تصویر دلار منهای تورم

التهاب در بازار

بازار‌های دارایی‌ در هفته‌های اخیر موج تورمی تازه‌ای را تجربه می‌کنند. رکوردها در بازار سکه و دلار در حال جابه‌جا شدن است و اثرات آن را می‌توان در دیگر بازارها، مانند بازار خودرو نیز مشاهده کرد. تحلیل‌های متعددی درباره وضعیت قیمت دلار به گوش می‌رسد که سقف جدید قیمتی دلار پرتکرار‌ترین آ‌ن‌هاست. «اکوایران» در گزارشی با تعدیل قیمت دلار بر اساس شاخص بهای مصرف‌کننده در ایران و آمریکا، نشان می‌دهد نرخ حقیقی دلار همچنان با سقف تاریخی خود فاصله دارد و به نظر می‌رسد با وجود ثبت  نرخ بیش از 40هزارتومان برای دلار، این نرخ اسمی را نمی‌توان بالاترین رکورد قیمتی دلار تلقی کرد. «اکو ایران» در این گزارش با تقسیم‌ سال‌های پس از انقلاب به دو دوره 1367 الی 1397 و 1397 تا امروز، نرخ دلار بر اساس ارزش امروز ریال را محاسبه کرده است. بر این اساس میانگین قیمت دلار در بازه 30 ساله از 1367 تا خروج ترامپ از برجام در سال 1397 با ارزش فعلی دلار معادل 23هزار و 400 تومان ثبت شده است.

یعنی اگر با ارزش فعلی ریال قصد خرید یک دلار در این بازه تاریخی سی‌ساله را داشته باشید، باید معادل این رقم ریال بپردازید. از سوی دیگر نوسانات قیمت دلار از سال 97 و خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام تا به امروز، از ثبت میانگین قیمت 38هزار و 500تومانی دلار بر اساس ارزش امروزی ریال حکایت دارد. عمده این افزایش قیمت دلار به کاهش عرضه دلارهای نفتی و افزایش هزینه مبادله به دنبال تحریم‌های اقتصادی باز می‌گردد. در این دوره کوتاه‌تر حدودا 5ساله، دلار در بازه‌ای 25هزارتومانی نوسان داشته است و در‌حالی‌که در بهار 1399 قیمت 30هزار و 100 تومان را، با ارزش ریال امروز، ثبت کرد، در شهریورماه همین سال قیمت نرخ حقیقی دلار به نقطه اوج خود رسید و در سطح 55‌هزار و 500 تومانی ایستاد. این در حالی است که در آن دوران قیمت اسمی هر دلار آمریکا معادل 30هزار و 500 تومان ثبت شده بود.

نرخ حقیقی دلار چه می‌گوید؟

به زبان ساده، نرخ حقیقی دلار بیان می‌کند اگر تورم را از ریال و دلار حذف کنید، قیمت دلار بر اساس ارزش امروز ریال چقدر خواهد بود. این ابزار کمک می‌کند تصویر دقیق‌تری از قیمت دلار به دست بیاید و بتوان مقایسه بامعنایی میان قیمت‌های دلار در بازه‌های زمانی مختلف داشت. بررسی قیمت دلار با ریال تعدیل‌شده حکایت از آن دارد که با ارزش فعلی ریال،‌ دلار تا قله تاریخی خود 15هزار تومان فاصله دارد و همچنان موفق به شکستن رکورد پیشین خود در سال 99 نشده است. این گزارش «اکوایران» قیمت دلار را در ابتدای دی‌ماه سال‌ جاری معادل 40هزار و 500 تومان در نظر گرفته است. بنابراین می‌توان گفت با وجود رکوردشکنی نرخ اسمی دلار در بازار آزاد، نرخ حقیقی آن همچنان به رکورد‎های پیشین خود دست ‌نیافته است.