همچنین رشد قیمت ماشین‌آلات کشاورزی بیشتر از رشد شاخص قیمت تضمینی محصولات کشاورزی بوده است. البته با وجود موارد ذکر شده طی سال‌های گذشته درجه مکانیزاسیون در عملیات زراعی افزایش یافته است که این نشان‌دهنده نقش کنونی ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی درتوسعه کشاورزی است. در ایران در چندین دهه گذشته ماشین‌آلات کشاورزی وارد مراحل مختلف عرصه تولید شده و جزء لاینفک ساختار کشاورزی شده است اما در سال‌های گذشته تامین و تولید ماشین‌آلات کشاورزی با مشکلات و فراز و نشیب‌های بسیاری چون عرضه نامتناسب ماشین‌آلات کشاورزی و با نیاز بخش کشاورزی و آثار منفی این مساله بر پیکره بخش روبهرو بوده است.
متن زیر ماحصل گفت‌وگوی ما با برخی از تولیدکنندگان این صنعت درباره چالش‌ها و دغدغه‌های تولید است.
بزرگ‌ترین معضل در خرید قطعات، تعرفه گمرک است
در این باره فتاحی مدیرعامل شرکت تولیدی ادوات کشاورزی با بیان اینکه بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان در خرید قطعات اولیه، نوسانات ارز و تغییر قیمت‌های تعرفه گمرک است گفت: در کشور برخی قطعات وجود ندارد و باید از کشورهای همسایه تهیه شود. در این راستا بزرگ‌ترین مشکل ما در خرید قطعات اولیه، نوسانات ارز و تغییر قیمت‌های تعرفه گمرک است. بهزاد فتاحی افزود: این موضوعات در افزایش قیمت تمام‌شده محصولات نهایی ما تاثیرگذار است و نمی‌توانیم قیمت ثابت محصول را در بلندمدت داشته باشیم.
وی ادامه داد: در حوزه صادرات طی سال‌های گذشته به ترکمنستان، تاجیکستان، عراق و ازبکستان صادرات داشتیم. ولی در حال حاضر به دلیل مشکلات ارزی برگشت پول بسیار سخت است و بانکی هم برای جابه‌جایی پول وجود ندارد و به همین دلیل صادرات نداریم.
فتاحی گفت: کاهش تسهیلات طی سال‌های اخیر در فروش ما بسیار تاثیرگذار بوده و به این ترتیب با کاهش شدید فروش روبهرو هستیم.
وی تصریح کرد: در حال حاضر اکثر کشاورزان درگیر وام و معوقات هستند و به دلیل قیمت بالای ادوات قادر به خرید آن نیستند و پیشنهاد ما این است اگر قیمت محصولات کشاورزی افزایش پیدا کند کشاورزان دیگر درگیر وام و معوقات نمی‌شوند. این تولیدکننده با بیان اینکه کارشناسانی برای تایید کیفیت ماشین‌آلات کشاورزی داریم، افزود: با این‌حال شرکت‌ها برای قیمت‌گذاری آزاد هستند و محدودیتی ندارند.
ارز 4200 تومانی در انحصار خواص
همچنین مدیرعامل شرکت آرکا صنعت فراگام فاخر با بیان اینکه کشاورزان نقدینگی ندارند و از طریق اعتبارات اجناس و ادوات کشاورزی را خریداری می‌کنند گفت: این مساله امسال همه تولید‌کننده‌ها را دچار مشکل کرده است. طبق سال‌های گذشته برنامه‌های آماده‌سازی اجناس و محصولات کشاورزی را داشتیم ولی متاسفانه از آذر سال گذشته تاکنون یک ریال وام اعتباری به کشاورزان پرداخت نشده و خط‌های اعتباری بسته شدند.
به گفته «عبدالرحمن آشوری» این مساله و عدم نقدینگی کشاورزان که منجر به کاهش چشمگیر خرید شده، همه تولیدکنندگان را دچار مشکل کرده تا جایی‌که در صورت تداوم این روند احتمال ورشکستگی واحدهای تولیدی می‌رود. وی در پاسخ به این سوال که قیمت تمام‌شده محصول با وجود نوسانات ارز برای شما چگونه بود، گفت: یک عده ارزهای 4200 تومانی را برای خود گرفته بودند و قدرت رقابت به صورت کامل از ما گرفته شده است. تمام خریدهای اجناس ما به صورت آزاد بودند. خوشبختانه وزارت اطلاعات این افراد متخلف را که از ارزهای 4200 استفاده می‌کردند شناسایی کرد. اما در این مدت ضررهای زیادی به ما وارد شد. چرا که قیمت کالای نهایی ما همواره گران‌تر از دلال‌ها بود چرا که دلال از ارز 4200 استفاده می‌کرد و ما قطعات را با ارز آزاد خریداری می‌کردیم.
وی در نهایت گفت: کمبود نقدینگی کشاورزان و در کنار آن افزایش قیمت ادوات کشاورزی به واسطه گرانی مواد اولیه باعث شده تا کشاورزان برای نوسازی ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی با مشکل مواجه شوند.
چرخه توزیع، عامل ایجاد صف تراکتور برای کشاورزان
همچنین رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور در این باره گفت: در برنامه توسعه 12 ساله مکانیزاسیون کشور، به سالانه 11 هزار تراکتور در توان‌‌های مختلف نیاز داشتیم، این در حالی است که در سه سال اخیر در تراکتور‌سازی تبریز سالانه 25 تا 30 هزار تراکتور تولید شده است.
حمیدرضا نامی اضافه کرد: چرخه توزیع دولتی است و خواسته موکد ما در سال‌های اخیر این بوده که دولت این چرخه را به بخش خصوصی واگذار کند و اجازه دهد تا بخش خصوصی مانند گذشته خود توزیع‌کننده باشد.
نامی گفت: درباره ماشین‌آلات کشاورزی نه کمبود داریم، نه قحطی؛ از این رو هیچ موضوعیتی نداریم که سهمیه‌بندی باشد، زیرا این سهمیه‌بندی باعث تشکیل صف و حتی بازارسیاه و غیر شفاف می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور با بیان اینکه حدود 50 درصد ظرفیت واحدهای تولید ادوات کشاورزی خالی است افزود: این صنعت در ایران جزو صنایع بومی و پرمزیت است که از نگاه دولتمردان در ادوار مختلف مغفول مانده است. نامی در ادامه افزود: با وجود اینکه واحدهای تولید با نیمی از ظرفیت کار می‌کنند، اما 95 درصد نیاز داخل را تامین می‌کنند.
رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان تراکتور گفت: با همین شرایط صادرات هم داریم، اما به صورت غیر‌پیوسته و غیر‌متمرکز به‌طوری‌که اکنون به حدود 18 کشور کالا صادر می‌کنیم.
برخی شرکت‌ها با استفاده از رانت، محصولات را وارد می‌کنند
مدیرعامل شرکت مهندسی آبانگاه (تولیدکننده ایستگاه‌های فیلتراسیون آبیاری قطره‌ای به صورت اتوماتیک یا نیمه اتومات) نیز با اشاره به اینکه برخی شرکت‌ها با دیپلماسی و استفاده از رانت در داخل کشور، محصولات را از خارج وارد ایران می‌کنند گفت: حذف ارز دولتی تاثیری بر قیمت محصولات نداشته است، زیرا قیمت فولاد، ورق و لوله‌ها تغییر زیادی در این شش ماهه نداشته و مشکل کنونی شرکت‌های خصوصی نبود سفارش در این حوزه است که عامل آن کم شدن تسهیلات دولتی بوده است.
محمد بهبودی در ادامه تصریح کرد: شرکت‌های خیلی کوچک وارد بازار می‌شوند و با استفاده از رانت محصولات خود را به فروش می‌رسانند و درست به همین خاطر است که می‌گویند جنس داخلی کیفیت ندارد، تا همین سه سال گذشته که صادرات و واردات به آسانی انجام می‌شد این جنس‌های تولید داخل با همین مدل به اسم یک شرکت دیگر از خارج وارد کشور می‌شد. وی ادامه داد: در سال‌های گذشته به کشورهای قزاقستان و ترکمنستان صادرات داشتیم ولی متاسفانه در حال حاضر شرکت‌های خارجی بازار این محصول را در اختیار گرفته‌اند، به عنوان یک تولیدکننده دیگر توان کافی برای صادرات و حتی ثبت نمایندگی در خارج از کشور را نداریم.
تسهیلات ادوات کشاورزی را در قالب دام کارت به دامداران دادند
مدیرعامل شرکت هومن صنعت اراک نیز در این رابطه گفت: تسهیلات ادوات کشاورزی را در قالب دام کارت برای تهیه نهاده‌های دامی به دامداران دادند. حسین رحیمی اظهار کرد: در شش ماه نخست سال جاری، تسهیلات بخش ادوات کشاورزی بسیار ناچیز بود.
مدیرعامل شرکت هومن صنعت اراک افزود: تمام امید ما به نیمه دوم سال است و امیدواریم که شرایط تسهیلات برای کشاورز بهتر شود، چرا که کشاورزان نقدینگی برای خرید ادوات کشاورزی ندارند. وی تصریح کرد: با توجه به خشکسالی به‌ویژه در مناطق مرکزی ایران فروش خوبی نداشتیم و اگر در زمان کشت شالی وضعیت بهتر بود می‌توانستیم دو برابر فروش داشته باشیم.
رحیمی ادامه داد: اگر وضعیت به همین روال پیش برود تولیدکنندگان این بخش آسیب می‌بینند. مدیرعامل شرکت هومن صنعت اراک درباره تولیدات شرکت گفت: یک دستگاه کاه‌خرد‌کن کیسه‌زن در ایران در شرکت هومن صنعت اراک تولید می‌شود و کشاورزان استقبال خوبی از آن می‌کنند. وی افزود: در سال‌های گذشته در گلستان نماینده فروشی نداشتیم اما در حال حاضر فعالیت خود را در این استان شروع کرده و پنج نماینده فروش در گنبدکاووس،
آق قلا و گرگان داریم. رحیمی ادامه داد: به صورت مستقیم به کشورهای عربستان و عراق و به صورت غیر‌مستقیم به کشورهای ترکمنستان و ازبکستان صادرات داریم. مدیرعامل شرکت هومن صنعت اراک گفت: در گرجستان فروشگاهی به نام اراکی داریم و در تاجیکستان یک خط مونتاژ برای تولید محصول داریم.
وام تجهیزات ادوات کشاورزی شامل ماشین‌های سیستم آبیاری نوین نمی‌شود
همچنین نماینده فروش شرکت باران‌سازگیاه ماشین گفت: سیستم‌های آبیاری نوین و ماشین‌های تولید شده در این بخش وابسته به آب و خاک است و شامل تسهیلات ادوات کشاورزی نمی‌شود.
فرهاد سیدی ادامه داد: قیمت این محصول با توجه به اینکه تمام قطعات آن در ایران تولید می‌شود حدود 260 تا 385 میلیون تومان است، در حالی که نمونه خارجی آن بیش از یک میلیارد تومان قیمت دارد.
وی در خاتمه با بیان اینکه این دستگاه با کمترین آب و حداکثر کارآیی کار می‌کند، افزود: کشاورزان می‌توانند از طریق پروانه بهره‌برداری آب چاه عمیق یا چاه‌های آب سطحی کشاورزی از طریق جهاد کشاورزی و واحد آب و خاک درخواست تسهیلات کنند.
تامین مواد اولیه عمده‌ترین مشکل تولیدکنندگان است
همچنین مدیرعامل شرکت پلی پارس با بیان اینکه تامین مواد اولیه، اختلاف قیمت‌ها و تحریم از عمده‌ترین مشکلات تولیدکنندگان است گفت: کمبود نقدینگی دولت در پروژه‌های عمرانی و پروژه‌هایی که نیاز به زیرساخت‌های سنگین دارد مانند تامین آب، تاسیسات کشاورزی، فاضلاب و ... قطعا تاثیرگذار است؛ ضمن اینکه برگشت پول کند است و معمولا با اوراق 1404 و 1403 تهاتر می‌کنیم.
حسن شریفی ادامه داد: افزایش قیمت ارز و دلار و محصولات پتروشیمی و نفت، معمولا کارخانه‌ها را با مشکلات بسیاری رو به‌رو می‌کند و در این جدال نابرابر ما تولید‌کننده‌ها در حال تولید هستیم. شریفی تصریح کرد: عمده مواد اولیه باید تولید داخل باشد اما مواد خام را به ترکیه می‌فروشیم واین در حالی است که نباید خام‌فروشی کنیم. این تولیدکننده در خاتمه افزود: رونق تولید عزم ملی می‌خواهد ولی در حال حاضر این عزم وجود ندارد. بانک‌ها در این مسیر همراهی نمی‌کنند و نرخ سودشان معقول نیست. باید بتوانیم از الگوهای موفق در این زمینه کمک بگیریم.
کالای وارداتی باعث کاهش انگیزه تولیدکننده می‌شود
رئیس هیات مدیره شرکت الوند مکش همدان با اشاره به اینکه ورود کالاهای وارداتی که نظیر آنها در داخل تولید می‌شود انگیزه تولیدکننده را از بین برده است گفت: عدم اعمال ممنوعیت واردات کالاهایی که در داخل تولید می‌شود سبب از بین رفتن بازار داخلی شده است.
اسماعیل رحمانی افزود: طبق اعلام وزارت صمت ورود سه هزار کالایی که مشابه آن در داخل کشور ساخته می‌شود به کشور ممنوع است، این درصورتی است که هیچ کس نمی‌داند این اقلام چه کالاهایی هستند.
وی که تولیدکننده اتصالات آبیاری و آبپاش‌های مزارع کشاورزی است، فقدان سهولت در تهیه مواد اولیه تولید، عدم پرداخت به موقع مطالبات پروژه‌های اجرا شده برای بخش دولتی و از بین رفتن سرمایه در گردش واحدهای تولیدکننده را عوامل مهم در کاهش میزان تولید در کشور دانست.
رحمانی بیان کرد: یکی از چالش‌های مهمی که تولیدکننده در داخل کشور با آن مواجه است واردات کالای بی‌کیفیت اما ارزان‌قیمت توسط دلالان است که سبب کسادی بازار شده است.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از کالاهای تولید شده در داخل کشور از نظر کیفیت بسیار مناسب و به صرفه‌اند اما به دلیل قاچاق بی‌رویه کالا به داخل کشور توان رقابت از دست رفته است.
این فعال اقتصادی با بیان این نکته که اگر مسوولان کشوری از تولیدکننده حمایت نکنند توان تولید بیشتر از قبل کاهش پیدا می‌کند، یاد‌آور شد: عدم حمایت باعث تعدیل نیروی واحدهای تولیدی می‌شود که این امر باعث کوچک شدن واحدهای تولیدی و کاهش ظرفیت تولید شده و در نهایت تعطیلی آنها را به همراه خواهد داشت.
وی افزود: برخی مواقع تولیدکننده برای اینکه در بازار رقابت باقی بماند مجبور به کاهش قیمت کالای تولیدی خود می‌شود که در نهایت باز هم توجیه اقتصادی ندارد و باعث از بین رفتن سرمایه می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره شرکت الوند مکش درباره صادرات کالا به کشورهای منطقه اظهار کرد: کشورهای اوراسیا به علت اینکه در کشاورزی از نظر تکنولوژی بسیار عقب‌افتاده‌اند بازار مناسبی برای صادرات کالای تولیدی ساخت کشورمان هستند. وی بوروکراسی پیچیده گمرک را علت کاهش میزان صادرات عنوان و خاطرنشان کرد: قوانین دست و پاگیر باعث از بین رفتن انگیزه تجار برای خرید کالای داخلی می‌شود و ترجیح می‌دهند کالا را از کشورهایی مانند ترکیه تهیه کنند.
کاهش تسهیلات کشاورزی توان خرید را کم کرده است
مدیرعامل شرکت ادوات کشاورزی سندان با بیان اینکه کاهش چشمگیر تسهیلات کشاورزی در بخش خرید مکانیزاسیون منجر به کاهش توان خرید کشاورزان شده است گفت: در یکی دو سال اخیر برای تامین برخی قطعات با مشکل مواجه شدیم اما با توجه به اقتصاد مقاومتی سعی کردیم روش‌های جایگزین و قطعات جایگزین برای آن تهیه کنیم.
عزیز نیازی گفت: از مشکلات اساسی ما تامین مواد اولیه با توجه به تورم روز‌افزون است، چون قیمت مواد اولیه روز به روز افزایش یافته و تامین آن را دشوار می‌کند.
این تولیدکننده ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی بیان کرد: برای کشاورز تهیه ماشین‌آلات روز‌به‌روز سخت‌تر می‌شود و کشاورز توان خرید ادوات را ندارد و عمده‌ترین دلیل آن قیمت محصولات کشاورزی نسبت به درآمد کشاورز است. نیازی بیان کرد: وابستگی ادوات دنباله‌بند به خرید تراکتور موضوع جدی است و کشاورز تا نتواند تراکتور ثبت نام و خرید کند حق خرید دنباله‌بند را ندارد. وی ادامه داد: این بدان معناست که وقتی شرکت تراکتور‌سازی فروشش را محدود می‌کند، عملا بخش تولید‌کننده‌های ادوات را محدود کرده است.
نیازی در پایان تصریح کرد: تولیدکننده در داخل کشور فقط به عشق تولید و به صرف اینکه کار ما و تولید ما است کار می‌کند.
عدم کنترل بازار ارز، واردات قطعات کشاورزی را با مشکل مواجه می‌کند
مدیر فروش شرکت بازرگانی پازل با بیان اینکه اگر نوسانات بازار ارز کنترل نشود واردات برخی محصولات با مشکل روبهرو خواهد شد و اقتصاد بازرگان دچار چالش بیشتری می‌شود گفت: نوسانات قیمت ارز در بازار باعث می‌شود واردکنندگان با چالش‌های بسیاری چون کاهش خریدار مواجه شوند.
سالار ثبوتی افزود: این افزایش قیمت‌ها سبب سود برای شرکت‌ها نمی‌شود زیرا بعد از فروش محصول برای جایگزینی محصولات در بازار دچار مشکل می‌شویم.
وی ادامه داد: علت عدم جایگزینی محصولات نیز نوسانات لحظه‌ای ارز است، زیرا محصول را به قیمت خرید قبل نمی‌توانیم تهیه کنیم.
ثبوتی که در حوزه واردات دستگاه‌های تصفیه آب شش و هفت مرحله‌ای فعالیت دارد، بیان کرد: با اینکه این دستگاه‌ها در ایران تولید می‌شود اما فقط از نظر ظاهر شبیه به محصول وارداتی هستند و از نظر کیفیت در سطح خیلی پایینی قرار دارند. وی یاد‌آور شد: اگر نوسانات بازار کنترل نشود واردات برخی محصولات با مشکل روبهرو خواهد شد و اقتصاد بازرگان دچار چالش بیشتری می‌شود.
به گفته وی، واردات برخی کالاها به صورت ثبت سفارش در گمرک انجام می‌شود که بعضی مواقع عدم حضور کارشناس در گمرک برای ترخیص دستگاه روند کالا‌رسانی را با مشکل مواجه می‌کند، زیرا هرچه کالا روزهای بیشتری در گمرک بماند، بازرگان باید جریمه پرداخت کند.
