تحریریه دنیای سلامت
مدت کوتاهی است که از داروی بوتاکس جهت رفع سردرد نیز استفاده می‌شود. شاید خیلی از افراد اولین باری باشدکه این جمله را می‌شنوند و استفاده از بوتاکس را شیوه عجیبی در درمان سردردهای شدید بدانند؛ ولی واقعیت این است که با بوتاکس می‌توان میگرن و سردردهای شدید را درمان و از بسیاری از آنها جلوگیری کرد.
بوتاکس به‌عنوان دارویی برای درمان سردردهای شدید به‌طور کاملاً تصادفی کشف شد. بیمارانی که از میگرن رنج می‌برند، همگی بر این عقیده‌اند که با تزریق بوتاکس جهت کاهش چین و چروک‌ها، سردردهای‌شان نیز بسیار کاهش یافته است.
بوتاکس که فقط برای رفع چین و چروک‌های پوست استفاده می‌شود، در صورت استفاده به عنوان داروی ضدسردرد باید ابتدا مراحلی را پشت سر بگذارد.
پزشکان هنوز هم از عملکرد بوتاکس و تأثیر آن روی کاهش یا بهبود کامل سردرد مطمئن نیستند. بوتاکس نوعی پروتئین و سم غذایی بسیار قوی است که از نوعی باکتری تهیه می‌شود.
این سم بعد از تزریق، بافت ماهیچه‌ای را بی‌حس می‌کند و آنها را از کار می‌اندازد. طی ده سال اخیر بوتاکس برای رفع خطوط و چین و چروک‌های صورت، پلک، خطوط میان ابروها و رفع تعرق بیش از حد زیر بغل مورد استفاده قرار گرفته است.
بوتاکس از طریق بی‌حس کردن ماهیچه‌ها و غدد (ماهیچه‌های پلک، غدد زیر بغل و ماهیچه‌های صورت) این کار را انجام می‌دهد. اگر قرار باشد بوتاکس به عنوان دارویی برای رفع درد استفاده شود، پزشک آن را به پیشانی، گردن و شانه‌ها و نقاطی که درد و گرفتگی دارد، تزریق می‌کند، این سم عضلات را بی‌حس کرده و از گرفتگی و درد می‌کاهد.
اغلب پزشکان بر این باورند که بوتاکس کاری فراتر از غیر قابل حرکت کردن ماهیچه‌ها می‌کند و ظاهراً می‌تواند گیرنده‌های درد در سلول‌های عصبی را مسدود کند.
در پنج سال گذشته تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام شده است. در یکی از این تحقیقات، به 500 نفر از کسانی که از هر 30 روز ماه، 16 روز سردرد شدید داشتند، بوتاکس تزریق شد؛ ولی خودشان از این موضوع اطلاعی نداشتند. نیمی از این افراد بعد از تزریق از سردرد رهایی یافتند و در نیم دیگر میزان آن بسیار کاهش یافت.
استفاده از بوتاکس به نوع سردرد بستگی دارد. دانشمندان معتقدند از بوتاکس باید برای رفع سردردهای میگرنی استفاده شود و اثر آن حدود 4-6 ماه بعد از تزریق از بین می‌رود و مجدداً باید تزریق شود.
البته این روش درمانی در حال حاضر پرهزینه است و اغلب پزشکان هم با این روش آشنایی کامل ندارند. ماجرای استفاده از بوتاکس در درمان میگرن و سردرد حدود ده سال پیش، وقتی که مراجعه‌کنندگان برای جوان شدن پوست خود با تزریق بوتاکس از شر سردردهای میگرنی خلاص می‌شدند، به‌طور تصادفی کشف شد.
بعد از آن شرکت آلرژن که تولیدکننده اصلی بوتاکس است، شروع به فروختن آن به عنوان داروی سردرد کرد و سالانه فروش بسیار بالایی هم دارد.
این دارو که بیش از همه به خاطر توانایی‌اش برای صاف کردن چین و چروک‌های روی پیشانی شهرت دارد، می‌تواند برای درمان اسپاسم (گرفتگی عضلات) گردن، اختلالات عضله چشم و تعریق بیش از حد زیر بغل هم به کار رود. بوتاکس نه تنها مانع ترشح استیل کولین از پایانه‌های عضلی می‌شود، بلکه جلوی آزاد شدن نوروترانسمیترهای واسطه درد، مانند «ماده پی» را هم می‌گیرد.
البته نباید تصور کرد که بوتاکس برای هر نوع سردردی مناسب است؛ بلکه سردردهای تنشی، میگرن و سردردهای خوشه‌ای غالباً با تزریق بوتاکس کاهش می‌یابند. به هنگام تزریق، بیمار خود کانون‌های اصلی درد را مشخص می‌کند؛ زیرا تشخیص این نقاط اهمیت بسیاری دارد.
جوان‌سازی پوست با تزریق بوتاکس
برای جوان کردن پوست مقادیر بسیار کمی از سم بوتولینوم توسط پزشک به داخل عضلات خاصی که بیشتر در ناحیه صورت قرار دارند، تزریق می‌شود.
با این کار سیگنال‌های عصبی که به این عضلات می‌رسد، بلوک شده و در نتیجه عضله موقتاً از حالت انقباض درمی‌آید و شل می‌شود. با شل شدن عضله خطوط و چین‌های روی پوست آن ناحیه نیز کاهش یافته یا از بین می‌رود.
هر یک از تزریق‌ها چند ثانیه بیشتر طول نمی‌کشد. برای این کار نیاز به استراحت نیست. بعد از عمل تزریق می‌توان صورت را آرایش کرد؛ ولی نباید آن را فشار داد. نتایج عمل تزریق حدود سه تا هفت روز بعد از تزریق پدیدار می‌شود.
با از بین رفتن اثر تزریق، به تدریج قدرت عضله مربوطه برمی‌گردد و خطوط پوست مجدداً نمودار می‌شوند.
در این هنگام باید تزریق را دوباره تکرار کرد. به خاطر داشته باشید که وجود سم بوتولینوم در مواد غذایی باعث مسمومیت غذایی می‌شود؛ ولی تزریق آن به شکلی که توضیح داده شد، هرگز باعث این گونه مسمومیت نمی‌گردد. از نظر زیبایی، شکل و محل قرار گرفتن ابرو در زنان و مردان با یکدیگر متفاوت است.
ابروی مردان قوس کمی دارد ولی قوس ابروی خانم‌ها بیشتر است. با افزایش سن، ابرو در یک‌سوم انتهایی دچار افتادگی بیشتر می‌شود و بالا رفتن این بخش از ابروها برای خانم‌ها اهمیت زیادی دارد. با تزریق بوتاکس می‌توان این مسأله را برطرف کرد.
کاربردهای دیگر بوتاکس
از بوتاکس برای حجیم کردن لب فوقانی نیز می‌توان استفاده کرد. افرادی که هنگام خندیدن لثه بالایی‌شان، بیش از حد پدیدار می‌شود، با استفاده از تزریق بوتاکس می‌توانند این مشکل را برطرف کنند.
البته این کار نیاز به دقت بسیار زیاد دارد. در برخی افراد گوشه لب‌ها، به سمت پایین آویزان است؛ به طوری که قیافه فرد همیشه خسته یا عصبانی به نظر می‌رسد!
با استفاده از تزریق بوتاکس می‌توان این عارضه را نیز برطرف کرد. یکی از کاربردهای دیگر تزریق بوتاکس درمان برخی از انواع «تعریق بیش از حد» است.
تعریق بیش از حد به آن میزان از عرق کردن گفته می‌شود که فعالیت‌های روزانه فرد را مختل کند. این تعریق‌ها در اثر بیماری‌های مختلف، مثل پرکاری تیروئید، پارکینسون، دیابت، یائسگی، مصرف الکل، موادمخدر و . . . ایجاد می‌شود.
هشدار:
مصرف نادرست بوتاکس عوارض بسیار جدی به دنبال دارد و فرد را حتی به مرگ نیز می‌کشاند. تزریق بوتاکس باید توسط پزشکان دوره‌دیده انجام و به برچسب آن نیز توجه شود.
در برخی موارد سم به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد و عواقب جدی، مانند فلج ماهیچه‌های تنفسی و دشواری در بلع را به همراه دارد و باعث ابتلا به ذات‌الریه می‌شود.
افرادی که پیشینه اختلالات عصبی دارند یا دچار مشکلات بلع یا مشکلات تنفسی هستند، باید با احتیاط بیشتری از بوتاکس استفاده کنند. بوتاکس‌های غیراستاندارد، توسط افراد غیرمتخصص، خطرآفرین است.
دوز استفاده از این دارو باید بسیار مورد توجه قرار گیرد. به هر حال این ماده نوعی سم است و چنانچه درست تهیه و نگهداری و همچنین درست تزریق نشود، می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به بار آورد. افتادگی پلک‌ها، غیرقرینه شدن صورت و ابروها، فلج شدن بخشی از صورت به دنبال استفاده نادرست از بوتاکس و تزریق آن توسط فرد غیرمجرب ایجاد می‌شود.