شب انقلاب

«در این زمان است که نزدیکی و همکاری اجتماعی مابین عناصر ملی، پدیدار می‌شود و عملیات انفرادی -که هر یک از آزادمردان ایران، برای تنویر افکار و انجام وظیفه  وجدانی خود داشتند- وجه تازه‌ای به خود می‌دهد، [و] روح همکاری و همفکری و طرح نقشه عملیات دامنه‌داری که به نهضت مشروطیت منتهی می‌شود، پیش می‌آید.  روابط بیشتری در میان احرار پدیدار می‌آید و عملیات اشتراکی که در تمام دنیا موجب جنبش عمومی است، پیدایش می‌یابد. اوضاع کشور و قدرت مخالفان آزادی و بدخواهان ملت، تحت مطالعه قرار می‌گیرد و توانایی آزادمردان و وسایلی که ممکن است به آن دست یابند و موجب تقویت یک نهضت اجتماعی شود، سنجش می‌شود و خط‌مشی مقطوعی برای بلندکردن ندای آزادی و استفاده از عناصری که افکارشان مستعد برای قبول حکومت ملی و برقراری عدالت بود، ترسیم می شود.»  این توصیف را باید گفتاری بسیار مهم درباره‌‌ مقدمات مشروطیت دانست.

منبع: تاریخ مکتوم (نگاهی به تلاش‌‌های سیاسی فعالان ازلی در مخالفت با حکومت قاجار و تدارک انقلاب مشروطه)، سیدمقداد نبوی‌رضوی، انتشارات شیرازه کتاب ما