وعده اصلاح امور کشور طی دوماه گذشته ازسوی مقامات به شکل جدی دنبال می‌شود. موضوعی که هرچند پس از ناآرامی‌های اخیر درکشور بارها وعده آن داده شده، اما هنوز جزئیات آن به‌صورت رسمی اعلام نشده است. دراین میان مجموعه خبرها نشان می‌دهد که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس با سخنانش درباره «حکمرانی نو» و لزوم بازگشت به مردم هدایت اصلی جریان اصلاح را در درون نظام سیاسی برعهده گرفته است. دراین میان حتی برخی خبرها حاکی از آن است که او دراین مدت جلساتی منظم و هفتگی با برخی از استادان دانشگاه‌های مختلف برگزار کرده و نظرات آنها را برای آنچه به‌عنوان اصلاح امور در نظر دارد، جویا شده است.
در کنار این گفتار، همزمان جلساتی میان جریان‌های سیاسی کشور با مقامات بلندپایه کشوراز جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی، رئیس‌جمهوری و رئیس قوه قضائیه برگزار شده و راهکارهای عبور از شرایط فعلی کشور نیز مورد بررسی قرار گرفته است. تلاش‌هایی که می‌تواند نشانه‌ای از تصمیمات برخی مقامات کشور برای بهبود وضعیت کشور باشد.
چهره‌هایی برای اصلاحات؟
ایده اصلاح امور کشور پس از آغاز ناآرامی‌ها در کشور شکل گرفت. هرچند که مقامات شرط اجرای آن را آرام شدن فضای کشور می‌دانند. به نظر می‌رسد این طرح چند چهره اصلی دارد. اول محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس که ازچندی پیش «حکمرانی نو» را مطرح کرده است و هربار در سخنانی بر این موضوع تاکید می‌کند. در همین راستا او روز گذشته بر اینکه اقتصاد در اولویت مجلس یازدهم است، تاکید کرد و گفت که مجلس درگام دوم به مسائل زمین‌مانده فرهنگی و مسائل اجتماعی توجه خواهد کرد. او درهفته جاری نیز در سخنانی دیگر تنها راه برون‌رفت کشور از مشکلات پیش رو را مخصوصا در حوزه اقتصاد، نوسازی نظام حکمرانی با بازگشت به مردم توصیف کرده بود. پیش از این هم همزمان با ایده گفت‌وگو با دهه هشتادی‌ها او روز 9آبان ماه گفت‌وگویی با تعدادی از دانش‌آموزان داشت.
چهره دیگر این اصلاحات به نظر می‌رسد که محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه باشد. او طی ماه‌های گذشته بر گفت‌وگو با همه جریان‌های سیاسی ازهر جناح و دسته‌ای تاکید کرده است. برخی آزادی بخشی از بازداشت‌شدگان حوادث اخیر را پس از پیروزی تیم ملی فوتبال درمقابل تیم ولز حاکی از نگاه مثبت اژه‌ای به آرام کردن فضا و آغاز اصلاح امور توصیف می‌کنند. در این میان او طی هفته گذشته ظاهرا جلساتی را با برخی چهره‌های اصلاح‌طلب نیز برگزار کرده است. از علی لاریجانی نیز به‌عنوان یکی دیگر از چهره‌هایی که دراصلاح امور دستی بر آتش دارند، می‌توان یاد کرد. همچنان‌که اوچندی پیش درپی حوادث روی‌داده در ایذه در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «خیرخواهی و آینده‌نگری برای اصلاح امور کشور به آرامش و ثبات نیاز دارد. امید است به عنایت الهی به‌زودی در کشورمان محقق شود.»
دراین بین برخی خبرها از درخواست چهره‌های اصلی جریان اصلاح‌طلب همچون سیدمحمد خاتمی از مقام‌های ارشد کشور برای اصلاح امور حکایت می‌کند. همزمان با این شنیده‌ها چندروز پیش نشریه صبح صادق، ارگان مطبوعاتی سپاه در مطلبی به نوعی خواستار پررنگ شدن نقش رئیس دولت اصلاحات برای گفت‌وگو شده است. با تمام اینها به نظر می‌رسد تاکنون نقش قالیباف از همه این چهره‌ها پررنگ‌تر باشد. درهمین ارتباط برخی خبرها حاکی از آن است که مدیریت اصلاحات آتی درکشور به رئیس مجلس سپرده شده است.
دلیل این ادعا می‌تواند سخنان اخیر بعضی از نمایندگان مجلس باشد که به نوعی تعدادی از آنها نزدیک به محمدباقر قالیباف هستند. همچنان‌که تاکنون برخی نمایندگان مجلس از جمله جلال رشیدی‌کوچی، محمدحسن آصفری و غلامرضا نوری‌قزلجه از تصمیم مجلس و دولت برای اصلاحات سخن گفته و اعلام کرده‌اند مجلس و دولت به دنبال اصلاحات در کشور هستند و در مجلس جلساتی برای اصلاح برگزار شده است. در این میان گفته می‌شود تغییر روندهای سیاسی کشور احتمالا یکی از گزینه‌های روی میز برای اصلاح امورخواهد بود. موضوعی که البته ازسال‌ها پیش بحث آن مطرح بوده اما در بحبوحه حوادث اخیر در کشور روز 24آبان، این‌بار از زبان الیاس نادران، نماینده مردم تهران در نطق میان‌دستورش مطرح شد و به صراحت از تغییر نظام مدیریتی کشور (تغییر شیوه ریاستی به پارلمانی) سخن گفت.
جزئیات حکمرانی نو
باوجوداین ظاهرا ایده و طرح قالیباف مبنی بر «حکمرانی نو»درحال حاضر مهم‌ترین طرح برای انجام اصلاحات درکشور است. براساس اطلاعاتی که به خبرنگار «دنیای اقتصاد» رسیده است قالیباف باور دارد که حکمرانی نو در چارچوب فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی به دنبال اصلاح رویه‌ها و برخی نهادها برای کارآمد شدن نظام تصمیم‌گیری، سیاستگذاری و اجرا است؛ چراکه کشور پس از 4دهه نیازمند چنین تغییراتی است. بنابراین ازآنجاکه در بعد اجتماعی، بخش زیادی از مردم وجود دارند که به دنبال تغییر سیستم و براندازی نیستند و در عین حال از وضع موجود هم راضی نیستند، می‌توان با تمرکز بر کارآمدی و برقراری ارتباط با این بخش بزرگ در جامعه از میزان نارضایتی کم کرد. البته بخشی از جریان انقلابی هم در این طیف قرار دارند.
به اعتقاد رئیس پارلمان با توجه به اینکه ارتباط نخبگان با نهادهای تصمیم‌گیر عمدتا یک‌طرفه است و کمتر سخن این طیف شنیده می‌شود، به همین جهت جلساتی برای شنیدن نظر نخبگان دانشگاهی برگزار شده است تا تفاسیر از وضع موجود و راه‌حل‌ها شنیده شوند. فلسفه این جلسات نیز شنیدن نظرات نخبگان برای پی‌ریزی بنای گفتار حکمرانی نو است و قرار است ادامه پیدا کند. قالیباف درعین حال بر این نظر است که از نظر سیاسی، طیف رادیکال اصلاح‌طلبان و سوپرانقلابی‌ها (جبهه پایداری) مخالف حکمرانی نو هستند و قوت گرفتن این گفتمان را به ضرر خود توصیف می‌کنند. اما وی سعی دارد این گفتار را به‌عنوان گفتار محوری و مرکزی جریان راست تثبیت کند. در کنار این دوطیف به نظر می‌رسد که بخش‌های رادیکال دولت هم این گفتار را رقیب خود می‌دانند. با توجه به اینکه هنوز ابعاد سیاسی و اندیشه‌ای و اجتماعی این گفتار مشخص نشده و از همه طیف‌های سیاسی در شکل‌گیری این گفتار نظرخواهی نشده است، می‌توان به آن نقد وارد کرد. هرچند که قرار است ابعاد سیاسی و اندیشه‌ای و اجتماعی این گفتار به تدریج ازسوی قالیباف مطرح شود.
قالیباف تاکید دارد که ازآنجاکه این گفتار درون فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی است و بر کارآمدی و پیشرفت و حل مشکلات اقتصادی به‌صورت عمل گرایانه تکیه دارد، شانس بیشتری برای موفقیت خواهد داشت و جنبه‌های اجرایی قوی‌تری دارد.
بر این اساس، در آینده سیاست داخلی، این گفتار می‌تواند درون جریان راست قدرت بگیرد و در سطح انتخاباتی آزموده شود. دراین میان با توجه به اینکه بخش مهمی از مشکلات کشور ناشی از مسائل اقتصادی است و خود قالیباف نیز روز گذشته بر اولویت داشتن مسائل اقتصادی در سخنانش در مجلس تاکید کرده است، بخش عمده این گفتار نیز بر اقتصاد با راه‌حل‌های اجتماعی و استفاده از ظرفیت جامعه تاکید خواهد داشت. قالیباف همچنین در بخش دیگری از جزئیات حکمرانی نو این باور را مطرح می‌کند که بسیاری از مسائل در کشور انباشت شده و هنوز حل نشده است و از همین‌رو بازسازی نظام حکمرانی نیازمند بازیابی قدرت حل مساله است. رئیس پارلمان بر این نظر است که اگر حکمرانی نو زودتر آغاز شده بود، ممکن بود این اعتراض به وجود نیاید. طرح این موضوع برای یک سال گذشته است و اتفاقات اخیر تنها به آن سرعت داده است.