کاربران ایرانی با سودای دسترسی به اینترنت استارلینک در هفته‌های گذشته و در شبکه‌های اجتماعی این درخواست را مستقیما با ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت اسپیس‌ایکس در میان گذاشتند. او با وعده پیگیری از مقامات آمریکایی برای معافیت از تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران، کاربران ایرانی را امیدوار کرد. این وعده محقق شد و وزارت خزانهداری آمریکا در پاسخ به ماسک، اعلام کرد که از صدور مجوزهای مربوط به فعالیت‌های مرتبط با دسترسی به اینترنت آزاد در ایران استقبال می‌کند. در نهایت ایلان ماسک هم روز بعد از آن در حساب توییتر خود از فعال شدن اینترنت استارلینک در ایران خبر داد. انتشار این اخبار باعث شد هکرها به سرعت از موقعیت به وجود آمده سوءاستفاده کرده و اپلیکیشن‌هایی را تحت عنوان اینترنت استارلینک به مردم معرفی کردند؛ اپلیکیشن‌هایی که طبق گفته کارشناسان تمامی آنها تقلبی و بدافزار هستند.
رفع تحریم‌ها؛ بی‌نتیجه
وزارت خزانهداری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که امکان صادرات برخی تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای به ایران وجود دارد و شرکت اسپیس‌ایکس به مجوز برای ارائه خدمات پهن باند اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به ایران نیاز نخواهد داشت. در بیانیه وزارت خزانهداری ایالات‌متحده همچنین آمده است: «اوفک برای هرگونه صادراتی که مشمول مجوزهای فعلی نمی‌شود، از درخواست‌های مربوط به صدور مجوزهای خاص جهت مجاز ساختن فعالیت‌ها در راستای آزادی اینترنت در ایران استقبال می‌کند.» یک سخنگوی وزارت خزانهداری در این مورد به رویترز گفت: «دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانهداری (اوفک) از قبل مجوزی دارد که صادرات برخی سخت‌افزارها، نرم‌افزارها و خدمات مربوط به ارتباطات اینترنتی به ایران را مجاز می‌سازد.»
با این اوصاف عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات درباره این موضوع آب پاکی را روی دست کاربران ریخت و به «ایرنا» گفت: «اهداف آنها (آمریکا) در فراهم کردن اینترنت ماهواره‌ای برای ایران، روشن است؛ آمریکایی‌ها در 40 سال گذشته هیچ‌گاه به دنبال منافع جمهوری اسلامی ایران و مردم نبوده‌اند. آنها از هیچ اقدامی برای ضربه‌زدن به مردم فروگذار نکرده‌اند و این اقدام هم در همین راستا است.» وی اظهار کرد: «اگر هر اپراتور اینترنت ماهواره‌ای بر اساس قواعد بین‌المللی ماهواره‌ای بخواهد قوانین سرزمینی کشور را به رسمیت بشناسد، ما دستش را به گرمی می‌فشاریم. زیرا هموطنانی که در مناطق کوهستانی ساکن هستند، به اینترنت دسترسی ندارند.» شرکت اسپیس‌ایکس تا حالا نزدیک به 2هزار ماهواره را در شبکه‌ای به نام استارلینک به مدار زمین پرتاب کرده است. سیستم اینترنتی شرکت اسپیس‌ایکس به کابل‌های فیبر نوری نیازی ندارد و هدف از ارائه این سرویس آن است که دسترسی بخش زیادی از مردم جهان به اینترنت فراهم شود. با این حال استفاده از این سرویس نیازمند تجهیزات سخت‌افزاری خاصی است و ورود این تجهیزات به کشور به‌طور رسمی غیرممکن است؛ چرا که صرف‌نظر از رفع تحریم‌ها و صدور مجوز صادرات این تجهیزات به ایران، واردات آنها به ایران نیازمند دریافت مجوزهای قانونی است که با توجه به شرایط فعلی صدور چنین مجوزهایی دور از ذهن به نظر می‌رسد. در همین راستا وزارت امورخارجه ایران هفته گذشته لغو برخی تحریم‌های مرتبط با اینترنت توسط آمریکا را تلاشی برای نقض حاکمیت ایران خواند و اعلام کرد که در این زمینه اقدام فوری انجام خواهد داد. در همان روز وب‌سایت رسمی استارلینک در ایران فیلتر شد. با این همه تاثیر قطع ارتباطات اینترنتی روی کاربران و کسب‌وکارهای ایرانی به قدری است که آنها هنوز چشم‌اندازی برای دسترسی به اینترنت آزاد استارلینک دارند و همین موضوع - با وجود قیمت نسبتا بالای این تجهیزات- تقاضا برای دسترسی به سخت‌افزارهای مورد نیاز سرویس استارلینک را بالا برده است. به این ترتیب است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند تقاضای موجود، به رونق قاچاق این تجهیزات و البته ورود محصولات تقلبی و غیراستاندارد منجر شود. شبکه الجزیره در گزارشی در این مورد نوشت: «ایالات‌متحده پس از حمله روسیه به اوکراین بیش از 15 هزار پایانه استارلینک به اوکراین فرستاد، اما ایران پایانه‌های استارلینک را یک تهدید امنیتی می‌داند و از ورود آنها به کشور جلوگیری می‌کند. فعال شدن استارلینک در سراسر ایران نیازمند هزاران پایانه است که با توجه به عدم امکان واردات رسمی، باید به شکل قاچاق وارد شوند که آن هم میلیون‌ها دلار هزینه دارد.»
هکرها در صدد سوءاستفاده از کاربران
انتشار این اخبار باعث شده است که فایل‌ها و اپلیکیشن‌هایی در فضای مجازی منتشر شوند که وعده دسترسی به اینترنت ماهواره‌ای و استارلینک را می‌دهند. بنابر گفته منتشرکنندگان این اپلیکیشن‌ها، کاربران با دانلود آنها می‌توانند به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک متصل شوند، اما کارشناسان این حوزه عنوان کردند که تمامی این اپلیکیشن‌های منتشر شده، صرفا بدافزار بوده و اتصال به اینترنت استارلینک نیازی به داشتن هیچ اپلیکیشنی روی تلفن همراه ندارد. اپلیکیشن‌های معتبر و رسمی استارلینک هم که روی گوگل‌پلی و اپ‌استور هستند، تنها کاربردی مانند اپلیکیشن‌های شبیه به سرویس‌‌دهندگان اینترنت در ایران داشته و کاربر از طریق آنها تنها می‌تواند یکسری تنظیمات ابتدایی را انجام دهد. اپلیکیشن‌هایی که این روزها به اسم استارلینک در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌اند، تنها بدافزار بوده و استفاده از آنها می‌تواند باعث بروز آسیب‌پذیری و سوءاستفاده هکرها از اطلاعات کاربران شود. آرین اقبال، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات درباره اپلیکیشن‌های تقلبی منتشر شده به اسم استارلینک در شبکه‌های مجازی به «دنیای اقتصاد» گفت: «تمام اپلیکیشن‌هایی که به نام استارلینک در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌اند، بدافزار هستند؛ استارلینک هیچ اپلیکیشن خاصی ندارد.» او درباره ملزومات مورد نیاز برای اتصال به اینترنت استارلینک می‌گوید: «به‌طور کلی برای اتصال به شبکه استارلینک، به یک ترمینال زمینی نیاز است که آنتن محسوب می‌شود؛ یک اترنت سوئیچ(Ethernet switch) روی این آنتن قرار می‌گیرد که برق را تامین کرده و به شبکه متصل می‌شود؛ یک روتر هم وجود دارد که امکان به اشتراک‌گذاری اینترنت را فراهم می‌کند. اپلیکیشن رسمی استارلینک هم که روی اپ‌استورهای معتبر گوگل‌پلی یا اپل‌استور است، در واقع تنها یک ابزار برای مدیریت حساب کاربری محسوب شده و می‌تواند امکان تغییر بین دیش‌ها را ایجاد کند. این اپلیکیشن برای تنظیمات حساب کاربری است و دسترسی اینترنتی به کاربران نمی‌دهد.»
مشکلات پیش‌رو
آرین اقبال درباره وضعیت اینترنت استارلینک گفت: «اینترنت استارلینک هنوز در کشور فعال نشده است. فعال شدن این اینترنت در کشور ما به زمان نیاز دارد. تجهیزات استارلینک نه تنها وارد ایران نشده‌اند، بلکه تجهیزاتش در کشورهای منطقه هم بسیار محدود است. دسترسی به تجهیزات این سرویس باید از طریق سفارش مستقیم باشد. طبیعتا ثبت سفارش مستقیم از طریق شرکت استارلینک برای کاربران امکان‌پذیر نیست و به احتمال زیاد این تجهیزات در آینده به شکل قاچاق وارد می‌شوند. ظاهرا قاچاقچیان هم هزینه خیلی بالایی برای این تجهیزات اعلام کرده‌اند. اگر این تجهیزات به شکل رسمی و قانونی وارد شوند، در گران‌ترین حالت 20 میلیون تومان خواهند بود؛ اما در حال حاضر برای خرید این تجهیزات - طبیعتا از روش‌های غیر‌رسمی- هزینه‌ای بین 50تا60 میلیون تومان اعلام شده است. این سرویس اینترنت هنوز فعال نشده است، اما اگر هم فعال شود مشکلات دیگری برای دسترسی به آن وجود دارد.»
او در ادامه افزود: «در نسخه 5/ 1 استارلینک قابلیت ارتباط لیزری میان ماهواره‌ها برقرار شده تا آنها بتوانند ترافیک را به عنوان مثال از منطقه ما به آمریکا برسانند تا در نهایت از آنجا وارد شبکه گوگل شود تا بتوانیم از این اینترنت استفاده کنیم؛ چرا که سرویس استارلینک با شبکه گوگل کار می‌کند. این سیستم هنوز فعال نشده است، چون در حال حاضر شرکت استارلینک با جامعه منجمان به مشکل خورده است. ماهواره‌های استارلینک در فضا دید منجمان را مختل می‌کنند و برای رفع این مشکل، یکسری سپرهایی روی ماهواره‌ها قرار می‌گیرند که می‌توانند برای ارتباطات لیزری مشکل ایجاد کند. حالا شرکت اسپیس‌ایکس باید مشکل این سپرها را هم برطرف کند. همه این موارد دست به دست هم داده‌اند تا این ارتباط لیزری میان ماهواره‌ها برقرار نشود. با این حال ایلان ماسک اعلام کرده است که تا پایان سال میلادی جاری این مشکل برطرف می‌شود، اما بعید است که این مشکل به این زودی‌ها مرتفع شود. تا وقتی که مشکل ارتباط لیزری از بین نرود، ارائه سرویس اینترنت به ایستگاه‌های زمینی وابسته است.» اقبال درباره امکان دسترسی به اینترنت استارلینک از طریق کشورهای همسایه می‌گوید: «در حال حاضر اینترنت استارلینک تنها می‌تواند از ترکیه و امارات در دسترس باشد که باز پوشش کامل را در ایران برقرار نمی‌کند. علاوه بر این‌ها، حتی اگر دیش ماهواره‌ای استارلینک امکان ارسال سیگنال را هم داشته باشد، ارسال سیگنال رادیویی در تمام دنیا نیاز به مجوز سازمان تنظیم مقررات رادیویی هر کشور دارد. حالا اگر بدون مجوز این سیگنال‌ها ارسال شود، استفاده از چنین سرویسی طبیعتا جرم محسوب خواهد شد.» او درباره سرعت و کیفیت اینترنت استارلینک گفت: «طبق آمار رسمی استارلینک، سرعت این سرویس 150 مگابیت بر ثانیه است؛ ممکن است این عدد در بعضی نقاط به 200 و در بعضی مناطق به 40 مگابایت هم برسد؛ چرا که اینترنت مبتنی بر ارتباطات ماهواره‌ای بوده و ممکن است فرآیند ارسال و دریافت سیگنال‌ها با تاخیر انجام شود، چون ماهواره‌های استارلینک سیگنال‌ها را از مدار لئو ارسال می‌کنند و این فرآیند به‌شدت به شرایط آب‌وهوایی وابسته است. اگر این اینترنت در ایران سرعتی مانند سایر کشورها داشته باشد، به‌طور متوسط می‌توان انتظار داشت که سرعت آن بین 60 تا 100 مگابیت بر ثانیه باشد که اگر این عدد را بین 10 نفر تقسیم کنیم، هر کدام از آنها به اینترنتی با سرعت یک مگابیت دسترسی خواهند داشت که در شرایط فعلی قابل‌قبول است.»
با این اوصاف می‌توان گفت که اینترنت استارلینک هنوز در کشور فعال نشده و تمامی اخبار مبنی بر دانلود اپلیکیشن و اتصال به سرویس اینترنت ماهواره‌ای کذب است. اپلیکیشن‌های تبلیغ شده هم غیرواقعی بوده و به هیچ‌وجه نمی‌توانند تضمینی برای اتصال کاربران به اینترنت باشند.
