پاول اذعان کرد با وجود اینکه تشدید سیاست انقباضی ممکن است به افزایش هزینه تامین مالی و افزایش بیکاری منجر شود، اما جایگزینهای این سیاست بسیار بدتر خواهند بود. او در جملهای کلیدی تاکید کرد: «بدون ثبات قیمتها اقتصاد برای کسی کار نمیکند». در ماههای اخیر فدرال رزرو نرخ بهره سیاستی را 25/ 2درصد افزایش داده است و در نهایت نرخ تورم پس از یک سال افزایش مداوم در ماه ژوئیه 6/ 0درصد کاهش یافت. با این حال اظهارات مسوولان پولی آمریکا حاکی از آن است که این کاهش، آنها را برای ادامه ندادن سیاست انقباضی متقاعد نکرده و سیاست انقباضی از دستور کار فدرالرزرو خارج نشده است. این توجه بیچونوچرای بزرگترین سیاستگذار پولی جهان به کنترل تورم برای سیاستگذاران ایرانی و آن دسته از اقتصاددانانی که وظایف دیگری چون رشد و توسعه اقتصادی را برای بانک مرکزی در نظر میگیرند پیامهای مهمی دارد.
تورم! اولویت نخست ماست
روز جمعه جرمی پاول، رئیس فدرال رزرو، با حضور در کنفرانس جکسون هول، در سخنان کوتاهی به تشریح برنامههای آتی این نهاد پرداخت. گردهمایی جکسون هول که اولینبار در سال 1978 برگزار شد، یکی از قدیمیترین کنفرانسهای بانک مرکزی در جهان است. این رویداد نمایندگان 140 بانک مرکزی مرکزی، برندگان جایزه نوبل و دانشگاهیان برتر از بیش از 40 کشور جهان را به جکسون هول میکشاند. بانکهای مرکزی آمریکا و دیگر نهادهای پولی مطرح در جهان مدتهاست از سخنرانیهای اصلی خود در جکسون هول، برای نشان دادن تغییرات مهم در سیاستهای پولی استفاده میکنند.
پاول در سخنان کوتاهی اعلام کرد او و همکارانش متعهدند تا زمانی که مطمئن نشدهاند تورم تحت کنترل درآمده است، به افزایش نرخ بهره ادامه خواهند داد. او بر این نکته تاکید کرد که افزایش نرخ بهره ممکن است با افزایش هزینه استقراض همراه شود و خانوارها و کسبوکارهای آمریکایی را در کوتاهمدت به دردسر اندازد، با این وجود فدرال رزرو حاضر است این هزینه را بپذیرد. پاول ادامه داد ممکن است بیکاری بیشتر شود یا رشد اقتصادی روند کندی به خود بگیرد اما باید توجه داشت که جایگزینهای این وضعیت، یعنی رها کردن تورم به حال خود به مراتب نتایج بدتری به دنبال خواهد داشت. او در جملهای مهم گفت: «بدون ثبات قیمتها اقتصاد برای هیچکس کار نمیکند.» پاول در ادامه سخنانش به این نکته اشاره کرد که فدرال رزرو در حال برداشتن قدمهای بلند و سریعی برای تعدیل تقاضاست تا با سطح عرضه همخوانی بیشتری داشته باشد و موجب کنترل انتظارات تورمی شود. او اطمینان داد تا زمانی که از تحقق این مساله مطمئن شوند به این سیاست ادامه خواهند داد.
تورم به سطح 2 درصد بازگردد
پاول در ادامه سخنان خود، مواضع قبلی دیگر اعضای کمیته بازار باز فدرال را در مورد کاهش تورم در ماه ژوئیه تکرار کرد. او با امیدوارکننده خواندن کاهشی شدن روند تورم در ژوئیه، آن را ناکافی دانست و گفت این کاهش یکماهه بسیار کمتر از آن است که سیاستگذاران فدرالرزرو را قانع کند که تورم در حال کاهش است. در ماه ژوئیه نرخ تورم آمریکا پس از 12 ماه رشد مستمر 6/ 0درصد کاهش یافت و به سطح 5/ 8درصدی رسید. تورم آمریکا در ماه ژوئن به قله خود در چهار دهه گذشته رسید و عدد 1/ 9درصد را به ثبت رساند. پیش از این توماس بارکین رئیس فدرال رزرو ریچموند، چارلز ایوانز رئیس فدرالرزرو شیکاگو، نیل کشکاری رئیس فدرال رزرو مینیاپولیس، و مری دالی رئیس فدرال رزرو سانفرانسیسکو در اظهاراتی جداگانه، سیگنال کاهش تورم در ژوئیه را ضعیف خواندند که احتمال افزایش دوباره نرخ بهره در سپتامبر را تقویت میکرد.
بر این اساس دور از انتظار به نظر نمیرسد که فدرالرزرو برای سومین افزایش 75/ 0درصدی خود دورخیز کرده باشد. پیش از این چارلز ایوانز، رئیس فدرال رزرو شیکاگو، نرخ 5/ 8درصدی تورم را غیرقابل قبول خوانده بود. او در ادامه این اظهارات گفته بود: ما در سال جاری و سال آینده نرخها را افزایش میدهیم تا مطمئن شویم تورم به هدف دودرصدی باز میگردد. او گفت فدرال رزرو نرخ بهره سیاستی را باید از سطح 25/ 2 تا 5/ 2درصدی به 25/ 3تا 5/ 3درصد در پایان سال جاری و 75/ 3 تا 4درصدی در پایان 2023 برساند. گردهمایی سالانه روسای بانک مرکزی و دیگر بزرگان اقتصادی در جکسون هول به سال 1982 برمیگردد، زمانی که پل ولکر، رئیس وقت فدرال رزرو، برای سخنرانی در کنفرانسی که توسط بانک فدرال رزرو کانزاسسیتی برگزار میشد دعوت شد. برگزارکنندگان این رویداد از علاقه پل ولکر به ماهیگیری اطلاع داشتند و شهر جکسونهول را به عنوان محل برگزاری این کنفرانس برگزیدند.
پاول در سخنانش به میراث ولکر اشاره کرد. او گفت هنگامی که ولکر کنترل فدرال رزرو را به دست گرفت، آمریکا یک دهه شکست در کنترل تورم را تجربه میکرد و اکثر تلاشها برای کنترل تورم نیمهتمام میماند. در آن دوران آنقدر اقتصاد آمریکا با تورمهای بالا خو گرفته بود که کنترل تورم مستلزم نرخهای بهره بالا و دوره رکودی طولانی بود. مدت قابلتوجهی طول کشید تا ولکر اوضاع را تغییر دهد. پاول در پایان سخنانش افزود: «تاریخ نشان میدهد هزینه از دست رفتن اشتغال برای کاهش تورم با کمی تاخیر افزایش مییابد. در حال حاضر هدف ما این است که با اقدامی قاطعانه از این اتفاق جلوگیری کنیم.»
مختصات استقلال بانک مرکزی
اظهارات اخیر جرمی پاول میتواند برای سیاستگذاران کشورها بسیار آموزنده باشد. این مواضع نشان میدهد اولویت اصلی بانک مرکزی در بزرگترین اقتصاد جهان کنترل سطح تورم است و این موضوع را فدای رشد اقتصادی یا اشتغالزایی نمیکند. درواقع در شرایطی که تورم کنترل نشده است، سیاست افزایش اشتغال و رشد اقتصادی در دستور کار این نهاد جایی ندارد. جالب آنجاست که دولت فعلی آمریکا و حزب دموکرات با نزدیکشدن به انتخابات میاندورهای کنگره نیاز وافری به افزایش سطح رشد اقتصادی و رشد اشتغال دارند، اما استقلال بانک مرکزی موجب میشود این نهاد مستقل از دولت، هدفگذاری نرخ تورم دودرصدی خود را دنبال کند و بر اساس آن تصمیم بگیرد.
بسیاری از اقتصاددانان تاکید میکنند بانک مرکزی برای مهار تورم نیاز به استقلال در همه زمینهها دارد؛ اینکه در مقابل خواستههای دولت و وزارتخانهها مقاومت کرده و سیاستهای خود را متناسب با مهار تورم تنظیم کند. مطالعات نشان میدهد کشورهایی که از تورم مزمن و بالا رنج میبرند، نتوانستهاند جایگاهی برای استقلال بانک مرکزی ایجاد کنند. یکی از نمونههای این موضوع میتواند ترکیه باشد که با وجود تورم 80درصدی به دلیل دخالتهای اردوغان، سیاستهای انبساطی خود را ادامه میدهد.