شیرین فرساد : دانشجوی دکتری میکروبیولوژی و محقق ؛ دانشگاه آزاد قم
تحریریه زندگی آنلاین : مراقبت از حیوانات خانگی توسط کودکان به منزله تجربه‌ای مناسب برای یادگیری مسئولیت، حس محبت و احترام به موجودات زنده است، اما این حیوانات می‌توانند عفونت‌هایی را انتقال دهند:
آلرژی به حیوانات خانگی
آلرژی، واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به بقایای بدن (شوره، بزاق، ادرار یا مدفوع حیوانات) می‌باشد. قرار گرفتن نوزاد یا کودک در معرض حیوان خانگی ممکن است باعث بروز آلرژی شدید شود. مو یا کرک بدن حیوان ممکن است آلرژن بوده و گرد و غبار بین موی حیوان باعث بروز حساسیت و مشکلات تنفسی می‌شود. اگر کودک نسبت به حیوان آلرژی داشته و در معرض فضولات حیوان قرار گیرد یا فضولات را تنفس کند، سیستم ایمنی بدن با ترشح هیستامین و مواد دیگر با آلرژن‌ها مبارزه می‌کند. هیستامین باعث التهاب و گرفتگی بینی و مجاری تنفسی، آبریزش بینی، اشک‌ریزی، عطسه، سرفه، خس‌خس سینه، جوش یا کهیر می‌شود، این علائم فصلی نبوده و در طول سال قابل مشاهده است. آلودگی انگلی سگ را به دو دسته انگل‌های خارجی و داخلی تقسیم می‌کنند که هر یک باعث بروز عوارضی در حیوان و انسان می‌شوند.
الف: انگل‌های خارجی ساکن در پوست حیوان و تغذیه آنها از سطح پوست و مکش خون و گزش صورت می‌گیرد؛ مانند مایت، کنه، کک، شپش، مگس‌های گزنده و انواع قارچ‌ها که تعدادی از این عوامل از سگ به انسان قابل انتقال هستند.
ب: انگل‌های داخلی در بدن سگ زندگی کرده و سیر تکاملی خود را در بدن سگ طی می‌کنند. مراحل خروج تخم غالبا در روده باریک سگ انجام می‌شود. انگل‌های داخلی شامل کرم پهن نواری شکل، کرم گرد نخی شکل، کرم قلاب‌دار خونخوار و کرم شلاقی (سوزنی) می‌باشند.
بیشتربخوانید:
کرم پهن یا نواری
کیست هیداتیک یا کیسه پر از آب که در انسان قابل شناسایی بوده، توسط لارو انگل اکینوکوکوس گرانولوزیس یا تینا اکینوکوکوس در انسان ایجاد می‌شود. این انگل در روده باریک سگ زندگی می‌کند. تخم‌های این کرم در اطراف مقعد و مدفوع وجود دارند. با انتقال این تخم‌ها به کودک و جایگزینی نادر آن در کبد، علائمی مانند سرفه، تنگی‌نفس و درد قفسه سینه دیده می‌شود. در اثر پاره شدن کیست و راه‌یابی به خون و لنف باعث انسداد عروق و کشنده خواهد بود.
کرم اسکاریس (گرد لوله‌ای)
کرم توکسوکاراکانیس در روده بزرگ، رگ‌های خونی و یا در دستگاه تنفس سگ زندگی می‌کند. کودکان از طریق لمس حیوانات آلوده مانند سگ و گربه دچار کرم‌ها می‌شوند. در نتیجه معمولا یک زخم گرد خشک پوسته‌پوسته با حاشیه برجسته، قرمز و مرکز شفاف ایجاد می‌شود. با آلوده شدن سر، پوست سر قرمز و متورم شده و بخش‌هایی از سر، طاس می‌گردد. دست زدن کودک به خاک آلوده به مدفوع سگ و انتقال دهان کودک با تخم کرم باعث انتقال انگل به روده کودک و اندام‌های دیگر و تولید لاروهای عفونی احشایی می‌شود. علائم شامل تب، سرفه، بزرگ شدن کبد، راش و تورم غدد لنفاوی است. گاها ممکن است لاروها در روده از طریق گردش خون به چشم منتقل شده که به عنوان توکسوکاریازیس چشمی یا لارو میگرن چشمی شناسایی شده و منجر به کاهش دائمی بینایی می‌شود.
کرم قلاب‌دار
این کرم‌های قلاب‌دار مانند انکلیلوستوما کانیس موجب آلودگی انگلی در سگ می‌شوند. این کرم‌ها باعث اسهال، کم‌خونی، ضعف بدن و فقر آهن می‌گردند. لارو کرم در مدفوع سگ همراه بوده و از طریق بلع در سگ و یا از راه پوست برای سگ عفونت‌زا خواهد بود. لارو موجود در روده به کرم تبدیل شده و در سطح روده زخم ایجاد می‌کند. این کرم با تولید ماده ضد انعقاد، مانع از ایجاد لخته خون شده و ایجاد کم‌خونی در سگ می‌نماید و مدفوع سگ، سیاه قیری شکل دیده می‌شود.
بیشتربخوانید:
کرم شلاقی
کرم شلاقی یا تریشوریس ولپیس در سگ‌ها بسیار رایج است. در آلودگی خفیف، علائم بالینی خاصی مشاهده نمی‌شود، اما در آلودگی شدید، واکنش‌های التهابی و خونریزی در روده بزرگ دیده شده که منجر به کاهش وزن و اسهال می‌گردد.
توکسوپلاسموزیس
از بیماری‌های مشترک انسان و حیوانات است. پس از تماس کودک با انگل موجود در مدفوع گربه، این بیماری ایجاد می‌شود. در بیشتر کودکان سالم بدون علامت است، اما گاها دارای علائمی مانند تورم غدد، خستگی، درد عضلانی، تب، گلودرد و بثورات جلدی می‌باشد. این انگل تمایل خاصی به بافت‌های عصبی دارد. اگر این تک یاخته به صورت کیست در آید، می‌تواند در مغز، ریه، قلب و ... مانده و ضایعات فراوانی را در کودک ایجاد کند، این انگل منجر به ناباروری در خانم‌ها شده و با انتقال به جنین عوارض خطرناکی مانند عقب‌ماندگی ذهنی، بزرگ شدن سر نوزاد، صرع و تشنج دارد.
تریپانوزومیازیس
این بیماری توسط تک‌یاخته تریپانوزوم اوانسی ایجاد می‌شود. علائم این بیماری به صورت تب‌های متناوب، کاهش وزن و کم‌خونی می‌باشند.
ژیاردیوزیز
انگل در سطح آب، غذا و خاک آلوده منتقله از سگ‌های آلوده وجود دارد. سگ‌های مبتلا به ژیاردیا ممکن است اسهال و مدفوع چرب داشته باشند و در نتیجه این انگل به کودک منتقل شده و باعث آلودگی شود.
عفونت‌های میکروبی
عفونت کمپیلوباکتر
حیوانات خانگی حامل باکتری کمپیلوباکتر، عامل گاستروانتریت بوده و با علائمی مانند اسهال، درد شکم و تب در انسان می‌باشند.
عفونت سالمونلوزیز
باکتری سالمونلا از حیوانات آلوده مانند سگ به کودک منتقل می‌شود. سالمونلا در روده کودک و حیوان زندگی می‌کند. کودکان زیر 5 سال به ویژه با ضعف سیستم ایمنی در معرض خطر بیشتری هستند.
عفونت استافیلوکوکی
غالبا باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در پوست انسان‌ها وجود دارد، اما از طریق لمس کردن حیوانات هم به کودک منتقل می‌شود و ممکن است سگ‌ها ناقل باشند و در این صورت باعث مشکلات پوستی، تنفسی و عفونت ادراری در کودک شوند.
عفونت لپتوسپیروز
نوعی بیماری باکتریایی است. سگ‌ها ممکن است ناقل این باکتری در ادرار خود بوده و این باکتری را وارد آب یا خاک کنند. کودک با لمس سگ، در معرض این باکتری قرار گرفته و علائمی مانند لرز، راش، زردی، تب بالا، سردرد، استفراغ، درد شکم و قرمزی بافت چشم را پیدا می‌کند. این بیماری در موارد نادر می‌تواند باعث نارسایی کبد و کلیه و ذات‌الریه هموراژیک شود.
بیماری خراش گربه
گربه‌ها ناقل باکتری بارتونلا می‌باشند و با خراش گربه یا سگ یا با لیس زدن زخم باز توسط سگ و گربه صورت می‌گیرد. فردی که توسط گربه آلوده به باکتری (بارتونلا هنسلا) گاز گرفته یا خراشیده می‌شود، علائم خفیف این بیماری شامل تورم گره لنفاوی، تب، سردرد و خستگی بوده و معمولا بدون درمان کاهش می‌یابند، اما در صورت شدید بودن علائم مانند تشنج، ضایعات چشمی، ضایعات پوستی، التهاب مغز و جنون از عوارض این بیماری هستند.
هاری
این بیماری ویروسی خطرناک، از طریق گاز گرفتن یا زخم آلوده به بزاق حیوان آلوده به بدن وارد می‌شود. حیوانات حامل ویروس هاری شامل سگ، گربه، روباه و ... می‌شوند. هاری بر دو نوع است؛ هاری خشمگین و هاری خاموش یا ساکت. این بیماری موجب التهاب حاد مغزی در انسان شده و با علائم اولیه مانند تهوع، استفراغ، رفتار خشونت‌آمیز، ترس از آب، گیجی، کاهش سطح هوشیاری و هیجان کنترل نشده همراه است. ویروس از طریق بزاق حیوان مبتلا به هاری پس از گاز گرفتگی از اعصاب محیطی به اعصاب مرکزی رفته و به مرگ می‌انجامد.
تب کوهستان راکی
کنه‌های آلوده به باکتری ریکتسیا ریکتسی سبب انتشار این بیماری می‌شوند. این کنه‌ها غالبا توسط سگ‌ها منتقل می‌شوند. علائم شامل تب شدید، لرز، درد عضلانی، سردرد و بثوراتی است که ممکن است در دست، پا و تنه بدن گسترش یابند.
گاز گرفتگی توسط سگ و گربه
پس از گاز گرفتگی ممکن است ناحیه آسیب‌دیده، آلوده شده و مشکلات خطرناکی را ایجاد کند؛ به ویژه گاز گرفتگی در ناحیه صورت و دست‌ها خطرناک‌تر است. گاز گرفتگی توسط گربه معمولا به علت دندان‌های تیز و زخم‌های عمیق‌تر مشکل‌ساز است.
عفونت پارواویروس
بیماری عفونی ویروسی بوده و بیشتر در توله‌سگ‌ها مشاهده می‌شود.
در صورت عدم درمان و به علت از دست رفتن آب بدن سگ می‌میرد. در صورت انتقال این ویروس به کودک، علائمی مانند بثورات پوستی روی دست و بازو، گلودرد و سرفه، خارش و درد عضلانی ایجاد می‌شود. در صورت قوی بودن سیستم ایمنی کودک، دوره این بیماری کوتاه است.
