روز گذشته مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، با حضور در میان خبرنگاران، گزارشی درباره عملکرد یک‌ساله این نهاد ارائه کرد. در این نشست که با حضور خبرنگاران و به مناسبت هفته دولت و روز خبرنگار در آخرین روز مردادماه برگزار شد، رئیس سازمان برنامه و بودجه ابتدا شرایط و عملکرد خود در یک سال گذشته را توضیح داد و به سوالات متنوعی درباره ارز ترجیحی، کسری بودجه، یارانه‌ها، فروش اوراق، بودجه عمرانی و درآمدهای نفتی پاسخ داد و به شفاف‌سازی پرداخت. بخش مهمی از صحبت‌های او به مخارج دولت و یارانه‌ها پس از حذف ارز ترجیحی 4200 اختصاص یافت. او توضیح داد که موج گرانی کالاهای اساسی در سطح جهان به دنبال جنگ روسیه و اوکراین موجب شده هزینه‌های دولت برای یارانه‌های نقدی از حجم درآمدهایی که به واسطه حذف ارز ترجیحی به دست آورده است بیشتر باشد. در این نشست که از پیش رسانه‌ها به آن دعوت شده بودند به عکاسان روزنامه‌‌ها اجازه حضور و تصویربرداری داده نشد.
سازمان برنامه در سالی که گذشت
روز گذشته و در پایان مردادماه مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در میان خبرنگاران حاضر شد و عملکرد این سازمان در سال گذشته را تشریح کرد. در این نشست در محل این سازمان برگزار شد، خبرنگاران از خبرگزاری‌های مختلف حضور یافتند و سوالات خود را پرسیدند. در ابتدای این جلسه، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور وضعیت این سازمان در ابتدای شروع به کار خود و عملکرد آن در یک سال گذشته را تشریح کرد. او گفت در بیستم مردادماه سال 1400 ریاست سازمان برنامه و بودجه بر عهده او قرار گرفت و در آن زمان وضعیت مطلوبی بر این سازمان حاکم نبود. او با اشاره به به‌هم‌ریختگی بازارهای جهانی و خشکسالی سال گذشته در کشور این نکته را افزود که سال قبل وضعیت ارزی کشور 30 تا 70درصد پایین‌تر از خط قرمز‌های ذخایر ارزی قرار داشت و اولین نگرانی ما پرداخت دستمرد کارمندان و بازنشستگان در شهریور 1400 بود.
او با اشاره به 54هزار میلیارد تومان تنخواه استفاده‌شده در دولت دوازدهم بیان کرد که امکان کمک گرفتن از تنخواه برای ما وجود نداشت و علاوه بر این 534هزار میلیارد تومان اوراق فروخته شده بود که تسویه اصل و سود آن بر عهده سازمان قرار گرفته بود. او اعلام کرد در سال گذشته ماهانه 12هزار میلیارد تومان و امسال حدود 15هزار میلیارد تومان اوراق تسویه می‌کنیم. او افزود با وجود این شرایط، در یک سال گذشته خالص بدهی‌های دولت به بانک مرکزی کاهش پیدا کرد. او در ادامه صحبت‌های خود به افزایش تولید نفت اشاره کرد و در مورد واردات واکسن توضیحاتی ارائه کرد. به گفته میرکاظمی، منابع مالی لازم برای واردات واکسن از طریق منابع بلوکه‌شده ارزی در خارج از کشور تامین شد. او در ادامه به بودجه عمرانی نیز اشاره کرد و گفت در یک سال اخیر بیش از 200هزار میلیارد تومان برای فعالیت‌های عمرانی اعتبار تخصیص داده شده است. او در پایان صحبت‌هایش در ابتدای این نشست افزایش پایه پولی را خط قرمز خود و سازمان برنامه‌وبودجه معرفی کرد.
دخل‌و‌خرج 4200
یکی از محورهای مهم صحبت‌های میرکاظمی به درآمدها و هزینه‌های دولت پس از حذف ارز 4200 در اردیبهشت‌ماه اختصاص یافت. او با بیان اینکه بودجه 1401 در اسفندماه 1400 ابلاغ شد، گفت ما سه موج افزایش قیمت را پشت‌سر گذاشته‌ایم؛ اولین افزایش در نیمه اول سال 1400 رخ داد، دومین افزایش به نیمه دوم این سال مربوط بود و در نهایت سومین موج گرانی که جهانی نیز بود، تحت تاثیر جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی رخ داد. نکته مهم این است که بودجه 1401 پیش از جنگ اوکراین ابلاغ شد و گرانی‌های ناشی از آن در بودجه پیش‌بینی نشده بود. در حذف ارز 4200 مهم‌ترین نقد این بود که یارانه‌ای که از محل ارز ارزان قیمت پرداخت می‌شود، به ابتدای زنجیره اختصاص می‌یابد و اغلب اوقات در پایان زنجیره به مصرف‌کننده کمکی نمی‌کند.
با این حال موج گرانی حاصل از جنگ اوکراین باعث شده یارانه‌ای که دولت به ازای حذف ارز 4200 تومانی به حساب خانوار واریز می‌کند بیشتر از یارانه‌ای باشد که در سال‌های قبل به واسطه ارز 4200 اختصاص می‌یافت. میرکاظمی تاکید کرد با احتساب یارانه نان و دارو، حدود 450هزار میلیارد تومان به صورت سالانه یارانه پرداخت می‌شود؛ با در نظر گرفتن مابه‌التفاوت 22هزار تومانی ارز نیمایی با ارز 4200 می‌توان دریافت در حال حاضر این حجم از پرداخت یارانه معادل تخصیص بیش از 22میلیارد تومان ارز ترجیحی است. این در حالی است که سال گذشته حجم ارز ترجیحی تخصیص‌یافته تنها 17میلیارد دلار بود؛ میرکاظمی توضیح داد این افزایش همان حمایتی است که دولت به واسطه افزایش قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی از مردم به عمل آورده است. به عبارت دیگر او توضیح داد حذف ارز ترجیحی نه‌تنها برای دولت صرفه‌جویی به بار نیاورده بلکه در نهایت مخارج دولت را افزایش داده است.
در این جا این سوال مطرح شد که دولت مدعی است نه از تنخواه استفاده کرده و نه اوراق چندانی فروخته است. از سوی دیگر نیز رشد چندانی در دارایی‌های خارجی بانک مرکزی رخ نداده است؛ پس از چه محلی و با کدام منابع این مابه‌التفاوت میان یارانه‌های پرداختی قبلی و یارانه‌های جدید جبران شده است؟ میرکاظمی در پاسخ به این سوال تشریح کرد که سازمان هدفمندی یارانه‌ها از طریق فروش حامل‌های انرژی در کشور (مانند گاز، بنزین و گازوئیل) و از طرفی از طریق صادرات فراورده‌های نفتی درآمدهای خود را کسب می‌کند. افزایش مصرف فراورده‌ها در کشور، آزاد شدن بخشی از منابع ناشی از ریالی شدن یارانه نان و دارو و افزایش نرخ ارز صادرات فراورده‌ها موجب محل تامین این مابه‌التفاوت بوده است.
او در ادامه به نکات دیگری از حذف ارز 4200 اشاره کرد و گفت دولت دیگر در واردات و توزیع کالاهای اساسی هیچ نقش عملیاتی ندارد و این تا حد زیادی از عملکرد پرهزینه و بوروکراتیک آن جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر پیش از این هیچ تولیدکننده‌ای امکان رقابت با کالاهای وارد‌شده با ارز 4200 را نداشت و از طرفی شاهد قاچاق معکوس در کشور بودیم که با حذف ارز ترجیحی هر دو حل شد.
سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت
او در ادامه از تنگناهای بودجه صحبت کرد و دو عامل قابل توجه را برای این امور نام برد. اولین نکته میرکاظمی افزایش سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت و رسیدن آن از 20درصد به 40درصد بود؛ افزایشی که مستقیما سهم دولت از فروش نفت را کاهش می‌دهد. دومین نکته نیز کاهش عوارض گمرکی واردات کالاهای اساسی وارداتی بود که به دنبال افزایش شدید قیمت این کالاها و با هدف جلوگیری از انتقال شوک آن به داخل کشور انجام پذیرفت. میرکاظمی در ادامه بیان کرد امیدوار است با عوارض حاصل از واردات خودرو کاهش درآمدها از محل کاهش عوارض گمرکی کالاهای اساسی جبران شود.
معضلات افزایش حقوق
میرکاظمی با اشاره به اینکه در 40 سال گذشته افزایش دستمزدها سیکل معیوبی را در کشور ایجاد کرده است، گفت مصارف جاری اصلی‌ترین مخارج دولت است که عمده آن نیز از حقوق و دستمزد تشکیل شده؛ این روند باید در جایی قطع می‌شد. او با اشاره به موفقیت‌های کاهش سطح افزایش دستمزد نسبت به سال‌های گذشته، از کاهشی شدن نرخ تورم در نیمه دوم سال 1400 یاد کرد. او در ادامه از وضعیت صندوق‌های بازنشستگی گله کرد و گفت به دلیل ورشکستگی 95درصد صندوق‌ها، کارمند حتی فردای بازنشستگی از سر سفره دولت بلند نمی‌شود. او در نهایت از افزایش حقوق بازنشستگان در شهریور خبر داد اما از عدد دقیق آن صحبت نکرد.
