بهبود لاک‌پشتی محیط کسب‌و‌کار

محیط کسب‌‌‌‌وکار، در تابستان 1401 نسبت به بهار مساعدتر شده است. جدیدترین نظرسنجی از فعالان اقتصادی نشان می‌دهد که بهبود در تابستان سال‌جاری بسیار کند و لاک‌‌‌پشتی انجام شده است. براساس نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در تابستان 1401، معادل 88/ 5واحد محاسبه شده که از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی بهار 1401 با میانگین 07/ 6واحد مساعدتر است.

در ارزیابی فصل گذشته همین شاخص با عدد 52/ 6واحد حاصل شده بود. میانگین ارزیابی محیط نهادی (محیط سیاستگذاری) هم 93/ 5واحد است که در فصل گذشته 95/ 5واحد ارزیابی شده بود. شاخص بهبود فضای کسب‌وکار هرچه به صفر نزدیک باشد، نشان می‌دهد که شرایط محیط کسب‌وکار مطلوب شده و نزدیک‌شدن این شاخص به رقم 10واحد، از نامساعد شدن فضای کسب‌وکار حکایت دارد. بر این اساس، محیط علمی آموزشی با 93/ 5واحد و محیط مالی با 06/ 8واحد به‌ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌‌‌ها براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌‌‌اند. شاخص شین به دلیل درنظر گرفتن وزن عوامل مختلف در محاسبه، از دقت بیشتری نسبت به شاخص کل کشور برخوردار است. میانگین ارزیابی محیط اقتصادی، 35/ 6واحد است. وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی 81/ 5واحد بوده که در مقایسه با بخش‌‌‌های خدمات که رقم 78/ 5واحدی داشته و صنعت با رقم 76/ 5واحد، نامناسب‌‌‌تر ارزیابی شده است. بنا بر همین پایش، سه‌مولفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌‌‌ثباتی سیاست‌‌‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌‌‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» و «دشواری تامین مالی از بانک‌ها» نامناسب‌ترین مولفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مولفه‌‌‌ها ارزیابی شده‌‌‌اند. البته بهبود فضای کسب‌وکارها در تابستان سال‌جاری نسبت به بهار حرکت لاک‌‌‌پشتی و کندی داشته و در برخی استان‌‌‌ها این شاخص تنها یک‌واحد کاهش یافته است.

همچنین در تابستان 1401، استان‌‌‌های کرمان، اردبیل و بوشهر به‌ترتیب دارای نامساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های مرکزی، قزوین و فارس به ترتیب دارای مساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌‌‌ها بوده‌‌‌اند. همچنین تاثیر کرونا بر محیط کسب‌وکار کشور در تابستان سال‌جاری به کمترین میزان خود رسید.

جدیدترین پایش محیط کسب‌وکار نشان می‌دهد که کرونا در تابستان سال‌جاری، 79/ 4واحد بر محیط کسب‌وکارها تاثیر گذاشته که این رقم نسبت به 11/ 5واحد در بهار همین سال کاهش یافته است. همه‌گیری کووید-19 یکی از عوامل نامساعد شدن فضای کسب‌وکار در سال‌های 99 و 1400 بوده است. در بین رشته فعالیت‌‌‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC، رشته فعالیت‌‌‌های «آب‌رسانی مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌‌‌های تصفیه»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «ساختمان» دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و رشته فعالیت‌‌‌های «آموزش» «مالی و بیمه» و «املاک و مستغلات» دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌‌‌های اقتصادی درکشور بوده‌‌‌اند.

رفع موانع کسب‌وکار چگونه انجام شد؟

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و اتاق تعاون در این مدت اقداماتی انجام داده‌‌‌اند که موجب رفع چند مانع در فضای کسب‌وکار شده است. از جمله اقداماتی که اتاق بازرگانی ایران در راستای رفع این موانع انجام داده است، می‌‌‌توان به «اظهارنظر در خصوص طرح‌ها و لوایح و اصلاح سایر مقررات و دستورالعمل‌‌‌ها» و «بررسی مشکلات اقتصادی واحدهای اقتصادی به صورت عمومی و خاص» اشاره کرد. بررسی مشکلات اقتصادی واحدهای اقتصادی به صورت عمومی و خاص شامل مصوبه طرح بانکداری ایران، مصوبه طرح تشکیل و نحوه فعالیت تشکل‌های صنفی تخصصی و تمدید بازپرداخت تسهیلات اعطایی به پیمانکاران صادرکننده خدمات فنی و مهندسی به کشور عراق بوده است. همچنین اتاق تعاون ایران «اصلاح رویه صدور بیش از یک‌پروانه در یک پلاک پستی»، «گسترش تعاملات اقتصادی با کشور بلاروس» و «رفع موانع موجود و استفاده حداکثری از ظرفیت‌‌‌های بلااستفاده در بخش صنعت» را در دستور کار قرار داده است که موجب بهبود فضای کسب‌وکار در تابستان سال‌جاری شد. البته، اثرگذاری کرونا بر فضای کسب‌وکارها طی تابستان سال‌جاری در کمترین میزان بوده است.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار به تفکیک استان

اتاق ایران در گزارشی شاخص بهبود فضای کسب‌وکار در کشور را طی 6سال اخیر (از 1396 تا 1401) به تفکیک استان بررسی کرده است.

آذربایجان‌شرقی: شاخص محیط کسب‌وکار در این استان از سال 96، کمتر از 54/ 5واحد و بیش از 08/ 6واحد نبوده است. این استان در 6ماه ابتدایی سال‌جاری به طور کلی وضعیت قابل قبولی داشته است. در بهار سال‌جاری 77/ 5واحد در محیط کسب‌وکار بوده که این رقم در تابستان به 62/ 5واحد رسیده است.

آذربایجان‌غربی: با بررسی شاخص محیط کسب‌وکار در این استان می‌‌‌توان دریافت که آذربایجان‌غربی فضای کسب‌وکار نسبتا مساعدی داشته است. در طول 6سال اخیر شاخص محیط کسب‌وکار این استان بیشتر از 95/ 5واحد نبوده است. نمره این شاخص در بهار سال‌جاری 21/ 5واحد بوده؛ اما در تابستان امسال به 59/ 5واحد رسیده است.

اردبیل: در استان اردبیل شاخص محیط کسب‌وکار طی بهار امسال 23/ 6واحد بوده و در تابستان به 35/ 6واحد رسیده است. نامساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار در این استان طی تابستان سال گذشته ثبت شده است.

اصفهان: شاخص محیط کسب‌وکار در بهار سال‌جاری، معادل 79/ 5واحد بوده که این رقم در تابستان امسال به 64/ 5واحد کاهش یافته است و از مساعدتر شدن شاخص محیط کسب‌وکار در این استان حکایت دارد.

البرز: در بهار سال‌جاری، شاخص بهبود کسب‌وکار در استان البرز، 29/ 6واحد بوده؛ اما در فصل تابستان به 13/ 6واحد کاهش یافته است.

ایلام: در استان ایلام شاخص محیط کسب‌وکار در بهار سال‌جاری 93/ 5واحد بوده که در تابستان به 67/ 5واحد کاهش یافته است و از بهبود محیط کسب‌وکار در این استان

حکایت دارد. بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار این استان در سال 97 با شاخص 46/ 6واحد بوده است.

بوشهر: محیط کسب‌وکار در استان بوشهر طی تابستان امسال نسبت به بهار بهبود یافته است. این شاخص در بهار سال‌جاری 49/ 6واحد را نشان می‌دهد که در فصل تابستان به 34/ 6واحد رسیده است. مساعدترین فضای کسب‌وکار این استان در سال 96 با 68/ 5واحد بوده است.

تهران: فضای کسب‌وکار پایتخت طی تابستان امسال بهبود یافت. شاخص بهبود فضای کسب‌وکار در بهار سال‌جاری رقم 19/ 6واحد را نشان می‌دهد که این رقم در تابستان به 98/ 5واحد رسیده است. بهترین فضای کسب‌وکار پایتخت، مربوط به سال 96 است.

چهارمحال و بختیاری: شاخص بهبود کسب‌وکار این استان در بهار سال‌جاری معادل 27/ 6واحد بوده که در تابستان امسال به 88/ 5واحد کاهش یافته است. این استان هم در سال 96، مساعدترین فضای کسب‌وکار را تجربه کرده است. شاخص محیط کسب‌وکار در سال 96، معادل 97/ 5واحد بوده است.

خراسان‌جنوبی: شاخص محیط کسب‌وکار در سه‌ماه گرم سال استان خراسان‌جنوبی، معادل 59/ 5واحد بوده است. رقم این شاخص نسبت به بهار امسال کاهش یافته است. شاخص محیط کسب‌وکار استان در بهار سال 1401، معادل 88/ 5واحد بوده است.

خراسان رضوی: شاخص محیط کسب‌وکار در تابستان سال‌جاری به 91/ 5واحد رسیده است. این شاخص در بهار امسال 09/ 6واحد را نشان می‌‌‌داد. خراسان‌رضوی در تابستان 1400 مساعدترین شرایط کسب‌وکار را تجربه کرده است. این شاخص در تابستان سال 1400، عدد 43/ 5واحد را نشان می‌‌‌داد.

خراسان‌شمالی: فضای کسب‌وکار استان خراسان شمالی از 17/ 6واحد در بهار سال‌جاری به 77/ 5واحد در تابستان امسال رسیده است. فضای کسب‌وکار این استان طی این 6سال اخیر،  مساعدترین حالت خود را در تابستان سال 1401 تجربه کرده است.

خوزستان: شاخص محیط کسب‌وکار در خوزستان نیز بهبود یافته است. این شاخص در بهار سال 1401 معادل 21/ 6واحد و در تابستان امسال، معادل 83/ 5واحد بوده است. خوزستان در سال 96، مساعدترین شرایط کسب‌وکار خود را تجربه کرد.

زنجان: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در بهار سال‌جاری، عدد 87/ 5واحد را نشان می‌دهد که این رقم تابستان امسال به 65/ 5واحد رسیده و اندکی بهبود یافته است. زنجان در سال 99، بهترین وضعیت خود را از نظر شاخص‌‌‌های محیط کسب‌وکار داشته است.

سمنان: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار استان سمنان از رقم 83/ 5واحد در بهار سال‌جاری به 64/ 5واحد در تابستان رسیده است. سمنان نیز در سال 99 با رقم 22/ 5واحد بهترین وضعیت شاخص محیط کسب‌وکار را داشته است.

سیستان و بلوچستان: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار این استان در بهار سال 1401، 28/ 6واحد را نشان می‌دهد که در سه‌ماه گرم امسال به 93/ 5واحد رسیده است. بنا بر آماری که از فضای کسب‌وکار این استان از سال 96 تاکنون منتشر شده، این رقم، ایده‌‌‌آل‌‌‌ترین و مساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار در استان بوده است.

فارس: استان فارس نیز در تابستان سال‌جاری نسبت به بهار امسال، شاهد بهبود فضای کسب‌وکار بوده است. این رقم در سه‌ماه اول سال 1401 در استان فارس 78/ 5واحد بوده و در سه‌ماه دوم به 57/ 5واحد رسیده

است. استان فارس در سال 96، مساعدترین فضای کسب‌وکار را با رقم 48/ 5واحد به خود دیده است.

قزوین: استان قزوین در تابستان سال‌جاری مساعدترین فضای کسب‌وکار را از سال 96 تاکنون داشته است. شاخص محیط کسب‌وکار این استان در تابستان امسال رقم 52/ 5واحد را نشان می‌دهد، در حالی که در بهار امسال، معادل 87/ 5واحد بوده است.

قم: استان قم تابستان امسال، شاهد رشد قابل‌توجه شاخص‌‌‌های محیط کسب‌وکار بوده است. این شاخص در تابستان امسال به 94/ 5 رسیده که نسبت به بهار امسال که شاخص محیط کسب‌وکار 01/ 7واحد بوده، محیط کسب‌وکار مساعدتری ر ا تجربه کرده است.

کردستان: این استان نیز مانند بیشتر استان‌‌‌ها در تابستان سال‌جاری، محیط کسب‌وکار خود را مساعدتر کرده است. شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در بهار امسال استان، رقم 42/ 6واحد بوده و این میزان در تابستان، به 25/ 6واحد رسیده است. با بررسی آمار شاخص محیط کسب‌وکار از سال 96 این استان می‌‌‌توان دریافت که کردستان در تابستان سال گذشته، مساعدترین محیط کسب‌وکار را با رقم 09/ 6واحد تجربه کرده است.

کرمانشاه: فضای کسب‌وکار استان کرمانشاه در تابستان سال‌جاری در مقایسه با بهار امسال مساعدتر شده است. شاخص بهبود فضای کسب‌وکار در بهار 92/ 5واحد بوده و در تابستان به 83/ 5واحد رسیده است. به طور کلی استان کرمانشاه در 6ماه ابتدایی سال‌جاری، مساعدترین فضای کسب‌وکار را داشته است.

کرمان: رقم شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در استان کرمان نیز کمی مساعدتر شده است. شاخص بهبود محیط کسب‌وکار این استان در بهار سال‌جاری، معادل 51/ 6واحد بوده و در تابستان امسال به 43/ 6واحد رسیده است. مساعدترین فضای کسب‌وکار این استان طی بازه زمانی 96 تا تابستان 1401، مربوط به سال 96 با 80/ 5واحد است.

کهگیلویه و بویراحمد: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار این استان از 92/ 5واحد در بهار سال‌جاری به 65/ 5واحد در تابستان امسال رسیده است. عدد 65/ 5واحد برای شاخص بهبود محیط کسب‌وکار، نشان‌دهنده مساعدترین فضای کسب‌وکار در بازه زمانی 6سال در این استان است.

گلستان: محیط کسب‌وکار در استان گلستان، طی بهار سال‌جاری، عدد 35/ 6واحد را نشان می‌دهد. همچنین این شاخص در تابستان امسال به 16/ 6واحد رسیده است. با بررسی شاخص محیط کسب‌وکار در این بازه زمانی می‌‌‌توان دریافت که مساعدترین فضای کسب‌وکار استان در سال 96 با عدد 40/ 5واحد رقم خورده است.

گیلان: شاخص محیط کسب‌وکار در استان گیلان، طی تابستان سال‌جاری 89/ 5واحد بوده که نسبت به همین رقم در بهار امسال، کاهش یافته است. شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در بهار امسال 03/ 6واحد بوده است. مساعدترین شرایط فضای کسب‌وکار استان گیلان با 40/ 5واحد در سال 96 رقم خورده است.

لرستان: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در بهار سال‌جاری رقم 19/ 6واحد را نشان می‌دهد که این عدد در تابستان امسال به 86/ 5واحد رسیده است. مساعدترین شرایط کسب‌وکار در استان لرستان طی تابستان سال 1400 به دست آمده است.

مازندران: شاخص بهبود محیط کسب‌وکار در تابستان امسال نسبت به بهار امسال10واحد کاهش یافته است.

مرکزی: شاخص بهبود فضای کسب‌وکار در استان مرکزی در تابستان سال‌جاری نسبت به بهار امسال، تنها یک‌واحد کاهش یافته است. شاخص بهبود فضای کسب‌وکار در بهار امسال رقم 50/ 5واحد را نشان می‌دهد. این شاخص در تابستان امسال به 49/ 5واحد رسیده است. استان مرکزی در تابستان سال 1400، مساعدترین فضای کسب‌وکار را تجربه کرده است. این شاخص در تابستان سال 1400، معادل 13/ 5واحد بوده است.

هرمزگان: محیط کسب‌وکار در استان هرمزگان، طی بهار 1401 معادل 17/ 6واحد بوده است و در تابستان امسال به 04/ 6واحد رسیده است. مساعدترین شرایط فضای کسب‌وکار این استان در سال 96 بوده؛ رقم این شاخص در سال 96 استان هرمزگان معادل 74/ 5واحد بوده است.

همدان: شاخص محیط کسب‌وکار در استان همدان در بهار امسال، 15/ 6واحد را نشان می‌دهد. همچنین این رقم در تابستان سال‌جاری به 68/ 5واحد رسیده

است. شاخص به دست آمده در تابستان سال‌جاری، مساعدترین شرایطی است که این استان در فضای کسب‌وکار خود از سال 96 تاکنون دیده است.

یزد: شاخص بهبود فضای کسب‌وکار از 04/ 6واحد در بهار سال‌جاری به 69/ 5واحد در تابستان امسال رسیده است. استان یزد در سال 99 با شاخص 64/ 5واحد مساعدترین شرایط کسب‌وکار را نشان می‌دهد.