سقف بهای نفت؛ از خوش‌بینی تا کابوس

حواشی تعیین رقم سقف قیمتی نفت روسیه

به گزارش وال‌استریت‌ژورنال، کمیسیون اروپا که بازوی اجرایی اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، در جریان نشست و مذاکرات اخیر خود پیشنهاد کرد سقف قیمتی 65دلار برای هر بشکه نفت صادراتی روسیه تعیین شود. مقامات اتحادیه اروپا پیشنهاد کرده‌اند این رقم می‌تواند تا رقم 62 دلار در هر بشکه نیز تعدیل شده و کاهش یابد. مقامات لهستان، استونی و لیتوانی قیمت‌های پیشنهادی را بسیار بالا می‌دانند. در‌عین‌حال، دیپلمات‌های اتحادیه اروپا گفتند اختلاف‌نظرها در روزهای اخیر کاهش یافته و خوش‌بین هستند اعضا به‌موقع و در زمان مناسب، با مکانیسم سقف قیمتی موافقت کنند. دور جدید مذاکرات ممکن است از روز 29 نوامبر از سرگرفته شود.

ایالات متحده و متحدانش در گروه متشکل از هفت اقتصاد پیشرفته دنیا منتظر هستند 27 کشور عضو اتحادیه اروپا بر سر رقمی برای سقف قیمت نفت صادراتی روسیه، توافق کنند. تحت سقف قیمتی، ارائه‌دهندگان خدمات حمل‌و‌نقل دریایی، مانند بیمه‌گران در غرب، از پوشش محموله‌های نفت روسیه منع خواهند شد مگر اینکه نفت برابر با یا کمتر از سطح قیمتی تعیین‌شده فروخته شود. متحدان غربی امیدوارند با این طرح هم درآمدهای نفتی روسیه را کاهش دهند و هم نفت روسیه را در بازارهای جهانی در دسترس نگه دارند. واقعیت غیر‌قابل‌انکار این است که دولتمردان اروپایی با اعمال سقف قیمتی، درصدد کاهش درآمدهای نفتی روسیه و محدود کردن توان مالی این کشور برای تامین ملزومات جنگ اوکراین البته بدون وارد کردن شوک به عرضه جهانی نفت هستند. در‌عین‌حال، اعضای اتحادیه در خصوص پیشنهاد گروه هفت برای تعیین سقف قیمت بر صادرات نفت روسیه در حدفاصل 65 تا 70 دلار، هنوز به اجماع نرسیده‌اند.

بررسی موضع اوکراین و کشورهای اروپایی

به گزارش ایسنا، ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین که حامیان غربی خود را برای اعمال همه نوع تحریم شدید علیه روسیه تشویق می‌کند، اخیرا در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار کرد: سقف قیمتی حدود 60 دلار که اکنون در نظر گرفته شده است، یک نوع محدودیت تصنعی است. ما به‌دنبال تحریم‌های موثر در این مبارزه هستیم. سقف قیمت باید در سطح 30 تا 40 دلار باشد تا روسیه عواقب جدی تحریم‌ را لمس کند.

 لهستان، استونی و لیتوانی خواستار سقف قیمت پایین‌تر از 65 تا 70 دلار در هر بشکه بوده که از سوی گروه هفت پیشنهاد شده است. این در حالی است که یونان، قبرس و مالت خواستار سقف قیمت بالاتر یا نوعی از جبران مالی برای ضرری هستند که صنعت کشتیرانی این کشورها احتمالا متحمل خواهد شد. واقعیت این است که کشورهایی همچون قبرس، یونان و مالت، صاحب صنایع بزرگ کشتیرانی هستند که در صورت مسدود شدن محموله‌های نفتی روسیه، بیشترین ضرر را متحمل خواهند شد. این دسته از کشورها استدلال می‌کنند سقف مورد‌بحث بسیار پایین بوده و خواستار جبران خسارت برای از دست دادن فرصت تجارت کشتیرانی خود هستند. قبرس به‌ویژه نگران نفتکش‌هایی است که با پرچم این کشور حرکت می‌کنند و با اعمال این طرح نفتکش‌ها به‌دنبال ثبت در کشورهای خارج از اتحادیه اروپا مانند پاناما یا لیبریا می‌روند.

موعد اجرای مصوبه سقف قیمت

طبق برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، طرح گروه هفت در خصوص اعمال سقف قیمت برای صادرات نفت روسیه از تاریخ پنجم دسامبر اجرایی خواهد شد و همزمان، اتحادیه اروپا واردات نفت روسیه را ممنوع اعلام خواهد کرد. اعمال سقف قیمت از سوی گروه هفت و تحریم اتحادیه اروپا، ممکن است باعث مختل شدن تجارت روزانه حدود 5/ 2میلیون بشکه یا بیشتر نفت دریابرد به اروپا شود. روسیه مکررا تهدید کرده است به کشورهایی که از مکانیزم سقف قیمت تبعیت کنند، نفت نخواهد فروخت. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، درصد قابل‌توجهی از صادرات نفت خام روسیه به جای خطوط لوله، با استفاده از نفتکش‌ها به بازارهای جهانی منتقل می‌شود. هدف طرح یادشده این است که شرکت‌های کشتیرانی فعالان صنعت بیمه را از جابه‌جایی محموله‌های نفت خام روسیه در سراسر جهان منع کنند، مگر اینکه نفت روسی در قیمتی پایین‌تر از قیمت تعیین‌شده از سوی گروه هفت و هم‌پیمانانش عرضه شود.

کاهش تولید نفت روسیه

آژانس بین‌المللی انرژی به‌تازگی در گزارش رسمی خود اعلام کرد تولید نفت روسیه در سال آینده میلادی و به‌دنبال اجرایی شدن تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه صادرات دریایی نفت خام این کشور، در هر روز برابر با حدود یک‌میلیون و 400هزار بشکه کاهش خواهد یافت. آژانس در ادامه آورده است: تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه واردات نفت خام و فرآورده‌های نفتی روسیه و ممنوعیت ارائه خدمات بیمه‌ای و دریایی فشار بیشتری بر توازن بازار نفت و به‌ویژه بازار گازوییل وارد  می‌آورد و در نتیجه کمبود عرضه متناسب با تقاضا، دور از ذهن نخواهد بود. به گزارش رویترز، یک مقام ارشد در اداره خزانه‌داری آمریکا گفت: اعضای گروه هفت باید سقف قیمتی را برای صادرات نفت روسیه و با قید فوریت نهایی کنند. این گزینه همیشه در دسترس خواهد بود که اعضا سقف قیمتی تعیین‌شده را چند بار در سال تعدیل کنند. با‌این‌حال، یکی از دیپلمات‌های اتحادیه اروپا گفت: اکنون مذاکرات دوجانبه زیادی در سطوح بالا در حال انجام است. پس از حصول پیشرفت نسبی در مذاکرات، نشستی با نمایندگان تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد. چنانچه تغییری ملموس در مواضع رخ ندهد، برگزاری نشستی دیگر فایده‌ای نخواهد داشت.

تعیین قیمت ثابت به‌جای قیمت شناور

بر اساس همین گزارش، ائتلاف با تعیین قیمت ثابت برای محموله‌های دریایی صادرات نفت روسیه به جای قیمت شناور موافقت کرده است، قیمتی که بر اساس شاخص قیمت نفت تعدیل می‌شود. اعضا نگران این موضوع بودند که تصویب قیمت شناور پایین‌تر از شاخص نفت ممکن است به روسیه کمک کند از طریق کاهش عرضه، به‌راحتی با این سازوکار بازی کند. چشم‌انداز شرایط بازار نفت در آینده بیانگر این است که اروپا مجبور خواهد بود روزانه یک‌میلیون بشکه نفت خام به‌علاوه یک‌میلیون و 100هزار بشکه فرآورده‌های نفتی به‌ویژه گازوییل را با قیمتی به مراتب بالاتر از زمان مشابه سال گذشته، خریداری کند که به نوبه خود به تورم جهانی دامن خواهد زد.

چین و هند، خریداران جایگزین نفت روسیه

در شرایطی که اتحادیه اروپا و آمریکا واردات انرژی روسیه را تحریم کرده‌اند، سایر خریداران عمده جهانی مانند چین و هند، نفت روسیه را با قیمت‌های پایین خریداری کرده‌اند. بنابراین هر اقدامی که روسیه برای افزایش قیمت‌ها انجام دهد، مشتریان جدید خود را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد؛ مشتریانی مانند هند و چین که مسکو تمایل دارد در آینده به‌عنوان مشتریانی مطمئن آنها را حفظ کند.

پاکستان؛ خریدار جدید نفت روسیه

به‌دنبال ایجاد شکاف در تعیین سقف قیمتی و چگونگی اجرای مصوبه اتحادیه اروپا درخصوص صادرات نفت روسیه، بازار نفت این کشور شاهد ورود خریداران جدید از جمله پاکستان است. به گزارش رویترز، وزیر نفت پاکستان و هیات همراه، برای گفت‌وگو در مورد مسائلی از جمله تامین نفت و گاز ارزان به روسیه سفر کردند. این سفر در حالی انجام می‌شود که این کشور آسیای جنوبی با نزدیک شدن به فصل زمستان برای تامین نیازهای گاز داخلی خود تلاش می‌کند. در همین چارچوب، وزیر دارایی پاکستان گفت: واردات نفت ارزان از روسیه به پاکستان کمک می‌کند تا از طریق اعمال صرفه‌جویی در هزینه ارز خارجی، با قیمت‌های سرسام‌آور فرآورده‌های سوختی از جمله بنزین نیز مقابله کند. شایان ذکر است پاکستان تاکنون نتوانسته است گاز طبیعی مایع موردنیاز خود را از بازار بین‌المللی تهیه کند.

همچنین به گزارش شانا احتمال دارد ائتلاف سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش موسوم به اوپک‌پلاس در نشست جدید خود، برنامه عرضه نفت خود را بدون تغییر نگه دارد. کاهش قیمت نفت، پس از نزدیک شدن به بالاترین رقم تاریخی 147دلار برای هر بشکه در ماه مارس به‌دلیل تشدید تنش‌های مسکو و کی‌‌یف، تحلیلگرانی مانند گروه اوراسیا را بر آن داشت که پیشنهاد کنند اوپک‌پلاس می‌تواند تولید خود را کاهش دهد. وزیر دارایی پاکستان در اوایل ماه جاری در مصاحبه‌ای خاطرنشان کرده بود که ایالات متحده نمی‌تواند اسلام‌آباد را از خرید نفت روسیه باز دارد. او اظهار کرد: امیدواریم سفر هیات پاکستانی به امضای توافقنامه تجارت نفت با شرایط مطلوب دولت اسلام‌آباد منجر شود.  اسحاق دار پیشتر از علاقه دولت این کشور برای واردات نفت ارزان از روسیه با شرایطی مشابه آنچه هند و روسیه توافق کرده‌اند، خبر داده بود.