ماجرا از چه قرار است؟
خبر عقب‌نشینی روسیه روز چهارشنبه (18آبان‌ماه) در دیدار برنامه‌ریزی‌شده وزیر دفاع روسیه (شویگو) و فرمانده نیروهای روسی در اوکراین (سورووکین) اعلام شد. این عقب‌نشینی موجب بازپس‌گیری هزاران کیلومتر مربع از سرزمین‌هایی شد که «بهترین مناطق کشاورزی» اوکراین بود. به نوشته گزارشگران سی‌ان‌ان، نیروهای روسی حدود 40درصد از منطقه خرسون را واگذار کردند. اکنون که نیروهای اوکراینی خرسون را تا رودخانه دنیپر تسخیر کرده‌اند، دو طرف در امتداد این رودخانه در فاصله‌ای 250کیلومتری (155مایلی) از منطقه حوالی نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا تا آستانه دریای سیاه رو در روی هم قرار گرفته‌اند.
این عقب‌نشینی چه معنایی برای روسیه دارد؟
اگرچه روسیه اعلام کرده که این عقب‌نشینی یک اقدام نظامی محتاطانه برای نجات جان سربازان و منابع و تجهیزات و نیز جابه‌جایی نیروها و استقرار آنها در مناطقی دیگر است، اما حقیقت این است که این اقدام ضربه‌ای به کارزار نظامی مسکو در اوکراین بود. «لیستر- جان» بر این باورند که همین چند هفته پیش این منطقه به شکلی غیرقانونی به روسیه منضم شد؛ اما اکنون حدود 10هزار کیلومتر مربع از زمین‌های این منطقه به اوکراین بازگشته است و بُرد تسلیحات دقیق غربی که به اوکراین می‌رسد، تا کریمه را پوشش می‌دهد. روسیه هنوز 60درصد از خرسون، جنوب و شرق دنیپر از جمله ساحلی در امتداد دریای آزوف را در دست دارد. تا زمانی که نیروهای روسی کنترل کرانه شرقی دنیپر را در دست داشته باشند و آن را تقویت کنند، نیروهای اوکراینی باید باز هم تلاش کنند تا کانالی را که آب تازه به کریمه می‌برد خراب کند یا با اختلال مواجه سازد.
حرکت به سمت کرانه شرقی، کار را برای نیروهای روسی برای به‌کارگیری دوباره نیروها و بازیابی عمق دفاعی آسان‌‌تر میکند. هرگونه تلاش نیروهای اوکراینی برای عبور از دنیپرو تا حدی پرهزینه خواهد بود؛ زیرا نیروهای روسی به خوبی در امتداد رودخانه استقرار یافته‌اند. پست‌های نگهبانی به یک منظره رایج تبدیل شده،در تصاویر ماهواره‌ای سنگرها قابل مشاهده است و غیرنظامیان از خانه‌های نزدیک به رودخانه خارج شدند. در مسکو برخی مفسران این عقب‌نشینی را «شرم‌آور» دانستند. اما برخی دیگر که از قبل منتقد وزارت دفاع بودند، این اقدام را پذیرفتند. «رمضان قدیروف» رهبر چچن گفت: سورووکین جان هزاران سرباز را نجات داد و «دست به گزینه‌ای دشوار اما درست میان دو چیز زد: فداکاری‌های بی‌معنی به خاطر بیانیه‌های بلند و نجات جان ارزشمند سربازان.»
این عقب‌نشینی چه معنایی برای اوکراین دارد؟
ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز جمعه را «روز تاریخی» نامید. این پیروزی به اوکراین کمک میکند تا حمایت بین‌المللی را برای تلاش های جنگی خود به‌دست آورد. دیگر اینکه این موفقیت به واحدهای خسته اوکراین اجازه می‌دهد مقداری استراحت کنند و روحیه تازه کنند و تمرکز خود را روی دونباس متمرکز کنند؛ جایی که نبردهای سنگینی در لوهانسک و دونتسک جریان دارد. با این توصیف، اوکراین با چالش‌هایی هم مواجه است: روسیه به لحاظ زرادخانه نظامی و بسیج نیروها برای اعزام به میدان جنگ تا حدودی دست برتر دارد. افزون بر این، کارزار این کشور علیه زیرساخت‌های اوکراین موجب قطع برق و آب شده است. اوکراین هم کمک‌های نظامی را به آهستگی از کمک‌دهندگان غربی دریافت می‌دارد.
«منصور میرووالف» هم در گزارش 11نوامبر در الجزیره نوشت، وسعت خرسون به اندازه بلژیک است. این منطقه در همان آغاز روزهای اول جنگ از سوی روسیه تصرف شد و به «بزرگ‌ترین و استراتژیک‌ترین دستاورد روسیه تبدیل شد.» این گزارشگر معتقد است که روسیه تنها پایگاه مهم خود در کرانه غربی دنیپر را از دست داد. «کارلوتا گال» هم در گزارش 12نوامبر در نیویورک‌تایمز نوشت: نیروهای اوکراینی در حالی پرچم‌های کشورشان را در بخش هایی از خرسون به اهتزاز درآورده‌اند که هیچ نشانه‌ای از توقف حملات برای زمستان یا نشانه‌ای از بن‌بست وجود ندارد. در شرق، اوکراینی‌ها همچنان به پیشروی ادامه می‌دهند و حملات روس‌ها را دفع می‌کنند و شهرهایی مانند باخموت و پاولیوکا را تصرف کرده و صدها سرباز روس را کشته‌اند. در جنوب، نیروهای روس را دنبال کرده و ضربات سختی بر پیکر قوای روس وارد کرده‌اند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد نیروهای زمینی اوکراین و متحدانشان در حال تدارک حمله زمینی گسترده میان این دو جبهه هستند: جنوب از طریق منطقه زاپوریژیا به سوی ملیتوپول و به چالش کشیدن قوای روس در کل منطقه جنوب که این کشور [روسیه] در اوایل فوریه تصرف کرد. سرلشکر آندره میخیچنکو، فرمانده یگان ضد تانک که مدافع شهر باخموت در منطقه دونباس شرقی است، می‌گوید: «منطق جنگ توقف نیست و به‌نوعی به سوی جلو حرکت میکند. فکر می‌کنم ضد حمله‌هایی در جهات دیگر وجود خواهد داشت؛ به‌طوری‌که دشمن زمان جابه‌جایی قوای ذخیره و ممانعت از حملات را نداشته باشد.» با این حال، تحلیلگران و دیپلمات‌ها از ورود جنگ به فصل زمستان سخن گفته‌اند و هر دو ارتش نیاز به بازسازی خود دارند. برخی مقام‌ها- از جمله ژنرال مارک میلی، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا - روز پنج‌شنبه اعلام کردند که توقف کوتاه در جنگ زمان مناسبی برای مذاکره است. اما استدلال مقام‌های اوکراینی این است که هرگونه توقف یا مکثی در جنگ به معنای تقویت دستاوردهای روسیه است. آنها بر این باورند که حتی اگر چنین شرایطی اوکراین را وادار به کاهش حملاتش کند، اما این کشور طرحی برای توقف جنگ ندارد. این گزارشگر می‌افزاید: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اوکراینی‌ها پشت سر روسیه در حال حرکت هستند و با راکت مواضع روسیه را هدف قرار داده و مانع استحکام‌یابی قوای روس می‌شوند. افزون بر نیروهای ویژه اوکراین، نیروهای پارتیزانی این کشور هم حملاتی علیه روسیه انجام می دهند. به نظر می‌رسد اوکراینی‌ها تصور می‌کنند اکنون دست بالا دارند و شرایط را برای توقف جنگ مناسب نمی‌بینند. اوکراینی‌ها بر این باورند که اولا، توقف جنگ به نفع روسیه و گروه‌بندی دوباره یگان‌های نظامی این کشور خواهد شد. دوم اینکه، با توجه به دست بالای اوکراین در جنگ، آنها خواهان پیشروی هستند تا با کارت‌های بیشتری وارد مذاکره با روسیه شوند. بنابراین اکنون اوکراینی‌ها میل به ادامه جنگ تا دستیابی به شرایط بهتر دارند.
