گندم؛ برگ برنده پوتین

خبرها حاکی از آن بود که در اجلاس آتی G20 دغدغه اصلی سران کشورها مذاکره با پوتین به‌‌‌جهت تمدید این توافق بوده است، در حالی که حال باید وی را متقاعد به بازگشت به توافق کنند؛ توافقی که قبل از خروج نیز کرملین از آن راضی نبود؛ چرا که به ادعای مسکو همچنان صادرات محصولات روسیه تسهیل نشده و اوکراین به وعده خود برای تامین غلات کشورهای فقیر عمل نکرده است. در حال حاضر بازگشت به توافق و تامین عرضه گندم جهانی می‌‌‌تواند مانند اهرم فشاری باشد که به نفع روسیه عمل می‌کند. البته آمارها نشان می‌دهد که با وجود خروج روسیه از توافق، اوکراین همچنان به صادرات گندم خود ادامه داده است؛ هرچند بسیاری از تحلیلگران معتقدند که نمی‌‌‌توان درباره تداوم صادرات نظر قطعی داد.

صادرات غله طلایی ادامه دارد

بهای آتی معاملات گندم در بورس‌کالای آمریکا پس از افزایش 5درصدی که قیمت را به حدود سطح 320دلاری رسانده بود، کاهشی شد. انتشار خبر خروج روسیه از توافق دریای‌سیاه دلیل اصلی رشد قیمت این غله طلایی نامیده می‌شود. بهای معاملات آتی گندم شیکاگو طی روز گذشته افت کرد؛ زیرا با وجود خروج روسیه از این معاهده صادراتی، حمل‌ونقل غلات از اوکراین همچنان ادامه دارد. البته تحلیلگران معتقدند، درحال حاضر زنجیره تامین گندم در وضعیتی شکننده قرار دارد و هر لحظه وقوع اخلال در آن ممکن است. به گفته یک مقام بلندپایه، شرکت بیمه لویدز لندن، پوشش محموله‌‌‌های جدید غلات را که با استفاده از کریدور دریای‌سیاه از اوکراین ارسال می‌‌‌شوند، تا زمانی که شفافیت بیشتری در خصوص این توافق وجود نداشته باشد، تعلیق می‌کند.

با این حال، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، دوشنبه اعلام کرد که کشورش با وجود خروج روسیه از توافق و طبق معاهده و با میانجی‌گری سازمان ملل به صادرات غلات از طریق دریای‌سیاه ادامه خواهد داد تا امنیت غذایی در جهان به خطر نیفتد. پوتین اما برخلاف خبرها ادعا می‌کند که کشورش به طور کامل از این معاهده خارج نشده و تنها آن را به حالت تعلیق درآورده است. این مقام همچنین اعلام کرد که اوکراین باید تضمین کند، تهدیدی برای کشتی‌‌‌های غیر‌نظامی یا تدارکاتی روسیه وجود نخواهد داشت تا روسیه به توافق بازگردد.

شوک به بازار گندم با خروج ناگهانی روسیه

کاهش نگرانی‌ها از عرضه موجب کم‌شدن التهابات در معاملات غله طلایی شده بود؛ اما با این خبر دوباره نگرانی از تامین عرضه جهانی افزایش یافته است. البته بهای گندم در دوماه اخیر کاهشی شده بود؛ اما باید توجه کرد که هنوز میانگین قیمتی این غله بیشتر از سطوح قیمتی قبل از حمله نظامی روسیه به اوکراین است و اتفاقات پیش‌بینی‌‌‌‌ناپذیر همچون رخداد اخیر وجود دارد. مسکو روز شنبه مشارکت خود در توافق دریای‌سیاه را در واکنش به حمله هواپیماهای بدون سرنشین اوکراینی به ناوگان خود در کریمه الحاق‌شده به روسیه، به حالت تعلیق درآورد. عقب‌نشینی آخر هفته روسیه از توافق با میانجی‌گری سازمان ملل برای صادرات غلات دریای سیاه احتمالا به محموله‌‌‌های کشورهای وابسته به واردات ضربه می‌‌‌زند و بحران جهانی غذایی را عمیق‌تر می‌کند و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود.

دو تاجر مستقر در سنگاپور معتقدند که صدها ‌هزار تن گندمی که برای تحویل به آفریقا و خاورمیانه رزرو شده، پس از خروج روسیه از توافق در خطر است، در حالی که صادرات ذرت اوکراین به اروپا کاهش خواهد یافت. درحالی روسیه از توافق خارج شد که بسیاری نسبت به تمدید آن خوش‌بین بودند. مارتین گریفیتس، نماینده سازمان ملل، هفته گذشته اعلام کرد که خوش‌بین است مدت توافق صادرات گندم از اوکراین به میانجی‌گری سازمان ملل متحد از طریق دریای سیاه حتی بیش از اواسط نوامبر تمدید شود. این مقام در ابتدای ماه میلادی جاری به همراه ربکا گرینسپن، مقام ارشد تجاری سازمان ملل متحد برای رایزنی با مقامات روسی در مورد این قرارداد و همچنین با هدف تسهیل صادرات غلات و کود روسیه به بازارهای جهانی به مسکو سفر کرد.

براساس توافقی که در 22ژوئیه شکل گرفت، اوکراین توانست صادرات غلات و کود خود را از طریق دریای سیاه از سر بگیرد. صادرات این کشور به بازارهای جهانی از طریق دریای‌سیاه پس از حمله 24فوریه متوقف شده بود. سازمان ملل متحد در تلاش است تا این قرارداد را به مدت یک‌سال تمدید کند. البته روسیه از این توافق انتقاد کرده و شکایت دارد که صادراتش همچنان با مانع مواجه است. این کشور همچنین ادعا می‌کند که غلات اوکراین به میزان کافی به کشورهای دیگر نمی‌‌‌رسد.

البته برخی نیز معتقدند بودند که تمدید توافق کار راحتی نخواهد بود. به گزارش رویترز، یک مقام اروپایی به این خبرگزاری گفت که احتمالا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از تمدید توافق غلات دریای سیاه به‌عنوان اهرم فشار و تسلط بر نشست ماه آینده گروه20 در اندونزی استفاده خواهد کرد. به گفته این مقام اروپایی توافق غلات، محور اصلی این اجلاس خواهد بود و همه تلاش خواهند کرد پوتین را متقاعد کنند که آن را تمدید کند. حال که نگرانی‌ها برای تامین عرضه جهانی گندم کاهش یافته است، سران کشورها نیز به‌‌‌دنبال پایدار نگه‌داشتن شرایط هستند. حال مشخص است که این امر باوجود سوگیری جدید کرملین بسیار سخت‌‌‌تر از قبل شده است.

وزارت کشاورزی آمریکا آخرین برآورد جهانی عرضه و تقاضا برای محصولات کشاورزی را منتشر کرد. مطابق این گزارش، میزان ذخایر داخلی گندم در آمریکا بیش از حد افزایش یافته و صادرات گندم به پایین‌‌‌ترین حد خود در 50سال اخیر رسیده است. علت این موضوع کاهش سطح آب در امتداد رودخانه می‌‌‌سی‌‌‌سی‌‌‌پی و کندی حرکت محموله‌‌‌های غلات عنوان شده است. همچنین سوابق گمرکی چین نشان می‌دهد که این کشور حدود 370‌هزار تن گندم طی ماه سپتامبر وارد کرده که بیش از 40‌درصد کمتر از میزان واردات در مدت مشابه سال گذشته است.

بازار معاملات سویا

افت قیمتی دوماهه سویا نیز پس از اعلام اخبار خروج روسیه از توافق و افزایش نگرانی از عرضه سویا، پایان یافت و روند افزایشی را آغاز کرد. روز گذشته بهای سویا در بورس شیکاگو به حدود 522دلار به ازای هر تن رسید. این سطح قیمت از سپتامبر سال‌جاری تاکنون مشاهده نشده بود. در ایالات‌متحده اما پیشرفت سریع در برداشت، نوید بهبود عرضه را می‌دهد. برخلاف چشم‌انداز مثبت عرضه، در سمت تقاضا داستان کمی متفاوت است. صادرکنندگان ذرت و سویای ایالات‌متحده در اوایل سال میلادی جاری شروع مثبتی داشتند؛ اما اکنون حجم فروش آنها کمی کاهش یافته است.

همچنین به دلیل پایین آمدن سطح آب رودخانه می‌‌‌سی‌‌‌سی‌‌‌پی، هزینه حمل‌ونقل افزایش یافته است. تاکنون وزارت کشاورزی ایالات‌متحده برآوردها از میزان صادرات ذرت و سویا از این کشور را در دوماه متوالی کاهش داده است. چین در موفقیت یا شکست صادرات مواد غذایی آمریکا نقش حیاتی ایفا می‌کند؛ چراکه این کشور بزرگ‌ترین وارد‌کننده سویا در جهان است و بخش عمده‌‌‌ای از ذرت صادراتی آمریکا را خریداری می‌کند.از 20 اکتبر سال میلادی جاری تاکنون میزان صادرات سویای آمریکا برای فروش در سال 2023، 4درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است. باوجود اینکه فروش سویای آمریکا در ماه‌‌‌های اخیر در چین تضعیف شده، همچنان این کشور مشتری اول ایالات‌متحده است.

بی‌‌‌میلی مشتریان به ذرت آمریکا

بهای آتی معاملات ذرت در بورس‌کالای آمریکا طی روزهای پایانی ماه اکتبر به حدود 254دلار به‌ازای هر تن رسید که بالاترین رقم در سه‌ماه اخیر است. خروج روسیه از توافق دریای‌سیاه موجب افزایشی‌شدن نرخ این بازار نیز شده است. قبل از حمله روسیه به اوکراین، بنادر دریای سیاه در این کشور مسوول تامین حدود 20‌درصد ذرت جهان بودند. علاوه بر جلوگیری از صادرات اوکراین، اشغال انبارهای این بندر نیز موجب می‌شود اوکراین در ذخیره‌سازی برداشت‌‌‌های جدید دچار مشکل شود. البته با اینکه نگرانی‌ها از تامین ذرت پس از رخدا‌‌‌دهای اخیر کمی افزایش یافته، خبرها حاکی از آن است که آمریکا با مازاد عرضه روبه‌‌‌روست.

فروش ذرت در آمریکا نیز با کاهش مواجه شده است. این کاهش در فروش ناشی از کاهش خرید چین از آمریکاست. خبرها حاکی از آن است که چین اخیرا مقداری ذرت از اوکراین وارد کرده است. میزان ذرت وارداتی چین از آمریکا در دوسال گذشته بیش از یک‌میلیون تن کاهش داشته است. این امر تنها مختص چین نیست. فروش ذرت ایالات‌متحده به سایر خریداران تا اواسط ماه اکتبر سال میلادی جاری در مجموع به 5/ 10میلیون تن رسیده است که در رده کمترین میزان فروش طی 10سال اخیر قرار می‌گیرد. همچنین خریدهای غیر‌چینی در مجموع حدود 70‌درصد کاهش یافته است. درحال حاضر آمار‌‌‌ها نشان می‌دهد که تنها 26‌درصد از پیش‌بینی این کشور برای صادرات در سال‌جاری فروخته شده است.

مشکل اصلی ایالات‌متحده این بود که پیش‌بینی می‌‌‌کرد چین همچنان مانند گذشته بخش عمده‌‌‌ای از محصولات این کشور را خریداری می‌کند. حتی خبرها حاکی از آن است که احتمال دارد چین منابع ذرت خود را از این پس از برزیل تامین کند. البته اگر توافق اوکراین و روسیه برای صادرات مواد غذایی تمدید نشود، فرصتی برای ایالات‌متحده به‌‌‌وجود ‌‌‌می‌‌‌آید تا بازار جهانی ذرت را در اختیار بگیرد و به تامین‌کننده اصلی تبدیل شود.