداری کند.

لبنیات کم چرب، انواع سبزی، انواع میوه، انواع نان، برنج، انواع گوشت‌های کم چرب و انواع ماهی باید جزء برنامه غذایی روزانه باشد.

هیچ کدام از گروه‌های مواد غذایی، هم چنین هیچ کدام از وعده‌های غذایی نباید حذف شوند.

رژیم برای هر فرد و به ویژه اگر سالمند باشد حتماً باید توسط متخصص و با نظر او و با در نظر گرفتن شرایط خاص شخص تنظیم شود.