عملیات تروریستی 17 خرداد 96 داعش در تهران، همان طور که درخشش مدافعان حرم و رزمندگان جبهه مقاومت را بیشتر کرد، این سؤال را هم به وجود آورد که چرا این گونه حوادث جایگاهی در سینمای ما ندارند؟ اگر حادثه اخیر در آمریکا رخ داده بود، هالیوود فوری واکنش نشان می‌داد و در مدتی کوتاه چندین فیلم ساخته می‌شد. هر چند که این روزها، ابراهیم حاتمی کیا نیز درحال تولید تازه‌ترین فیلم خود با عنوان «پرواز به وقت شام» است که موضوع محوری آن، وقایع سوریه است.
یکی از جبهه‌های جدیدی که باید آن را تداوم دفاع مقدس دانست، دفاع از حرم است. این روزها، کشور ما شاهد ظهور قهرمانانی از نسل‌های گوناگون است که در میدان مقاومت حضور می‌یابند و به عنوان مدافعان حرم، راه شیاطین را سد کرده‌اند. بدون تردید اگر ازخودگذشتگی‌های مدافعان حرم نبود، معلوم نیست که داعشی‌ها و حامیان آن‌ها چه بر سر دنیا می‌آوردند! به همین دلیل مدافعان حرم، درواقع، پاسداران حریم انسانیت هستند. در میان شهدای مدافع حرم هم می‌توان طیف‌ها و نسل‌های گوناگونی را دید؛ از جوانان 15، 16 ساله تا افراد کهنسال، از هنرمندانی چون هادی باغبانی و سعید سیاح طاهری تا شخصیت‌های نظامی و مهندس و پزشک و... که زندگی هر یک از آن‌ها می‌تواند تبدیل به یک فیلم درخشان و جذاب شود. با این حال، جای این قهرمانان هنوز هم بر پرده سینماهای کشورمان خالی است. طی سال‌های اخیر و با مجاهدت‌های مظلومانه فرزندان رشید این ملت برای دفاع از حرم و نبرد با تکفیری‌ها، حداقل انتظار از جامعه فرهنگی و هنری این بود که در برخی از آثار خود، گوشه‌ای از این جان‌فشانی‌ها را نمایش دهند. حضور از جان گذشتگان برای دفاع از حرم، موضوع روز جامعه ماست که متأسفانه در فضای روشنفکری ما ازجمله رمان، سینما و تئاتر کمی مهجور و مظلوم باقی مانده است. این درحالی است که ماجراهای مربوط به مدافعان حرم، مملو از حوادث و لحظات عاشقانه، عارفانه و انسانی است و هر گوشه از زندگی این رزمندگان، می‌تواند موضوع یک اثر هنری تأثیرگذار و زیبا شود.
اما تاکنون فقط دو فیلم سینمایی (که یکی از آن‌ها وضعیت نامعلومی دارد)، یک فیلم نیمه بلند داستانی و همچنین یکی از اپیزودهای یک فیلم به مدافعان حرم پرداخته‌اند.
یکی از این فیلم‌ها «هنگامه» نام دارد که به کارگردانی امیر داسارگر در 40 دقیقه به روایت لحظات آخر زندگی یک مدافع حرم در کنار همسرش می‌پردازد. این فیلم تلاش گروهی از هنرمندان جوان ایرانی برای ادای دین به مدافعان حرم است. «هنگامه» در ششمین جشنواره فیلم عمار برنده دو جایزه فانوس بهترین فیلم بخش داستانی و نقش اول بازیگری زن را دریافت کرده بود.
سوگل طهماسبی، بازیگر نقش اول این اثر که پیش از این هم در سریال «کیمیا» درخشیده بود، درباره علت حضور در این نقش می‌گوید: بعد از مطالعه فیلمنامه اثر، احساس کردم که این فیلم با فیلم‌های دیگر خیلی متفاوت است. از سکانس اول وقتی موضوع را فهمیدم و دنبال کردم، متوجه شدم این اولین فیلمی است که در مورد مدافعان حرم ساخته می‌شود و شاید این که من برای چنین فیلمی انتخاب شدم دیگر در زندگی من تکرار نشود. بعد از مطالعه فیلمنامه، بلافاصله تماس گرفتم که در فیلم بازی می‌کنم.
وی افزود: فکر می‌کنم در مورد شهدای مدافعان حرم، اطلاع‌رسانی در جامعه ما خیلی کم است. خود من قبل از این که این فیلم را بازی بکنم، اطلاعات مختصری داشتم. ولی بعد از بازی کردن در این فیلم و صحبت‌هایی که با کارگردان فیلم داشتم اطلاعات خوبی درباره این افراد پیدا کردم. این شهدا خیلی غریب هستند، غریبانه می‌روند و غریبانه برمی‌گردند و به خاک سپرده می‌شوند.
همچنین سال گذشته فیلمی با عنوان «جشن تولد» به کارگردانی عباس لاجوردی روی پرده سینماها رفت که داستان آن در سوریه می‌گذرد و به تقابل مدافعان حرم با داعش می‌پردازد. «جشن تولد» یک فیلم قهرمان محور است؛ حضور منجیان ایرانی سبب شده تا حس و حال ملی و وطن‌دوستانه نیز در این فیلم استراتژیک با موضوع جهانی، غالب شود. حضور علیرام نورایی و احمد کاوری در نقش مدافعان حرم ایرانی در سوریه، باورپذیر و قابل قبول است. نکته جالب این است که اولین فیلم سینمای ما درباره سوریه و داعش و مدافعان حرم، نخستین فیلم کارگردان این فیلم هم هست. عباس لاجوردی که پیش از این مستندساز بوده، شجاعت کرده و فعالیت سینمایی خود را با یک پروژه دشوار و سنگین کلید زده است. فیلم «جشن تولد» در سکوت خبری و بدون هیچ حاشیه‌ای ساخته شد. فیلمی که در شرایط بحرانی و درست در بیخ گوش داعش ساخته شد.
اپیزود چهارم فیلم «هیهات» نیز به مدافعان حرم در عراق پرداخته است. این فیلم شامل چهار روایت از چهار کارگردان جوان سینمای ایران درباره مفاهیم عاشورایی است. اما اپیزود پایانی «هیهات» به کارگردانی هادی مقدم‌دوست یک خط‌شکنی ماهرانه و چشم‌نواز و دلپذیر است. مقدم دوست برای این بخش، در زمانی اندک و کوتاه، هم به موضوع عاشورا می‌پردازد، هم دلدادگی آدم‌ها به حسین(ع) و کربلای او. هم مقاومت و رزم و نبرد با ظلم را نشان می‌دهد و هم شهادت در راه دفاع از حرم اسوه‌های کربلا را. البته روایت این بخش از فیلم هم، به روز است و از دریچه شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای مدرن و جدید ارتباط جمعی استفاده می‌کند. کاری که جذابیت فیلم را هم دو چندان ساخته است. فیلم «آوازهای سرزمین مادری» به کارگردانی عباس رافعی هم به تکفیری‌ها می‌پردازد، اما تاکنون اکران نشده و وضعیت نامعلومی دارد.
ضمن اینکه می‌توان به «بادیگارد» هم اشاره کرد که به روزهای پایانی و قبل از شهادت یکی از بازمانده‌های دوران جنگ می‌پردازد. قهرمانی به نام حاج حیدر با شمایلی که سیمای قهرمان این روزهای جبهه مقاومت جهانی یعنی «قاسم سلیمانی» را یادآوری می‌کند و به عنوان محافظ یک دانشمند هسته‌ای، جان خودش را فدا می‌کند.
ابراهیم حاتمی‌کیا از فیلمسازهایی بود که همواره به بی‌تفاوتی سینمای ایران نسبت به مدافعان حرم و حوادث سوریه اعتراض کرده بود. وی اولین بار، بهمن سال 94 و در نشست خبری فیلم «بادیگارد» گفته بود: امروز مقابل درب ورودی دستگاه ایکس ری می‌گذاریم، خدا کند فیلمسازهای ما متوجه شوند این معنای بزرگی دارد چراکه در چنین شرایطی بچه‌ها امنیت ما را حفظ می‌کنند، اما در فیلم‌هایمان این موضوعات مطرح نیست. حتی فیلم‌هایی که در مورد داعش است در بخش مسابقه قرار نمی‌گیرد و من غصه می‌خورم ... بچه‌های زیادی شهید شدند تا این ایکس ری به تهران نرسد.
او در همان نشست گفته بود: والله می‌خواستم به سوریه بروم و امروز می‌خواستم تهران نباشم، اما نشد.
حاتمی کیا همچنین در اولین یادواره شهدای مدافع حرم لشگر فاطمیون آرزو کرده بود که فیلمی درباره این طیف از مدافعان حرم بسازد. ماه رمضان سال گذشته نیز چند روزی را کنار مدافعان حرم در حلب سوریه گذراند. عکس‌های حاتمی‌کیا در این سفر با برخی از رزمندگان مدافع حرم در فضای مجازی منتشر شده بود. هر چند که از همان ابتدا مشخص بود که سفر حاتمی کیا به سوریه با هدف زمینه‌سازی برای ساخت فیلمی درباره حوادث این کشور است، اما به طور رسمی، اواسط فروردین امسال بود که سازمان اوج با انتشار خبری اعلام کرد که با سرمایه‌گذاری این سازمان، حاتمی کیا فیلم جدید خودش را درباره تکفیری‌ها و داعش خواهد ساخت. تصویربرداری فیلم «پرواز به وقت شام» چند روز قبل در تهران شروع شد. بخش‌هایی از این فیلم هم در سوریه ساخته خواهد شد. بازیگران سوری نیز در کنار بازیگران ایرانی در این فیلم نقش‌آفرینی می‌کنند.
امید است که ورود یک فیلمساز باتجربه و برجسته مثل حاتمی کیا سرآغازی برای خلق فیلم‌های بیشتر درباره حوادث منطقه و به ویژه مدافعان حرم باشد. حاتمی‌کیا فیلم «پرواز به وقت شام» را می‌سازد، فیلمسازهای دیگری هم باید «پرواز به وقت تهران» را درباره عملیات 17 خرداد داعش و حماسه فرزندان این سرزمین برای دفع آن‌ها بسازند.
* کیهان
