علامت رکود از تورم پیش‌نگر

 مرکز آمار ایران در گزارشی، شاخص قیمت تولیدکننده در بخش‌های خدمات و صنعت در تابستان1401 را بر مبنای سال پایه1395 بررسی کرد. تورم تولیدکننده یک شاخص پیش‌‌نگر برای تورم مصرف‌‌ کننده محسوب می‌‌شود. در فصل تابستان1401، شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت 9/ 750 بوده که نسبت به فصل قبل 3/ 2درصد کاهش، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 1/ 30درصد افزایش و در چهارفصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) 4/ 40درصد افزایش داشته است.

کاهش 8/ 14واحد درصدی تورم فصلی تولیدکننده در بخش صنعت سیگنال وقوع رکود در این بخش خواهد بود. همچنین براساس این گزارش، در تابستان سال جاری، شاخص قیمت تولیدکننده برای بخش‌های مختلف خدمات 560بوده که نسبت به فصل قبل2/ 16درصد و نسبت به فصل مشابه در سال قبل، 1/ 56درصد افزایش داشته است. همچنین تورم سالانه بخش خدمات که مقایسه چهار فصل منتهی به فصل جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل است، نشان می‌‌دهد که شاخص قیمت‌‌های این بخش 7/ 49درصد رشد داشته است. در فصل تابستان1401 نسبت به بهار، تورم بخش خدمات 4/ 2واحد درصد افزایش داشته است.

به‌‌عبارت دیگر تورم فصلی برای بخش خدمات در بهار گذشته 8/ 13درصد بوده است. این به این معنی است که میانگین قیمت دریافتی توسط ارائه‌‌دهندگان خدمات به ازای تولید خدماتشان در داخل کشور، در فصل تابستان1401 نسبت به فصل قبل، 2/ 16درصد افزایش داشته است. در این فصل بیشترین تورم فصلی با 7/ 30درصد مربوط به گروه «فعالیت‌‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا» و کمترین تورم فصلی با 8/ 4درصد مربوط به گروه «اطلاعات و ارتباطات» بوده است. تورم فصلی تولیدکننده در بخش خدمات از زمستان سال گذشته روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی در تابستان سال جاری نیز ادامه پیدا کرد.

اندازه‌‌گیری تورم تولیدکننده

شاخص بهای تولیدکننده یکی از معیارهایی است که برای سنجش عملکرد اقتصادی، از سطح عمومی قیمت‌‌ها محاسبه و منتشر می‌‌شود. از این رو، تاثیر قابل‌‌توجهی بر تصمیم‌‌گیری صاحبان صنایع، سرمایه‌‌گذاران و حتی سیاستمداران خواهد داشت. هدف از محاسبه شاخص بهای تولیدکننده، اندازه‌‌گیری تغییرات قیمت‌‌هایی است که تولیدکنندگان در ازای فروش کالاها و خدمات خود دریافت می‌‌کنند. به عبارت دیگر می‌‌توان عنوان کرد که این شاخص، قیمت کالاها در کارخانه و مبدأ تولید را در نظر می‌‌گیرد. این شاخص به‌صورت یک شاخص وزنی از قیمت عمده‌‌فروشی کالاها یا قیمت‌‌های تولیدکننده محاسبه می‌‌شود؛ به همین دلیل برخی شاخص بهای تولیدکننده را شاخصی می‌‌دانند که روندهای قیمتی در بازارهای عمده‌‌فروشی، صنایع تولیدی و بازار کالاها را منعکس می‌‌کند. مرکز آمار ایران در آخرین گزارش خود، ‌‌‌‌‌‌ اطلاعات مربوط به شاخص بهای تولیدکننده بخش خدمات را منتشر کرد.

بخش خدمات به واسطه سهم بالا از کل تولید ناخالص داخلی کشور و از طرفی نقش پررنگ آن در اشتغال حائز اهمیت است. شاخص تورم تولیدکننده بخش خدمات تغییرات هزینه تولید در یک بازه زمانی مشخص را به نمایش می‌‌‌‌‌‌گذارد. شاخص بهای تولید‌‌‌‌‌‌کننده با اندازه‌‌‌‌‌‌گیری قیمت‌‌هایی که تولیدکننده در فرآیند تولید با آنها روبه‌رو است، محاسبه می‌‌شود. هم‌‌اکنون این شاخص در بسیاری از کشورهای جهان تهیه می‌شود و مورد استفاده تحلیلگران اقتصادی قرار می‌‌گیرد. بنا به تعریف، شاخص قیمت تولیدکننده، ‌‌‌‌‌‌ میزان تغییرات قیمت کالاها و خدماتی است که توسط تولیدکننده خریداری می‌شود و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌‌‌‌‌‌رسد. تفاوت اصلی این شاخص با شاخص مصرف‌‌کننده در زاویه نگاه به قیمت‌‌‌‌‌‌ کالاها و خدمات است. در ادبیات اقتصادی، از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌‌‌‌‌‌نگر یاد می‌‌شود؛ چراکه انتظار می‌‌رود تغییرات این شاخص با یک وقفه زمانی خود را در شاخص بهای مصرف‌‌کننده منعکس کند.

کاهش تورم تولیدکننده در بخش صنعت

در فصل تابستان1401، درصد تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) منفی 3/ 2درصد بوده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل 8/ 14واحد درصد کاهش داشته است. به عبارتی، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در فصل تابستان1401 نسبت به فصل قبل، 3/ 2درصد کاهش دارد. در این فصل بیشترین تورم فصلی با 2/ 23درصد مربوط به گروه «ساخت محصولات دارویی، مواد شیمیایی مورد استفاده در داروسازی و محصولات دارویی گیاهی» و کمترین تورم فصلی با 7/ 1درصد مربوط به گروه «ساخت منسوجات» است.

در این فصل شاخص گروه‌های «ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» و «ساخت فلزات پایه» با 6/ 9درصد و گروه «ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» با 7/ 3درصد با کاهش مواجه بوده‌‌اند. همچنین درصد تغییر تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در بخش صنعت در تابستان سال جاری، 1/ 30درصد بوده که در مقایسه با فصل قبل، 2/ 16واحد درصد کاهش را نشان می‌‌دهد. این به این معنی است که میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در فصل تابستان1401 نسبت به فصل مشابه سال قبل، 1/ 30درصد افزایش داشته است. در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با 7/ 80درصد مربوط به گروه «ساخت مواد غذایی» و کمترین تورم نقطه به نقطه با 2/ 17درصد مربوط به گروه «ساخت محصولات رایانه‌‌ای، الکترونیکی و نوری» است. در این فصل تورم نقطه به نقطه گروه «ساخت فلزات پایه» نیز منفی 1/ 0درصد بوده است.

همچنین بررسی تورم سالانه این بخش نشان می‌‌دهد که درصد تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در چهار فصل منتهی به این فصل نسبت به دوره مشابه سال قبل، 4/ 40درصد بوده که در مقایسه با همین اطلاع در فصل قبل 6/ 7واحد درصد کاهش داشته است. درواقع میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان محصولات صنعتی به ازای تولید کالاهای خود در داخل کشور، در چهار فصل منتهی به تابستان1401 نسبت به دوره مشابه سال قبل، 4/ 40درصد افزایش دارد. در این فصل بیشترین تورم سالانه با 2/ 71درصد مربوط به گروه «ساخت محصولات غذایی» و کمترین تورم سالانه با 2/ 21درصد مربوط به گروه «ساخت محصولات رایانه‌‌ای، الکترونیکی و نوری» بوده است.

جزئیات تورم گروه‌های خدماتی

گزارش منتشرشده ازسوی مرکز آمار ایران، جزئیات تورم تولیدکننده در بخش خدمات را در 13 زیرگروه بیان کرده است. در میان این زیرگروه‌ها، فعالیت «املاک و مستغلات» با 8/ 26‌‌درصد، «حمل‌‌ونقل و انبارداری» با 2/ 23‌درصد و «فعالیت‌‌‌‌‌‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری» با 2/ 14‌‌درصد بالاترین سهم را از کل خدمات تولیدی دارند. سه فعالیت «هنر، سرگرمی و تفریح» با 1/ 1‌‌درصد، «آب‌‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌‌های تصفیه» با 2/ 1درصد و «فعالیت‌‌های اداری و خدمات پشتیبانی» و «فعالیت‌‌های بیمه» هرکدام با 7/ 1درصد کمترین سهم را در تولید بخش خدمات دارند. براساس آمارهای این گزارش، گروه «فعالیت‌‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا» با 7/ 30درصد، بالاترین تورم فصلی تولیدکننده در بخش خدمات را به خود اختصاص داد. گروه «فعالیت‌‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی» با 7/ 27درصد و گروه «آب‌‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌‌های تصفیه» با 25درصد در رتبه‌های دوم و سوم تورم فصلی تولیدکننده در بخش خدمات قرار گرفتند.

 بررسی تورم نقطه به نقطه تولیدکننده بخش‌های خدمات که درصد تغییر در تابستان سال جاری را نسبت به فصل مشابه سال قبل بررسی می‌‌کند، نشان می‌‌دهد که بالاترین تورم به «فعالیت‌‌های خدماتی مربوط به تامین جا و غذا» تعلق دارد که شاهد 1/ 117‌‌درصد تورم بوده است. «تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت» با 6/ 74درصد در جایگاه دوم و «فعالیت‌‌های مربوط به سلامتی انسان و مددکاری اجتماعی» با 71‌‌درصد در رده سوم بیشترین تورم نقطه به نقطه تولیدکننده بخش خدمات در فصل تابستان1401 قرار گرفته‌‌‌‌‌‌اند. در آن سو، کمترین تورم نقطه به نقطه تولیدکننده نیز مربوط به «اطلاعات و ارتباطات» است که 8/ 25درصد تورم را تجربه کرده است. پس از آن «فعالیت‌‌های املاک و مستغلات» با 6/ 28درصد و«فعالیت‌‌های بیمه» با 5/ 32‌‌درصد کمترین افزایش را تجربه کرده‌‌‌‌‌‌اند.