به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، یکی از چالش های جدیدی که بسیاری از ارتش های جهان را با مشکل و دغدغه جدی روبرو کرده، بحث نحوه دفاع در مقابل حملات پرنده های بدون سرنشین است. در سالهای اخیر چندین حمله مهم و اثرگذار با استفاده از پرنده های بدون سرنشین، در منطقه غرب آسیا رخ داده و در بسیاری از موارد با وجود سیستم های دفاعی پیشرفته و پر ادعا که درباره ویژگی های آنها مقالات و گزارشات فراوانی نوشته شده بود، این مهاجمین بودند که بر مدافعین تا دندان مسلح پیروز شدند.
بیشتر بخوانید:
اگرچه در نبرد میان اوکراین و روسیه نیز، موارد مختلفی از اثرگذاری سامانه های پدافندی، قابل مشاهده است اما همچنان از بسیاری جهات، تجاوز ارتش سعودی به یمن را می توان بزرگترین میدان عملی مقابله سیستم های دفاع هوایی و موشکی مشهور و پرادعای غربی در برابر موشک های بالستیک، کروز و پرنده های بدون سرنشین دانست. پس از مدتی دفاع، حملات چند سال اخیر مقاومت یمن به عمق خاک سعودی از جمله حمله معروف سال 2019 به تاسیسات شرکت نفتی آرامکو نشان داد که دفاع هوایی عربستان علی رغم سرمایه گذاری چشمگیر سعودی ها و حمایت مستقیم آمریکا، در برابر حملات چقدر ضعیف است.
بخشی از نتیجه حمله پهپادهای یمنی به تاسیسات آرامکو
در بحث دفاع هوایی موثر در مقابل تهدید پرنده های بدون سرنشین، هنوز هم کارشناسان و تحلیلگران، ارتش عربستان را به عنوان یک مورد مهم مثال می زنند. نه فقط در ماجرای حمله پهپادها و موشک های کروز یمنی به پالایشگاه های آرامکو بلکه در موارد حملات دیگر به فرودگاه ها، پایگاه نظامی و خطوط انتقال انرژی، اصولا سامانه های راداری و پدافندی سعودی ها از جمله پاتریوت ساخت آمریکا در سکوتی کامل به سر برده و سعودی ها فقط وقتی متوجه می شدند که صدای انفجار آن ها را از حمله ای مطلع می کرد.
راه حل موقت عربستان برای جبران مشکلات پاتریوت
حتی با وجود هواپیماهای آواکس، نتایج نشان می داد هم باز کاری از دست پاتریوت ها برنیامد و در نهایت سعودی مجبور به ایجاد گشت های گسترده هوایی با هواپیماهای جنگنده اف 15 شده و توانستند معدود موفقیت هایی را علیه پهپادهای یمنی کسب کنند. البته اینکه در زمان حمله به آرامکو که توان تصفیه و صادرات نفت این کشور را با مشکلات زیادی مواجه کرد، آواکس ها و جنگنده های مدرن و مشرف به کل آسمان عربستان و یمن، کجا بودند هم از سوالات مهم و بی پاسخ است که بخش زیادی از تبلیغات سابق در خصوص آنها را غیرواقعی نشان می دهد!
جنگنده اف 15 سعودی
با وارد شدن پای پرنده های بدون سرنشین و موشک های کروز، مشخص شد پاتریوت اصولا در این زمینه کاری از پیش نخواهد برد. به دلیل ضعف عمده پدافند کوتاه برد زمین پایه سعودی ها، بحث رهگیری و مقابله با پهپاد ها و موشک های کروز یمنی به گردن جنگنده های سعودی افتاده است اما این تاکتیک هم هزینه های فراوانی به همراه داشته و بحث افزایش ساعت های پروازی در سالهای اخیر به منظور حفظ یک چتر حفاظتی علیه پهپادها و موشک های کروز، سریعتر رسیدن به زمان تعمیرهای دوره ای و اورهال ها در کنار هزینه های پرواز هواپیماهای پشتیبانی مثل آواکس ها و سوخت رسان ها، خصوصا که آمریکا نیز پرواز های پشتیبانی را در این بخش قطع کرده بود، هزینه و فشار زیادی را بر روی ناوگان سعودی ها داشته و سخن از صدها میلیون دلار هزینه برای پروازهای سالهای اخیر این پرنده های با سرنشین مطرح می شود.
باید اشاره کرد موشک های پاتریوت سعودی در ابتدای جنگ از مدل موسوم به پک 2 بوده که در ادامه به مدل پک 2 – GEM ارتقاء یافته و در نهایت مدل پک 3 نیز به دارایی سعودی ها اضافه شد. سری پک 2 به نوعی قابلیت چند منظوره در برابر اهداف هوایی مثل هواپیما، بالگرد، پهپاد و موشک های کروز و بالستیک داشته و مدل 3 بیشتر به صورت تخصصی به روی مسئله دفاع ضد بالستیک تمرکز دارد. بر اساس اعداد و آمار منتهی به سال گذشته شمسی، عربستان بیش از 2 هزار تیر از انواع مدل پک 2 و هزار تیر پک 3 در اختیار داشته است.
پاتریوت های سعودی - پرتابگر سمت چپ مدل PAC 3 و دیگر پرتابگرها مدل PAC-2
ضمن آنکه طبق اخبار منتشره در تابستان امسال، حکومت سعودی در قراردادی به ارزش تقریبی 30 میلیارد دلار، تعداد 300 تیر موشک پاتریوت از مدل PAC-2 GEM-T را خریداری می کند که در کنار این موشک ها، پشتیبانی های فنی و قطعات یدکی لازم نیز وجود دارد. به صورت کلی این تعداد موشک و رقم پرداختی از طرف سعودی ها ترجمه می شود به 10 میلیون دلار برای هر تیر موشک. این رقم در حالی است که در صحبت های تابستان سال 2019 قانونگذاران آمریکایی اعلام شده که هر شلیک پاتریوت چیزی حدود 5 میلیون دلار هزینه در بردارد و بهتر است ارتش این کشور به دنبال موشک های ارزان تری باشد که برای مشتریان خارجی که کاربر سامانه پاتریوت هم جذاب تر باشند!
این که چگونه، موشکی که توسط مسئولان آمریکایی با قیمت هر تیر حدود 5 میلیون دلار، گران توصیف و باعث از دست رفتن مشتریان میشد به قیمت تقریبا 2 برابر به عربستان فروخته شده را باید در راستای همان بحث دوشیدن گاوهای شیری در منطقه تفسیر کرد.
اعتراف آمریکا به ضعف های اعلام نشده پاتریوت
اما پس از آنکه تسلیحات ساخته شده و صادر شده توسط قدرت مملو از پروپاگاندای نظامی جهان، در چند سال اخیر بارها و بارها در مقابل تهدید پرنده های بدون سرنشین تسلیم شد، رسانه های آمریکایی، در سالهای بعد از حمله آرامکو، از برنامه ریزی برای رفع خلأها و مشکلات سامانه پاتریوت خبر می دادند. طبق این جزییات، شرکت ریتهون آمریکا به عنوان سازنده اصلی سامانه پاتریوت، در حال ساخت یک رادار جدید برای این سامانه مشهور اما با کارنامه ضعیف در سالهای اخیر بوده و نکته مهم در خصوص این رادار جدید، آن است که این پوشش آن 360 درجه است؛ بر خلاف رادار قبلی پاتریوت که فقط 120 درجه یعنی یک سوم فضای مورد نیاز در آسمان را پوشش می داد و اصطلاحا فقط رو به میدان نبرد کار می کرد.
این خبر که اولین مصادیق آن، از اواسط ماه مارچ یعنی اواخر اسفندماه سال 1398 در رسانه های آمریکایی منتشر شده نشان می دهد علاوه بر ضعف فاحش و آشکار این سامانه برای پوشش و ایجاد چتر پدافند هوایی برای عربستان و طبیعتا سایر خریداران پاتریوت، عملا آمریکا آزمایش محصولات خود در میدان های واقعی و به دور از سرزمین و نیروهای خود را با از بین بردن اقتصاد خریداران این سلاح ها تکمیل می کند.
خبر اولیه از تلاش برای رفع مشکلات رادارهای پاتریوت
بر اساس جزییات منتشره در سالهای گذشته، نام سامانه راداری جدید Lower-Tier Air & Missile Defense Sensor یا به طور مخفف LTAMDS است و بر اساس برآوردهای کارشناسان کمپانی سازنده، تحویل آن تا سال 2022 به طول می انجامد. اما در روزهای اخیر، جزییات جدیدی از این برنامه ارتش آمریکا منتشر شده که زوایای جدیدی را عیان می سازد.
فاکتورهای جدید برای رفع مشکل پاتریوت در راه است
بر اساس اطلاعات جدیدی برخی ژورنال های تخصصی، قیمت رادار جدید سامانه پاتریوت با نام LTAMDS که طبق اعلام سازنده، مشکلات مربوط به کوری در برخی زوایا در آن اصلاح شده، شامل هر سامانه بیش از 100 میلیون دلار است و مقرر شده 17 عدد از این سامانه به نیروی زمینی آمریکا تحویل شود. طراحی و ساخت این سامانه، یکی از 35 اولویت اصلی نوسازی ارتش آمریکاست تا همچنان سامانه پدافندی پاتریوت قابلیت عملیاتی و فروش داشته باشد.
سمت چپ رادار اولیه سامانه پاتریوت و سمت راست رادار نسل جدید و 360 درجه
رقم ذکر شده برای تحویل نهایی رادار جدید به ارتش آمریکا با احتساب هر راداربیش از 100 میلیون دلار
نکته قابل توجه اینجاست که غیر از موشک سامانه پاتریوت که ارتش عربستان آنرا 2 برابر قیمت واقعی می خرد و در بالا به جزییات آن اشاره شد، در سایر خریدها نیز قیمت ها کاملا متفاوت اس و با اضافه شدن سرفصل های شبیه به حق توحش، به عربستان فروخته می شود. به عنوان مثال قیمت هر تیر موشک "اسلم ایی آر" در سال 2013 میلادی بر اساس اعلام نیروی دریایی آمریکا در حدود 500 هزار دلار بوده و موشکی که باید در بدترین و شاید با سود خالص، تیری 1 میلیون دلار ارزش داشته باشد را به بهای تیری تقریبا 3 میلیون دلار به سعودی ها به فروش می رساند.
لذا می توان از هم اکنون تصور کرد در صورت موافقت آمریکا با فروش نسل جدید رادارهای سامانه پاتریوت به عربستان یا سایر کشورهای عربی، علاوه بر انکه رقم پایه 100 میلیون دلار برای هر رادار، با افزایشی چشمگیر همراه خواهد بود، کشورهای دارنده این پدافند موشکی مشهور، نمی توانند گلایه ای از آمریکا داشته باشند که چرا علی رغم تبلیغات و هزینه های بالا، پاتریوت های فروخته شده نتوانسته اند امنیت هوایی آنها را تامین کنند و با شلیک موشکهای چند میلیون دلاری، فقط خزانه و زرادخانه عربستان را خالی کرده اند.
حالا بهتر می توان تاکیدات رهبر انقلاب و فرمانده کل قوا را به مسوولان دولتی و نظامی متوجه شد که مدام از ضرورت حرکت به سمت افزایش توان بومی در طراحی و تولید سلاح در کنار همکاری متوازن با کشورهای دیگر در این حوزه سخن گفته اند. قطعا همانطور که در گذشته رخ داده، در آینده نیز خریداران سلاح بخصوص سامانه های پدافندی از آمریکا، بلایی که به سر عربستان آمد را تجربه خواهند کرد اما مشخص نیست این ضربات برای اقتصاد، ارتش و سیاستمداران شان قابل جبران باشد. با این اوصاف و بررسی فقط چند قرارداد کشورهای عربی با آمریکا، می توان بهتر و عمیق تر، بیانات تیرماه سال 1397 رهبر انقلاب و فرمانده معظم کل قوا در مراسم سالانه دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) را درک کرد که با اشاره به تجویز برخی‌ها برای تسلیم شدن مقابل دشمن، تاکید کردند: «هزینه تسلیم شدن به مراتب بیشتر از هزینه مقاومت و ایستادگی است و فایده و دستاوردهای ایستادگی صدها برابر بیشتر از هزینه‌های تسلیم شدن است. تسلیم شدن در برابر دشمن عنود و لجوج نتیجه‌ای جز لگدمال و بی‌هویت شدن نخواهد داشت.»
پرتابگر سامانه پاتریوت سعودی قبل و بعد از اصابت پهپاد انتحاری یمنی
این نکته پایانی را هم باید در نظر داشت که با عملیاتی شدن نسل جدید موشکهای سپاه پاسداران با سرعت هایپرسونیک، عملا هیچ سامانه پدافندی حتی پاتریوت و تاد مجهز به رادارهای نسل جدید نیز قادر به رهگیری و انهدام این موشکها نبوده و چنین برنامه ریزی و اقداماتی نیز، فایده عملی و ملموس برای آنها نخواهد داشت، همچنان که در سالهای اخیر نیز در سکوت خبری، سامانه پدافندی مستقر در خاک عربستان، با اصابت دقیق پهپادهای ساده و ارزان قیمت یمنی، به طور کامل نابود شد.
