ادامه معضل رجیستری برای پرچم‌دار اپل
بیش از یک ماه از عرضه رسمی آی‌فون14 می‌گذرد و کاربران ایرانی که همیشه جزو طرفداران پر و پا قرص موبایل‌های اپل هستند، تا حالا به روش‌های غیررسمی تلاش کرده‌اند تا به این پرچم‌دار جدید دسترسی داشته باشند. این کاربران اما به خاطر عدم امکان فعال‌سازی آی‌فون‌های جدید هنوز نتوانسته‌اند آن‌طور که باید از آن لذت ببرند. آنها به‌طور مداوم در حال پیگیری رجیستری موبایل‌های خود هستند و در این میان بعضی‌ها از قطع آنتن آی‌فون‌های جدیدشان خبر می‌دهند. این شرایط، بازار شایعات را هم داغ کرد؛ تا جایی که حتی بعضی از فروشندگان بازار موبایل از حل مشکل رجیستری این کالا در سامانه همتا خبر دادند و عنوان کردند که تعدادی از آی‌فون‌های جدید در کشور رجیستر شده‌اند، اما پیگیری‌های خبرنگار «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که این مشکل همچنان بر قوت خود باقی است. انتشار اطلاعیه سامانه همتا درباره گوشی‌های آی‌فون14 هم مهر تاییدی بر عدم امکان رجیستر این گوشی‌هاست. بر اساس این اطلاعیه، مشکل رجیستری این گوشی حل نشده و به همین دلیل تمامی سری‌های جدید آی‌فون 14موجود در بازار قاچاق هستند. در واقع آی‌فون 14 تا حالا امکان واردات رسمی و تجاری را نداشته و از همین‌رو شناسه گمرکی این کالا در سامانه‌ها ثبت نشده است. به این ترتیب تجار امکان ثبت سفارش و ترخیص این گوشی را ندارند؛ حتی اگر این مدل گوشی‌ها از طریق مسافری و برای مصرف شخصی وارد کشور شوند، به دلیل اینکه امکان ثبت شناسه آنها در سامانه‌ها وجود ندارد، نمی‌توان آنها را رجیستر کرد. این در حالی است که هنوز مشخص نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه دارد و تاکید شده که زمان مشخصی برای ثبت سفارش این مدل گوشی‌ها وجود نداشته و نحوه تامین ارز آنها هم اعلام نشده است.
در همین زمینه سامانه همتا اعلام کرد: «پیرو اخبار ضدونقیض در رسانه‌ها و سوالات مکرر مخاطبان در مورد وضعیت آی‌فون 14، به اطلاع می‌رساند با توجه به عدم واردات قانونی این مدل از گوشی‌ها، کلیه گوشی‌های آی‌فون 14 در بازار قاچاق هستند. بنابراین به کلیه واحدهای صنفی اکیدا توصیه می‌شود تا زمان تعیین تکلیف وضعیت واردات قانونی آی‌فون 14، از خریدوفروش آن خودداری کنند. متاسفانه واحدهای صنفی متخلف با وعده‌ووعید، این گوشی‌ها را به مردم می‌فروشند که ضروری است اتحادیه‌های مربوطه و نهادهای نظارتی با آنها برخورد کنند.»
در واقع وضع قوانین سختگیرانه باعث شده است تا واردات موبایل‌ها به شکل مسافری سخت‌تر از گذشته شود. بر همین اساس کمیته فنی رجیستری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اخیرا مصوبه‌ای مبنی بر اصلاح فرآیند ثبت اطلاعات در سامانه رجیستری تلفن همراه مسافران وضع کرده و در آن فرصت یک ماهه برای پرداخت عوارض گمرکی در نظر گرفته است. بر اساس این مصوبه جدید این روند صرفا از طریق کارت بانکی شخص مسافر انجام خواهد شد و به این ترتیب امکان واردات گوشی مسافری از طریق افراد دیگر وجود نخواهد داشت. علی وکیلی، مدیر‌کل دفتر واردات گمرک ایران در بخشنامه‌ای به گمرکات اجرایی، سازوکار جدید پرداخت عوارض و حقوق گمرکی واردات تلفن همراه با رویه مسافری را اعلام کرده است. طبق گزارش سیتنا و بر اساس مصوبه کمیته فنی رجیستری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز مبنی بر اصلاح فرآیند ثبت اطلاعات در سامانه رجیستری تلفن همراه مسافران، برای پرداخت عوارض گمرکی یک ماه فرصت لحاظ شده و این روند صرفا از طریق کارت بانکی شخص مسافر انجام خواهد شد. بر اساس این بخشنامه، مسافرانی که از گمرک خارج می‌شوند، دیگر به‌‌هیچ عنوان امکان رجیستری گوشی‌های مسافری را ندارند. در صورت خروج مسافران از محدوده گمرک، دیگر امکان رجیستری موبایل وجود ندارد.
مهلت یک ماهه همتا به کاربران
سامانه همتا که برای جلوگیری از قاچاق تلفن همراه راه‌اندازی شد، به گونه‌ای عمل می‌کند که اگر تلفن همراهی از خارج از کشور وارد شود و سپس سیم‌کارتی روی آن فعال شود، موبایل مذکور حداقل تا یک ماه بدون مشکل کار می‌کند. اما پس از یک ماه، دیگر هیچ اپراتوری روی این موبایل به کاربر سرویس ارائه نمی‌دهد؛ در نتیجه کاربران برای استفاده از تلفن خود باید وارد سامانه همتا شده و برای رجیستر آن اقدام کنند. با این حال به نظر می‌رسد سامانه همتا در خصوص سری‌های جدید آی‌فون زمان بیشتری برای کاربران در نظر گرفته است؛ چرا که پس از گذشت یک ماه از ورود این موبایل به کشور همچنان وضعیت رجیستری این گوشی در حالت بلاتکلیفی است. در همین راستا محمدرضا عالیان، سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل درباره وضعیت آی‌فون‌های 14 موجود در کشور به «دنیای اقتصاد» گفت: «وضعیت آی‌فون‌های 14 همچنان تعیین تکلیف نشده است. شناسه این موبایل‌ها هنوز در درگاه‌های سامانه تجارت و گمرک ثبت نشده است که بتوان برای‌شان تعرفه گمرکی محاسبه کرد و تا وقتی که شناسه این سری از تلفن‌های همراه در این سامانه‌ها ثبت نشود، واردات‌شان غیرممکن است.» او درباره پیش‌بینی زمان رجیستری آی‌فون 14 گفت: «هنوز هیچ خبری از واردات رسمی این گوشی وجود ندارد. با این حال تنها اقدامی که در حال حاضر صورت گرفته، این است که سامانه همتا امکان سرویس‌دهی اپراتورها به آی‌فون‌های 14 را که از یک ماه پیش از طریق مسافری وارد کشور شده‌اند، تا یک ماه دیگر تمدید کرده است. به این ترتیب کاربرانی که این گوشی‌های همراه را از کشورهای دیگر خریده‌اند، می‌توانند تا یک ماه دیگر از آن استفاده کنند. به نظر می‌رسد هزینه تصمیم‌گیری برای صدور مجوز رجیستری آی‌فون‌های جدید برای دولت بالاست.»
با این حال برخی از فعالان بازار معتقدند که عدم واردات رسمی سری‌های جدید آی‌فون به این دلیل است واردکنندگان هنوز سود خوبی از واردات آی‌فون‌های 13 و 13 پرومکس کسب می‌کنند. محسن بهنامی با اشاره به این موضوع به «دنیای اقتصاد» گفت: «در حال حاضر واردکنندگان سود خوبی از واردات آی‌فون‌های سری 13 دارند؛ چرا که می‌توانند با 800 دلار آی‌فون 13 پرومکس را خریداری کنند و قیمت تمام شده این گوشی موبایل با احتساب تعرفه گمرکی و هزینه‌های جانبی کمتر از 35میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی که این گوشی‌ها با قیمتی در حدود 50 میلیون تومان در بازار عرضه می‌شوند؛ یعنی هر یک عدد از این تلفن‌های همراه 15 میلیون سود خالص برای شرکت واردکننده آن دارد.»
بسیاری فکر می‌کنند که با شرایط فعلی به نظر می‌رسد واردات رسمی آی‌فون‌های جدید در آینده نزدیک امکان‌پذیر نباشد. رضا خوشخرام یکی از واردکنندگان موبایل با تاکید بر این موضوع به «دنیای اقتصاد» گفت: «تا امروز هیچ کدام از سری‌های پرچم‌دار آی‌فون در کشور رجیستر نشده‌اند. هیچ کدام از واردکنندگان موفق به واردات سری‌های جدید آی‌فون به شکل قانونی نشده‌اند و بعید است که واردات سری‌های جدید آی‌فون به این زودی‌ها و در شرایط فعلی انجام شود.»
بازار در سراشیبی رکود
به‌طور کلی به نظر می‌رسد که دولت هنوز هیچ تصمیم جدی برای واردات موبایل‌های بالای 600 دلار ندارد. حالا بیش از شش ماه است که واردات موبایل‌های بالای 600 دلار دچار مشکل شده است. چندی پیش خبری منتشر شد که بر اساس آن قرار بود ارز مورد نیاز برای واردات موبایل‌های بالای 600 دلار از «ارز حاصل از صادرات خود» به «ارز حاصل از صادرات اشخاص» تبدیل شود و گفته شده بود که این منابع ارزی محدود به ارز حاصل از صادرات محصولات غیرنفتی خواهد بود. با این حال سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل گفته بود که هنوز چیزی به صورت رسمی به این انجمن ابلاغ نشده و فعلا امکان استفاده از ارز صادراتی اشخاص دیگر هم در هاله‌ای از ابهام است. ماه‌هاست که واردات تجاری گوشی‌های پرچم‌دار برندهای مختلف، به واسطه بلاتکلیفی در منبع تامین ارز واردات گوشی‌های بالای 600 دلار متوقف شده و بخش عمده کالاهای این دسته، از طریق رویه مسافری وارد کشور می‌شوند. حالا واردکنندگان موبایل اعلام کرده‌اند که پیامی در سامانه ثبت سفارش کالا برای آنها به نمایش درآمده و به موجب آن قرار است امکان استفاده از ارز حاصل از صادرات محصولات خود یا دیگران برای واردات موبایل میسر شود. با این حال هنوز هیچ خبری از واردات رسمی و رجیستری موبایل‌های بالای 600 دلار نیست.
با این اوصاف است که محدود شدن واردات موبایل‌های بالای 600 دلار و عدم امکان رجیستری آی‌فون 14 در کنار اتفاقات اخیر مربوط به فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، باعث شده‌اند که بازار موبایل در سراشیبی رکود قرار بگیرد. رضا خوشخرام در این مورد گفت: «در حال حاضر علاوه بر مشکلات واردات موبایل‌های جدید آی‌فون، فروش تلفن‌های همراه هم به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است. رکود فعلی در بازار موبایل به‌دلیل اختلالات اینترنتی و مشکلات به‌روزرسانی گوشی‌های موبایل است که نشأت گرفته از محدودیت‌های اینترنتی هستند. حالا کاربران به‌دلیل اختلالات اینترنتی نمی‌توانند از تلفن‌های همراه خود استفاده کنند.» خوشخرام در توصیف وضعیت این روزهای بازار موبایل‌های رده‌بالا در کشور می‌گوید: «اکنون کسب‌وکار حدود 70 درصد از بازاریانی که در زمینه فروش محصولات آی‌فون فعالیت می‌کردند، عملا مختل شده و بسیاری از آنها به فروش محصولات جانبی مانند هندزفری و شارژر روی آورده یا در بهترین حالت ویترین‌های خود را با محصولات کامپیوتری و تبلت پر کرده‌اند.»
