دلیل خطای فاحش سیا درباره پیروزی سریع روسیه در اوکراین چیست؟

سرویس جهان مشرق- نشریه‌ی تحلیل امنیتی «اینترسپت»، در مقاله‌ای این ادعا را مطرح کرده که آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا به طور خاص و جامعه اطلاعاتی این کشور به طور عام، در رسیدن به این نتیجه که اوکراین در عرض چند روز توسط ارتش روسیه فتح می شود، دچار خطای فاحش شدند. از نظر تحلیل‌گران این نشریه(جیمز رایزن و کن کلیپنستین)، جامعه اطلاعاتی آمریکا، به واسطه‌ی ضعف در جاسوسی انسانی در درون روسیه، متوجه یک عامل ضعف ساختاری در وزارت دفاع روسیه نشدند که به دعوی این نشریه، عامل اصلی عدم توفیق مسکو در فتح سریع اوکراین بوده است.

بازنشر این مقاله، صرفا از باب ارایه تفاسیر و روایات مختلف(به ویژه از دو سوی میدان جنگ) به مخاطبان مشرق است. بدیهی است که انتشار آن به معنی تایید محتوا نیست.

**

از زمانی که اوکراین در اواخر ماه اوت یک ضد حمله موفق را علیه نیروهای روسی آغاز کرد، مقامات آمریکایی سعی کردند کسب اعتبار کنند و اصرار داشتند که اطلاعات ایالات متحده ،کلید پیروزی‌های اوکراین در میدان نبرد بوده است.

با این حال، مقامات ایالات متحده به طور همزمان شکست های اطلاعاتی خود در اوکراین را کم اهمیت جلوه داده اند - به ویژه اشتباهات فاحش آنها در آغاز جنگ. به گفته مقامات اطلاعاتی فعلی و سابق آمریکا که خواستند نامشان فاش نشود، وقتی پوتین در ماه فوریه دستور هجوم به اوکراین را صادر کرد، مقامات اطلاعاتی ایالات متحده به کاخ سفید گفتند که روسیه در عرض چند روز با غلبه سریع بر ارتش اوکراین پیروز خواهد شد.

آژانس اطلاعات مرکزی به قدری در مورد شانس اوکراین بدبین بود که مقامات به رئیس جمهور جو بایدن و سایر سیاست‌گذاران گفتند که در بهترین حالت، انتظار این است که بقایای نیروهای شکست خورده اوکراین یک شورش و یک جنگ چریکی علیه اشغالگران روسی به راه بیاندازند. به گفته مقامات، در زمان تهاجم فوریه، سیا در حال برنامه‌ریزی بود که چگونه از شورشیان اوکراینی پس از پیروزی نظامی روسیه حمایت کند.

گزارش‌های اطلاعاتی ایالات متحده در آن زمان پیش‌بینی می‌کردند که کیف به سرعت سقوط خواهد کرد، شاید حداکثر ظرف یک یا دو هفته. مقامات فعلی و سابق گفتند که پیش‌بینی‌ها باعث شد که دولت بایدن به طور مخفیانه برخی از دارایی‌های اطلاعاتی کلیدی ایالات متحده را از اوکراین خارج کند، از جمله پرسنل عملیات ویژه مخفی سابق که با سیا قرارداد داشتند. حساب آنها توسط یک افسر نیروی دریایی و یک نیروی دریایی سابق پشتیبانی می شد، که از این حرکات آگاه بودند و همچنین خواستند نامشان فاش نشود زیرا مجاز به صحبت علنی نبودند.

یکی از مقامات ارشد سابق اطلاعاتی ایالات متحده که از گزارش سیا در زمان آغاز تهاجم روسیه آگاه است، گفت:

 «سیا کاملاً اشتباه کرده است». آنها فکر می کردند روسیه فوراً پیروز می شود.

مقامات نظامی و اطلاعاتی گفتند، زمانی که مشخص شد پیش‌بینی‌های آژانس اطلاعات مرکزی درباره پیروزی سریع روسیه اشتباه بوده است، دولت بایدن دارایی‌های مخفی را که از اوکراین خارج شده بود، به کشور بازگرداند. یکی از مقامات آمریکایی تاکید کرد که سیا در زمان شروع جنگ تنها بخشی از دارایی های خود را برداشت و این آژانس "هیچ وقت به طور کامل اوکراین را ترک نکرد.."

با این حال، عملیات‌های مخفیانه آمریکا در داخل اوکراین اکنون بسیار گسترده‌تر از اوایل جنگ است، زمانی که مقامات اطلاعاتی ایالات متحده می‌ترسیدند که روسیه بر ارتش اوکراین غلبه کند. چندین مقام اطلاعاتی فعلی و سابق به اینترسپت گفتند که حضور پرسنل و منابع عملیات ویژه سیا و آمریکا در اوکراین بسیار بیشتر از زمان تهاجم روسیه در فوریه است.

مقامات فعلی و سابق گفتند که عملیات محرمانه ایالات متحده در داخل اوکراین بر اساس یافته‌های یک اقدام سرّی دفتر ریاست جمهوری انجام می شود. این یافته نشان می دهد که رئیس جمهور بی سر و صدا به برخی از رهبران کنگره در مورد تصمیم دولت برای اجرای یک برنامه گسترده عملیات مخفی در داخل اوکراین  اطلاع داده است. یکی از افسران سابق نیروهای ویژه گفت که بایدن یافته‌های از قبل موجودی را اصلاح کرد که قبلا در دولت اوباما تایید شدند  و برای مقابله با فعالیت های نفوذ بدخیم خارجی طراحی شده بود. یکی از افسران سابق سیا به اینترسپت گفت که استفاده بایدن از یافته های قبلی، برخی از مقامات اطلاعاتی را کلافه کرده است، آنها معتقدند که دخالت ایالات متحده در درگیری اوکراین به قدری با روح این یافته متفاوت است که باید اصولا یافته‌ی جدیدی را مبنا قرار داد. یک سخنگوی سیا از اظهار نظر در مورد اینکه آیا یک اقدام سرّی رئیس جمهور برای عملیات در اوکراین وجود دارد یا خیر، خودداری کرد.

شکست خیره کننده جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در آغاز جنگ در تشخیص ضعف های اساسی در سیستم روسیه، یادآور کوری آن نسبت به ضعف های نظامی و اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1980 است، زمانی که واشنگتن نتوانست سقوط دیوار برلین را  در 1989 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 را پیش‌بینی کند. با وجود این که همه تحلیلگران اطلاعاتی ایالات متحده هم اراده اوکراین برای مبارزه را دست کم نگرفتند، گام های اشتباه جامعه اطلاعاتی در اوکراین تنها چند ماه پس از آن رخ داد که تشکیلات اطلاعاتی آمریکا به شدت سرعت سقوط دولت تحت حمایت ایالات متحده را در افغانستان در سال 2021 دست کم گرفت، که منجر به تسلط سریع طالبان شد.

برخی از مقامات ارشد اطلاعاتی ایالات متحده از آن زمان اعتراف کرده اند که در پیش بینی پیروزی سریع روسیه اشتباه کرده‌اند. در ماه مارس، آوریل هاینز، مدیر اطلاعات ملی، طی جلسه استماع کمیته اطلاعات سنا اذعان کرد که سیا «در زمینه پیش‌بینی چالش‌های نظامی که [پوتین] با ارتش خود پیدا کرده ، خوب عمل نکرده است».

سپهبد اسکات بریر، مدیر آژانس اطلاعات دفاعی ارتش، در همان جلسه مارس گفت:

"نظر من این بود که بر اساس عوامل مختلف، اوکراینی‌ها آنطور که فکر می‌کردم آماده نیستند. بنابراین، اراده آنها برای مبارزه را زیر سوال بردم، [و] این ارزیابی بدی از سوی من بود."

او افزود:

"من فکر می کنم ارزیابی روحیه و اراده برای جنگیدن یک کار تحلیلی بسیار دشوار است. ما ورودی های متفاوتی از سازمان های مختلف داشتیم. و حداقل از منظر من به عنوان یک مدیر، آن‌طور که می‌توانستم عملکرد خوبی نداشتم."

با این حال، مقامات اطلاعاتی فعلی و سابق گفتند که این اعترافات شکست اساسی‌تری را پنهان می کند که مقامات به طور کامل آن را تایید نکرده اند: مقامات اطلاعاتی فعلی و سابق گفتند که اطلاعات ایالات متحده اهمیت فساد و بی کفایتی گسترده در رژیم پوتین، به ویژه در ارتش روسیه و صنایع دفاعی مسکو را تشخیص نداده است. . اطلاعات ایالات متحده تأثیر معاملات داخلی فاسد و فریب وفاداران به پوتین در تشکیلات دفاعی مسکو را، که ارتش روسیه را به پوسته ای شکننده و توخالی تبدیل کرده است، لحاظ نکرد.

این مقام ارشد سابق اطلاعاتی گفت:

"هیچ گزارشی در مورد فساد در سیستم روسیه وجود نداشت. آنها(سرویس‌های آمریکایی) آن را از دست دادند، و هر گونه شواهد آن را نادیده گرفتند."

پس از یک رشته شکست روسیه، حتی تحلیلگران برجسته روسیه شروع به سرزنش آشکار فساد و فریبکاری کردند که گریبانگیر سیستم روسیه شده است. در تلویزیون روسیه آخر هفته گذشته، آندری گورولیوف، معاون سابق فرمانده ناحیه نظامی جنوبی روسیه و اکنون عضو دومای روسیه، خسارات کشورش را ناشی از سیستم دروغگویی "از بالا به پایین" دانست.

علاوه بر این، یک مقام فعلی ایالات متحده استدلال کرد که پوتین یک طرح تهاجم به ارتش روسیه تحمیل کرد که دستیابی به آن غیرممکن بود. این مقام گفت:

"شما واقعا نمی توانید موضوع صلاحیت نظامی روسیه را از این واقعیت جدا کنید که آنها در بند یک طرح غیرممکن قرار گرفتند که منجر به آمادگی نظامی ضعیف شد."

پس از شکست روسیه در لیمان، در شرق اوکراین، آخر هفته گذشته، ژنرال بازنشسته ارتش، بن هاجس، که از سال 2014 تا 2018 فرماندهی نیروهای ارتش آمریکا در اروپا را بر عهده داشت، همچنین اعتراف کرد که قبل از حمله روسیه به اوکراین، توانمندی‌های روسیه را بیش از حد ارزیابی کرده بود زیرا "نتوانستم عمق فساد را در وزارت دفاع روسیه درک کنم."

به نظر می رسد ناتوانی جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در تشخیص اهمیت فساد روسیه، نتیجه اتکای بیش از حد به اطلاعات فنی باشد. قبل از جنگ، ماهواره‌ها و سیستم‌های نظارتی با فناوری پیشرفته به ایالات متحده اجازه می‌داد استقرار سربازان، تانک‌ها و هواپیماهای روسیه را ردیابی و مقامات نظامی روسیه را شنود کند و اطلاعات ایالات متحده را قادر ساخت  تا زمان تهاجم را به دقت پیش‌بینی کند. اما برای مشاهده اینکه ارتش و صنایع دفاعی روسیه عمیقاً فاسد شده‌اند، به جاسوسان انسانی بیشتری در داخل روسیه نیاز بود.

از زمان آغاز جنگ، فهرست طولانی‌ای از نقاط ضعف در ارتش روسیه و صنایع دفاعی آن آشکار شده است که نماد آن، عیان شدن نقصی مرگبار در تانک‌های روسی است. نیروهای اوکراینی به سرعت متوجه شدند که یک گلوله در موقعیت مناسب می تواند یک برجک تانک روسی را منفجر کند و آن را به هوا بفرستد و کل خدمه را بکشد. مشخص شد که تانک‌های روسی ارزان طراحی و ساخته شده‌اند - با مهمات آشکارا ذخیره شده در حلقه‌ای در داخل برجک که می‌تواند در صورت اصابت گلوله به برجک منفجر شود - و ایمنی خدمه در اولویت قرار نگرفته است. در ماه جولای، دریاسالار تونی راداکین، فرمانده ارتش بریتانیا، گفت که روسیه تقریباً 1700 تانک را در اوکراین از دست داده است.

ضعف رهبری، آموزش ضعیف و روحیه پایین منجر به تلفات زیادی در میان سربازان درجه یک روسی شده است. در ماه اوت، پنتاگون تخمین زد که 70000 تا 80000 سرباز روسی در اوکراین کشته یا زخمی شده اند. اوکراین نیز متحمل تلفات زیادی شده است، اما قدرت خط مقدم روسیه به شدت تضعیف شده است.

در همین حال، یکی از بزرگترین رازها برای تحلیلگران آمریکایی، شکست روسیه در به دست گرفتن کنترل آسمان اوکراین، علیرغم داشتن نیروی هوایی بسیار بزرگتر است. نقص‌های طراحی هواپیما، آموزش ضعیف خلبان‌ها و شکاف‌ها در تعمیر و نگهداری هواپیما، هواپیماهای روسی را در برابر پدافند هوایی اوکراین که با موشک‌های استینگر و سایر سیستم‌های دفاع هوایی غربی تقویت شده‌اند، آسیب‌پذیر کرده است.

ناکامی دستگاه اطلاعاتی ایالات متحده در مشاهده ناکارآمدی در ارتش و صنایع دفاعی روسیه به این معنی است که شکست های مستمر روسیه در میدان جنگ را نیز پیش بینی نمی کرد، که اکنون تأثیرات سیاسی و اجتماعی عمیقی بر پوتین و روسیه دارد. پوتین دستور بسیج نسبی را برای جایگزینی تلفات سنگین میدان نبرد صادر کرده است که باعث اعتراضات گسترده شده است. حداقل 200000 نفر در حال حاضر روسیه را ترک کرده اند، از جمله هزاران مرد جوان که به دنبال اجتناب از خدمت اجباری هستند.