تحریم‌های اروپا؛ سوخت رسان بازار نفت

افزایش متوسط 3درصدی

نفت، برای سومین هفته متوالی روندی صعودی را طی کرد. پس از خبرهایی مبنی‌بر احتمال کاهش تولید روسیه در سال‌آینده، بازار با افزایش متوسط 3درصدی روبه‌‌‌‌‌‌رو شد و هر بشکه نفت‌برنت 92/ 83دلار و هر بشکه نفت‌خام آمریکا 56/ 79دلار معامله شد. از ابتدای ماه‌جاری میلادی که اروپا برای محموله‌‌‌‌‌‌های نفتی روسیه سقف قیمتی تعیین کرده‌‌‌‌‌‌است، میزان صادرات نفت روسیه به قاره‌سبز 20درصد کاهش داشته‌‌‌‌‌‌است.

الی تسفای، استراتژیست ارشد بازار در RJOFutures معتقد است کاهش تولید روسیه «می‌‌‌‌‌‌تواند قیمت‌ها را بالا ببرد. اگر تقاضای جهانی در حد کنونی بماند، با توجه به کاهش تولید اعلام‌شده احتمالا نفت در سال‌2023 در کانال 80دلار خریدوفروش شود.» هم کفه عرضه و هم کفه تقاضا در روزهای آینده به سبب توفان‌‌‌‌‌‌هایی که پیش‌بینی شده‌است کاهش خواهد یافت. چندین پالایشگاه بزرگ ایالات‌متحده از جمله پالایشگاه‌‌‌‌‌‌های تگزاس و داکوتای‌شمالی تعطیل‌شده‌‌‌‌‌‌اند. معاملات آتی بنزین و گازوئیل با سولفور بسیار کم در ایالات‌متحده؛ هر دو به دلیل کاهش پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌شده تولید پالایشگاه‌‌‌‌‌‌ها و افزایش تقاضای نفت برای گرمایش بیش از 5‌درصد افزایش‌یافتند. جیووانی استانوو، تحلیلگر بازار سرمایه درگفت‌وگو با رویترز مدعی شده؛ یو‌‌‌‌‌‌اس‌‌‌‌‌‌بی (USB) سوئیس انتظار افزایش قیمت‌ها و نفت «100دلاری» در سال‌آینده را دارد «اما جاده افزایش قیمت‌ها پر از دست‌‌‌‌‌‌انداز است.»

تحریم در برابر تحریم

الکساندر نواک معاون نخست‌‌‌‌‌‌وزیر روسیه اعلام کرد تحریم‌های تازه‌‌‌‌‌‌ای علیه کشورهای خریدار نفت با سقف قیمتی درنظر گرفته ‌شده‌‌‌‌‌‌است. به گزارش پولتیکو تحریم‌های تازه روسیه «اشخاص حقیقی و حقوقی که خواستار رعایت سقف فروش تعیین‌‌‌‌‌‌شده توسط اتحادیه اروپا هستند» را دربر می‌گیرد و این خریداران «نمی‌توانند نفت روسیه را بخرند.» نواک گفت: «روسیه آماده است که تولید نفت‌خام خود را برای سال‌آینده بین 500هزار تا 700هزار بشکه کاهش دهد.» بازه‌‌‌‌‌‌ای که بین 5 تا 7درصد تولید روزانه روسیه را تشکیل می‌دهد.

اعمال سقف قیمتی بر محموله‌‌‌‌‌‌های نفتی روسیه که از طریق دریا وارد می‌شوند از ابتدای ماه‌جاری میلادی اجرایی شد؛ اقدامی که در پاسخ به حمله روسیه به اوکراین و کم‌کردن منابع مالی روسیه در این جنگ شکل‌گرفت. این تحریم‌ها که با موافقت گروه هفت تعریف شد، عملا به شرکت‌های بیمه‌‌‌‌‌‌ای و کشتیرانی اجازه نمی‌دهد محموله‌‌‌‌‌‌هایی که بالای سقف قیمتی 60دلاری خریداری ‌شده‌اند را خدمات‌‌‌‌‌‌رسانی کنند. این سقف قیمتی و تحریم‌ها هر دوماه یکبار با محوریت «تضمین فروش نفت روسیه حداقل 5درصد زیر بهای بازار» بازنگری‌می‌شود.

در حال‌حاضر نفت اورال روسیه بشکه‌‌‌‌‌‌ای 49دلار فروخته می‌شود که 30 دلار زیر شاخص اروپایی برنت است. پس از اعلام احتمال کاهش تولید روسیه در 2023، قیمت‌ها در بازار حمایت شد و به‌‌‌‌‌‌طور متوسط 8/ 1درصد رشد کردند. گروه هفت از زمانی تصمیم به اعمال سقف قیمتی برای نفت روسیه گرفت که این کشور از خطوط لوله گاز و نفت روسیه به اروپا به‌عنوان یک سلاح استفاده کرد، با این‌حال معاون نخست‌‌‌‌‌‌وزیر روسیه این اقدام اروپا را حرکتی «پوپولیستی» خواند که «مناسبات بازار» را به‌هم می‌‌‌‌‌‌ریزد.

 «ما هیچ‌گونه مداخله‌ای را در بازار انرژی نمی‌پذیریم، زیرا در واقع تنها منجر به افزایش خطرات، کمبود منابع در بازار انرژی و افزایش قیمت‌ها می‌شود.» روسیه بارها اعلام کرده که از این سقف قیمتی پیروی نمی‌کند و «روسیه به کشورهایی که آن را اجرایی کنند نفت نخواهد فروخت.» اما همین چند روز پیش کرملین از احتمال کاهش تولید در سال‌آینده خبر داد؛ تغییر سیاستی که به‌‌‌‌‌‌نظر می‌رسد به‌‌‌‌‌‌سبب تحریم‌های اروپایی شکل‌گرفته ‌‌‌‌‌‌است.  البته این کاهش تولید روی میزان نفتی که از طریق خط لوله به کشورهای لهستان، آلمان، مجارستان، اسلواکی و جمهوری‌چک منتقل می‌شود، تاثیر می‌گذارد.

دومین تحریم‌های اروپا تقریبا دوماه دیگر شروع می‌شود؛ تحریم‌هایی که فرآورده‌های نفتی مثل بنزین را مورد هدف قرار داده و از 5فوریه اجرایی می‌شود؛ البته هنوز جزئیات این طرح شامل مرز سقف قیمتی اعلام نشده‌‌‌‌‌‌است.  روسیه اقدامات تلافی‌‌‌‌‌‌جویانه‌‌‌‌‌‌ای را در بخش گاز انجام داده‌‌‌‌‌‌است؛ هرچند معاملات گازی مشمول تحریم‌های اروپا نمی‌شود اما روسیه خواستار پرداخت هزینه‌‌‌‌‌‌ آن با روبل شده‌‌‌‌‌‌است، امری که خلاف قراردادهای آتی است. همچنین کرملین تهدید کرده که درصورت عدم‌پرداخت به روبل عرضه گاز را قطع می‌کند.

هند و چین؛ بازیگران کلیدی

از همان ابتدا که طرح اعمال سقف قیمتی در کمیسیون اروپا بررسی می‌‌‌‌‌‌شد، بسیاری از کارشناسان عدم‌‌‌‌‌‌حضور چین و هند به‌عنوان بزرگ‌ترین خریداران نفت روسیه در این برنامه را مساوی با شکست آن می‌دانستند. روسیه به این دو کشور روزانه بیش از دو‌میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. جاکوب کرکگارد، کارشناس ارشد موسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون، در گفت‌وگو با سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌‌سی گفت: چین و هند بسیار مهم هستند زیرا آنها عمده نفت روسیه را می‌‌‌‌‌‌خرند؛ «اما آنها به دلایل سیاسی با طرح همراه نخواهند شد. تصور اینکه آنها داوطلبانه به آن ملحق می‌شوند همیشه ساده‌لوحانه بوده زیرا اوکراین برای آنها اهمیت چندانی ندارد.» وزیر نفت هند، شری هاردیپ اس‌پوری، در ماه سپتامبر به

سی‌‌‌‌‌‌ان‌‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌‌سی(CNBC) گفت که او یک «وظیفه اخلاقی» در قبال مصرف‌کنندگان کشورش دارد: «ما از روسیه نفت می‌خریم، از هر کجا که بخواهیم می‌خریم.» به این ترتیب، تردیدهای فزاینده‌ای در مورد تاثیر واقعی محدودیت‌ها بر روسیه وجود دارد. گونترام وولف، مدیر شورای روابط خارجی آلمان در این‌باره گفت: «تحریم‌های انرژی علیه روسیه خیلی دیر شروع شدند. این فقط ادامه یک‌سری تصمیم‌‌‌‌‌‌های از روی ترس است. هرچه تحریم‌ها طولانی‌‌‌‌‌‌تر و دیرتر بیایند، دورزدن آنها برای روسیه آسان‌تر خواهد بود.»  علاوه بر ادامه صادرات بالای یک‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌ای روسیه به هند، خبرهایی به گوش می‌رسد که روسیه 55‌میلیارد دلار در قرارداد خط‌لوله خود با چین سرمایه‌گذاری کرده‌است.

طبق داده‌های گمرک چین تا ژوئن، واردات گاز طبیعی از طریق این خط لوله از دسامبر 2019 تنها 81/ 3‌میلیارد دلار بوده‌است. داده‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که سرعت خرید چین در نیمه‌اول سال‌جاری افزایش یافت؛ تقریبا سه‌برابر از سال‌گذشته و به 66/ 1میلیارد دلار رسید. همچنین داده‌ها نشان می‌دهد که واردات گاز چین از ترکمنستان در آن زمان به‌مراتب بالاتر بوده و به 52/ 4‌میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال‌گذشته 52‌درصد افزایش داشته است. گاز طبیعی بخش کوچکی از واردات انرژی چین است که عمدتا از نفت‌خام است. باید دید برنامه اعمال سقف قیمتی بر فرآورده‌های نفتی روسیه چگونه پیش‌می‌رود و آیا می‌توان آن را به‌عنوان مکملی برای تحریم‌های نفت‌خام درنظر گرفت؟