بورس اوراق‌بهادار تهران طی سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی مواجه بوده که تاثیر و تبعات بسیاری از آنها تاکنون بر بازار سرمایه سایه انداخته و عملکرد صنایع را تحت‌تاثیر قرار داده است. در پی دعوت مردمی بدون تجربه و دانش معاملاتی به بازار سهام توسط دولت، تعداد فعالان بازار به یک‌‌‌‌‌‌باره با افزایش قابل‌توجهی همراه شد و با رشد شارپی نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌‌‌‌ای و دستیابی به قله تاریخی دو‌میلیون و 100هزار واحد شاخص، ریزش تاریخی بورس تهران آغاز شد. به‌طور کلی دعوت مردم به بورس، دخالتی بی‌جا در مسیر طبیعی بازار بود و چنین امری بدون درنظر گرفتن سازوکار بورس تهران و ظرفیت‌های موجود در آن افراد بسیاری را برای کسب بازدهی روانه بازار سهام کرد و مردم نیز دعوت فراگیر دولت را به‌معنای بیمه‌کردن بازار سهام تلقی کردند و سرمایه خود را بی‌‌‌‌‌‌چون و چرا وارد بازار سهام کردند، اگرچه این موضوع از سوی بسیاری از دولتمردان رد شده و تاکید می‌شود که دولت تنها از بازار سرمایه حمایت کرده و دخالتی در این بازار نداشته است اما این تمام مساله نیست و بسیاری از کارشناسان حوزه بورس معتقدند این ادعا برخلاف واقعیت بوده و با صحبت‌های مسوولان سنخیتی ندارد. دولت در سال‌های گذشته طی دعوت فراگیر مردم به بورس، درآمد بسیاری از طریق واگذاری سهام خود و اعطای کدهای بورسی کسب کرده و کسری‌بودجه خود را جبران کرده اما این جریان با شروع ریزش بورس پایان نیافت و دخالت‌‌‌‌‌‌ها همچنان ادامه دارد، به‌طوری‌که همزمان با آغاز ریزش بازار سهام، وعده‌‌‌‌‌‌های فراوانی درخصوص کنترل روند بازار و بازگشت سرمایه مردم به آنها داده شد. این در حالی است که در حال‌حاضر پس از گذشت دو سال از آغاز ریزش بورس تهران همچنان سرمایه ازدست‌رفته مردم بازگشتی نداشته و وعده و وعید‌‌‌‌‌‌های داده‌شده به فراموشی سپرده شده است. آزادسازی سهام عدالت بدون توجه به ظرفیت‌های بازار سهام، اثر تصمیم پیرامون ارز 4200تومانی بر برخی صنایع بورسی، قیمت‌گذاری دستوری و بسیاری از این دست عوامل روند معاملاتی بورس را چالشی کرده است. در چنین شرایطی رکود بورس ادامهدار شد و سرمایهگذاران بیش از پیش امید و اطمینان خود را نسبت به این بازار از دست دادند، به‌طوری‌که دیگر اغلب سرمایهگذاران بازار سهام را فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری ندانسته و به‌دنبال فضایی امن برای واردکردن سرمایه خود و کسب بازدهی به سایر بازارهای موازی کوچ کرده‌‌‌‌‌‌اند.
پایین‌بودن میزان ارزش معاملات خرد سهام، روند ادامهدار خروج سرمایه از گردونه معاملات بورس و تصمیمات بی‌‌‌‌‌‌پایه و اساس مسوولان روند معاملات بازار سهام را رکودی کرده است. در این میان می‌توان به تصمیماتی که بازار سرمایه اخیرا شاهد آن بوده اشاره کنیم. برای مثال مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار تهران اخیرا از انتشار شاخص جدیدی برای نشان‌دادن بهتر وضعیت بازار خبر داد که در صورت عملی‌شدن آن در بستری مناسب می‌تواند تصمیم درست و کارآیی برای بازار باشد. تصمیمات و سیاست‌های متناقضی که پیرامون تغییر دامنه‌نوسان و حجم مبنای معاملات بورس تهران نیز گرفته شد در دسته تصمیماتی قرار می‌گیرد که بی‌‌‌‌‌‌ثباتی موجود در بازار را افزایش داده و بسیاری از سرمایهگذاران را در بلاتکلیفی و سردرگمی قرار داده است. تصمیماتی از این دست، زمانی بازار سرمایه را با چالشی جدی همراه می‌کنند که در بستری نامناسب و بدون‌توجه به ظرفیت‌های موجود در بازار اتخاذ می‌شوند. از طرفی دیگر اغلب نحوه اطلاع‌‌‌‌‌‌رسانی این تصمیمات با ایرادات جدی همراه بوده و معمولا اطلاعات کافی از آنها در اختیار فعالان بازار قرار نمی‌گیرد. در نگاهی دقیق‌‌‌‌‌‌تر به روند معاملات بورس در روزهای اخیر نشان می‌دهد که بازار سهام به‌رغم اینکه در نیمه ابتدایی مرداد‌ماه بازدهی منفی به ثبت رساند و در شرایطی رکودی باقی ماند، از نیمه دوم مرداد روند متفاوتی را آغاز کرد؛ به‌گونه‌‌‌‌‌‌ای بورس تهران هفته سوم مرداد‌ماه را در حالی آغاز کرد که همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات وین برای احیای برجام از روز پنج‌شنبه 13مرداد موج جدیدی از امید و انتظارات مثبت در بازار شکل گرفت. این رویداد روند متفاوتی در بورس تهران را رقم زد به‌گونه‌‌‌‌‌‌ای که در هفته مذکور شاخص‌کل حدود 77/ 0درصد بازدهی مثبت داشت. در این میان، برخی صنایع برجامی نظیر بانکی‌ها و خودرویی‌ها تحت‌تاثیر اخبار برجامی در مجموع شرایط بهتری دارند و کلیت بازار همگام با دریافت اخباری مبنی‌بر پیشرفت مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌ای در وین رشد کرد. واکنش محتاطانه سرمایهگذاران بورس تهران به تحولات مربوط به مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌ای در حالی صورت می‌گیرد که بورس تهران در روز گذشته در ادامه مسیر صعودی خود و تحت‌تاثیر اخبار برجامی با رشد 3/ 1درصدی همراه شد. ارزش معاملات خرد سهام در حال نزدیک‌شدن به میانگین سالانه خود عدد هزار و 957میلیارد‌تومان را به ثبت رساند و در بیشترین سطح خود از 5تیر‌ماه سال‌جاری قرار گرفت. از طرفی در روز شنبه شاهد ورود پول حدود 170میلیارد‌تومانی حقیقی‌‌‌‌‌‌ها به بازار سرمایه بودیم. در این میان به‌نظر می‌رسد با درنظر گرفته‌شدن دلار نیمایی 27هزار‌تومانی برای اغلب صنایع و از طرفی دیگر کاهش شکاف میان دلار نیمایی و دلار بازار آزاد و رسیدن این رقم به 5/ 15درصد اغلب صنایع تحت‌تاثیر این رویداد با روند مثبتی همراه شده و به‌طور کلی این اتفاق خبر مثبتی برای بورسی‌‌‌‌‌‌ها تلقی می‌شود. از طرفی بر اساس فرمول محاسبه کرک‌اسپرد شرکت‌های پالایشی برای سال1401، بدون تغییر بااهمیتی نسبت به سال1400 ابلاغ شده که البته تغییرات اندکی دارد. تخفیف‌ها و نحوه محاسبه خوراک و فرآورده همچون سال1400 باقی‌مانده و همان فرمول به‌کار گرفته می‌شود، اما برخلاف گذشته دیگر تنها کیفیت محصول مد‌نظر نیست و علاوه‌بر آن، کیفیت خوراک نیز درنظر گرفته می‌شود. همین امر می‌تواند بر حاشیه سود پالایشی‌‌‌‌‌‌ها بیفزاید. در چنین شرایطی بیش از پیش بر ارزندگی بازار سهام تاکید می‌شود و به‌نظر می‌رسد بازار کنونی در مقایسه با قبل وضعیت بهتری پیدا کرده است. بسیاری از فعالان بازار مطابق با آنچه کارشناسان بازار سهام همواره بر آن تاکید داشتند، بورس را ارزنده می‌‌‌‌‌‌دانند و به‌نظر می‌رسد امید به بازار تا حدودی بازگشته است، ضمن اینکه این نگرانی وجود داشت که با نوسان نماگر اصلی بورس تهران در محدوده حمایتی یک‌میلیون و 450هزار واحد، این سطح نیز از دست برود اما در حال‌حاضر با تحکیم جو مثبت بر معاملات بازار سرمایه به‌نظر می‌رسد شاخص‌کل مورد حمایت واقع شود. از طرفی بررسی‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد با توجه به افزایش ارزش معاملات، ورود سرمایه سهامداران خرد به بازار سهام و بهترشدن وضعیت تاثیرگذار بر صنایع بورسی حداقل در میان‌‌‌‌‌‌مدت شاهد رشد بازار سرمایه باشیم.
نبض آمار
شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران در معاملات روز شنبه 29/ 1درصد پیش‌‌‌‌‌‌روی کرد و نماگر هم‌وزن تالار نیز با افزایش 6/ 1درصدی در سطح 395هزار واحد قرار گرفت. ارزش معاملات خرد سهام با نزدیک‌شدن به میانگین سالانه خود در مرز دو‌هزار‌میلیارد تومان قرار دارد. از طرفی برخلاف روند غالب در بازار، بورس در روز گذشته ورود پول 170میلیارد‌تومانی سهامداران خرد را شاهد بود. در این روز افزایش نسبی قیمت‌ها در نمادهایی همچون «فولاد»، «شستا» و «فملی» بیش از هر چیز توانست بر جهت‌‌‌‌‌‌گیری نماگر یادشده موثر باشد، با این‌حال همان‌طور که اشاره شد برآیند دادوستدهای میان خریداران و فروشندگان نشان می‌دهد که بازار و فعالان به اخبار منتشرشده از مذاکرات احیای برجام واکنشی مثبت نشان داده و امید آنها به ادامه روند صعودی بازار حداقل در کوتاه‌‌‌‌‌‌مدت افزایش یافته است.
