در مراسم تقدیر از صادرکنندگان برتر تهران، مقام‌‌‌‌‌‌‌های دولتی گفتند صادرکنندگان، رزمندگان جنگ اقتصادی هستند و باید در امر بازگشت ارز صادراتی به آنها مانند سربازی در جنگ اعتماد کرد. اعضای اتاق بازرگانی می‌گویند در جلسات خصوصی هم همین سخنان را از نمایندگان مجلس می‌‌‌‌‌‌‌شنوند و حتی مواضع برخی از نمایندگان در این زمینه رادیکال‌‌‌‌‌‌‌تر از فعالان اقتصادی است؛ اما نکته تعجب‌‌‌‌‌‌‌آور این است که پس از اتمام حرف‌‌‌‌‌‌‌ها، همچنان به همان رسم پیشین عمل می‌شود و دولت حتی صادرکنندگان خرد را از تعهد ارزی آزاد نمی‌کند. رئیس اتاق بازرگانی تهران خلاصه تمامی مشکلات صادراتی ایران را مساله تعهد ارزی و چند‌نرخی‌بودن ارز می‌داند و از اختلاف حرف و عمل مسوولان در این زمینه ابراز تعجب می‌کند.
او از نمایندگان مجلس می‌خواهد حرفی را که فعالان صدهابار گفته‌‌‌‌‌‌‌اند و شنیده‌نشده، به دولت منتقل کنند تا شاید شرایط بازگشت ارز صادراتی اصلاح و روند آن تسهیل شود. مساله دیگری که به این معضل گره‌خورده انتقال کمیته اقدام ارزی از وزارت صمت به بانک‌مرکزی است که تاکنون از زبان فعالان بخش‌خصوصی عنوان می‌شد اما این‌بار سر بحث را نماینده دولت باز کرد و خواهان رفع تعهد ارزی حداقل برای بنگاه‌های کوچک و متوسط شد. مطلبی که مورد تاکید رئیس اتاق بازرگانی نیز قرار گرفت. علاوه‌بر این اتخاذ سیاست تثبیت قیمت ارز و دونرخی‌کردن آن بار دیگر به میان آمد و برای بار چندم در این سال‌ها بر فسادزایی و ناکارآمدی این سیاست تاکید شد.
کمیته اقدام در وزارت صمت باشد
محمود سیجانی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت تهران در سخنان خود معرفی توانمندی‌‌‌‌‌‌‌ها، فرهنگ‌سازی و تجلیل از صادرکنندگان را کاری صحیح دانست اما مهم‌ترین بحث را مطرح‌کردن مشکلات صادرات عنوان کرد. به گفته او صادرکنندگان امروز با وجود شرایط سخت و جنگ اقتصادی موجود همچنان مشغول فعالیت هستند. این مقام وزارت صمت از تشکیل کارگروه صادرات غیرنفتی در سازمان صمت تهران خبر داد؛ کارگروهی که پیگیر صادرات غیرنفتی است و مهم‌ترین هدف آن افزایش صادرات است.
سیجانی با استناد به آمار 9 ماهه گمرک از رشد 17درصدی صادرات غیرنفتی تهران و رسیدن آن به 3میلیارد دلار خبر داد. او در ادامه با اشاره به سهم 10درصدی تهران از کل صادرات غیرنفتی گفت: درج کد مبدا باید در زمره الزامات قرار بگیرد تا بتوان درباره توانمندی‌های هر شهرستان به جمع‌‌‌‌‌‌‌آوری اطلاعات پرداخت و پتانسیل‌های آن را شناسایی کرد. رئیس سازمان صمت تهران دیگر مسائلی که باید به آن اهتمام داشت را بحث پایانه‌‌‌‌‌‌‌های صادراتی برای محصولات کشاورزی و کالاهای صنعتی، اعزام و پذیرش گروه‌های تجاری و حمایت از واحدهایی که پتانسیل صادرات دارند، عنوان کرد. به اعتقاد او اولویت در این زمینه را باید به حمایت از کالاهای با ارزش‌افزوده بیشتر داد.
سیجانی در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌های بخش صادرات اشاره کرد و پیمان‌‌‌‌‌‌‌سپاری ارزی را مهم‌ترین این چالش‌ها برشمرد و اظهار کرد: تنها 20درصد ارز در اختیار شرکت‌های کوچک و متوسط است و پیشنهاد ما معافیت این 20درصد از تعهد ارزی است. دومین مشکل به گفته سیجانی تامین نقدینگی و گرانی ارز و مواد اولیه و راهکار غلبه بر این مشکل اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت است. او در ادامه اظهارات خود به مساله جابه‌‌‌‌‌‌‌جایی کمیته اقدام ارزی اشاره کرد و ادامه داد: این اتفاق اخیر و رفتن این کمیته به بانک‌مرکزی کار را برای فعالان اقتصادی دشوار می‌کند؛ چراکه بانک‌مرکزی تعهد سازمان توسعه‌تجارت برای تعامل با فعالان اقتصادی را ندارد. این مقام سازمان صمت تهران تسهیل و حمایت از کالاهای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌ای و واسطه از جمله واردات ماشین‌آلات را از دیگر الزاماتی دانست که باید از سوی دولت برای حمایت از فعالیت‌های صادرات‌‌‌‌‌‌‌محور انجام گیرد.
صادرکننده همان رزمنده است
روح‌الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع مجلس در آغاز سخنان خود بیان کرد: امروز خط‌مقدم اقتصاد مساله صادرات است و باید اذعان کرد که در این زمینه عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی‌‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد. ایزدخواه اولین گفتمان را مربوط به خودکفایی دانست و ادامه آن راه را بسط گفتمان صادرات تعبیر کرد. او به نقل‌قولی از صادرکنندگان اشاره کرد مبنی‌بر اینکه تحریم را دور می‌زنیم اما دست ما را می‌بندند و در توضیح این جمله افزود: برای نمونه رفع تعهد ارزی یکی از مواردی است که در آن دولت باید به صادرکننده اعتماد کند. این نماینده مجلس صادرکننده را با رزمندگان مقایسه کرد و گفت: دولت باید این مساله را درنظر داشته باشد که صادرکننده فرار نمی‌کند و باید دست او را برای فعالیت بازگذاشت.
ایزدخواه با یادآور‌شدن این مساله که فتح بازارهای صادراتی کار دولت نیست اضافه کرد: برای این کار باید انواع تشکل‌ها و انجمن‌های خصوصی تشکیل شود و با دست باز به فعالیت بپردازند. او در بخش دیگری از سخنان خود یکی از مهم‌ترین معضلات کنونی را نقل و انتقالات پول عنوان کرد و راهکار رها‌شدن از این مشکل را ایجاد بانک‌های‌تک‌شعبه برای مبادلات مالی با کشورهای طرف تجارت ایران دانست. این عضو کمیسیون صنایع مجلس توسعه حمل‌ونقل، صادرات‌ریالی و فعال‌تر‌شدن اتاق‌های بازرگانی در ریل‌‌‌‌‌‌‌گذاری و ایفای نقش‌‌‌‌‌‌‌های حاکمیتی این نهاد را از دیگر مسائل مربوط به توسعه صادرات غیرنفتی خواند.
خوداتکایی
سید‌محمد موسوی، معاون صنایع ماشین‌آلات و تجهیزات وزیر صمت روند کنونی اتفاقات را همان اتفاق‌هایی دانست که تجربه آن در جنگ وجود داشت. او با مقایسه وضعیت تحریمی با وضعیت جنگی ادامه داد: خوداتکایی برای صادرات رمز پیروزی بر شرایط جنگی است. به اعتقاد او این پیروزی کاری بود که نه توسط دولت بلکه به‌دست بخش‌خصوصی به مرحله ثمردهی رسید. موسوی سپس به ارائه آماری از توفیقات دولت سیزدهم و مقایسه آن موارد با دولت قبل پرداخت. این مقام دولتی آلمان و ژاپن را نمونه‌‌‌‌‌‌‌های موفق این مساله دانست. به بیان او این کشورها توانستند با خوداتکایی به موفقیت‌های بزرگی دست‌یابند. موسوی با این قیاس منتظر نشستن برای حل‌شدن مواردی چون اف‌‌‌‌‌‌‌ای‌‌‌‌‌‌‌تی‌‌‌‌‌‌‌اف را نامطلوب تعبیر کرد.
او همچنین به ارائه آماری در زمینه واحدهای راکد پرداخت و افزود: زحمتکشان وزارت صمت بودند که با تلاش خود موتور اقتصادی کشور را راه‌اندازی کردند. این مقام رسمی همچنین با اشاره به آمار جدید گمرک ایران در زمینه عملکرد تجارت خارجی که تا 10 دی ماه محاسبه شده‌است و بنا بر آن حجم تجارت غیرنفتی کشور از 88میلیارد دلار گذشته است، عنوان کرد: این موفقیت محصول کار شما صادرکنندگان بود. موسوی با ذکر مجموع تجارت نفتی و غیرنفتی، فاصله ایران تا پیوستن به باشگاه کشورهای با تجارت 100میلیارد دلاری در دنیا را اندک دانست اما اضافه کرد: بالاتر رفتن از این میزان دشوار است و مشکلاتی در راه آن وجود دارد.
این مقام وزارت صمت بازار تجهیزات پزشکی را دارای حجمی معادل 7/ 2میلیارد عنوان کرد که 2/ 1میلیارد از آن تولید داخل است اما بنا به اعلام او تنها 20میلیون دلار از آن صادر می‌شود. او تاکید کرد: این مشکل مربوط به ریل‌‌‌‌‌‌‌گذاری تجاری است که مسبب این وضعیت شده و درخواست ما این است که این مساله در اتاق بازرگانی مطالعه و بررسی شود. معاون وزیر صمت فهرست مهم‌ترین مشکلات صادراتی ایران را مشکلات گمرکی، بانکی و مسائل مربوط به رفع تعهد ارزی دانست اما از حمایت همه‌جانبه وزیر صمت برای حل این مشکلات خبر داد. این مقام دولتی تقسیم کار ملی و شفافیت در این زمینه را از جمله مواردی برشمرد که برای حل مشکلات بسیار کمک‌کننده است.
هزینه تجارت در ایران گران است
مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران با گرامیداشت این روز گفت: رشد صادرات در این دوران از تاریخ کشور که با معضلات بسیاری روبه‌‌‌‌‌‌‌رو هستیم، باعث افتخار است و این حرف درست است؛ اما جایگاه صادرات کشور در حد و حدود کنونی به هیچ‌عنوان قابل‌قبول نیست. به بیان خوانساری ایران در مقایسه با بقیه کشورهای هم‌‌‌‌‌‌‌سطح عقب مانده‌‌‌‌‌‌‌است. رئیس اتاق بازرگانی تهران اثرات تحریم را بسیار جدی توصیف کرد و ادامه داد: رقابت ما با دیگر کشورهای همجوار رقابتی ناعادلانه است زیرا هزینه تجارت برای ما 10 الی 20درصد گران‌تر از کشورهای همجوار است که رقم قابل‌توجهی است.
او مشکلات دیگر تجارت در ایران را حمل‌ونقل و تراکنش‌های بانکی برشمرد و همه این مشکلات را تحمیل هزینه به صادرات خواند. خوانساری در ادامه تصریح کرد: در هر حال تحریم واقعیت است و با همه این تفاصیل صادرات انجام می‌شود، اما نمی‌توان گفت تنها فشار خارجی هست و در داخل مشکلی برای صادرات وجود ندارد. خوانساری سپس به فهرست مهم‌ترین مشکلات صادرات پرداخت. نخستین مشکل به اعتقاد او بحث ارز و تفاوت نرخ ارز نیما و آزاد است. او در توضیح این مطلب عنوان کرد: فکر می‌کنم در 5، 6 سال‌اخیر صدها بار گفتیم که ارز چند نرخی عایدی که ندارد هیچ، عامل فساد نیز هست. او در ادامه سخنان خود تاکید کرد: ارز4200 خسارت‌‌‌‌‌‌‌های بسیاری وارد کرد و قرار بود ارز تک‌نرخی شود، اما امروز دقیقا عین همان سیاست بار دیگر اتخاذ شده‌است.
او در توضیح اضافه کرد: آن زمان ارز دولتی 4200تومان بود و ارز آزاد 10هزار‌تومان و امروز ارز نیمایی 22هزار‌تومان و ارز آزاد 42هزار‌تومان است؛ من نمی‌دانم بنا به چه منطقی در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنیم و همان خطای گذشته را دوباره تکرار می‌کنیم. خوانساری با بیان اینکه متوجه اصرار بر این تصمیم‌گیری اشتباه نمی‌شود، خطاب به نمایندگان مجلس گفت: ما که هرچه در توان داشتیم برای انتقال مشکلات این سیاست به دولت صرف کردیم، شاید شما بتوانید از این اشتباه بزرگ جلوگیری کنید. او در توضیح این مشکل گفت: صادرکننده با قیمت روز کار می‌کند، کالا را گران می‌‌‌‌‌‌‌خرد و باید ارز خود را با اختلاف 11 تا 12هزار‌تومان کمتر از ارزی که خریداری کرده‌است بازگرداند. به گفته او با این رویه بسیاری از صادرکنندگان که نمی‌‌‌‌‌‌‌خواهند به‌کار خلاف قانون روی بیاورند تولید و کسب‌وکارشان از بین می‌رود. خوانساری به مشکل صادرکنندگان خرد نیز پرداخت و خواستار آن شد که اقلا این صادرکنندگان را در زمینه بازگشت ارز آزاد بگذارند.
رئیس اتاق تهران در ادامه اظهار کرد: همه فعالان درگیر مساله رفع تعهد ارزی هستند، در برخی موارد کارت بازرگانی تجار توقیف می‌شود. او از مشکل دیگری نیز سخن گفت و افزود: صادرکننده باید ارز را از بازار آزاد بخرد؟ با این کار و با افزایش تقاضا تنش کنونی بازار ارز بالا می‌رود. به بیان خوانساری چنانچه این مشکل حل شود صادرات افزایش پیدا خواهد کرد. او در جلسه‌‌‌‌‌‌‌ای با نمایندگان مجلس جزئیاتی ارائه کرد و گفت: برخی اعضای کمیسیون اقتصادی و صنایع مجلس در این زمینه نه‌تنها با ما همراه بودند بلکه مواضعی تندتر از ما داشتند، اما در ادامه هیچ اتفاقی نیفتاد! خوانساری تاکید کرد: واقعا حیف است که با این پتانسیل ایران جایگاه اول صادرکنندگان منطقه را نداشته باشد. او با اعلام اینکه مباحث زیادی در این زمینه قابل‌طرح است به ذکر یک هشدار اکتفا کرد و یادآور شد: اکنون 3، 4 سال‌است رشد سرمایه‌گذاری نسبت به استهلاک سرمایه منفی است و دلیل اصلی آن نیز سختگیری‌‌‌‌‌‌‌هایی است که ذکر شد.
الگوی چینی
در سخنرانی پایانی این مراسم نیز استاندار تهران پشت تریبون قرار گرفت و عنوان کرد که اگر کشور در حوزه اقتصاد، سیاست واحد، مستمر، بلندمدت و انعطاف‌‌‌‌‌‌‌پذیر نداشته‌باشد، همواره در معرض تهدید قرار خواهد گرفت. علیرضا فخاری به ضرورت انعطاف‌‌‌‌‌‌‌پذیری در سیاست‌های اقتصادی کشور اشاره و در این رابطه از کشور چین یاد کرد و افزود: تجربه تاریخی نشان می‌دهد که برخی نظام‌‌‌‌‌‌‌های سوسیالیستی در جهان که اقتصاد را صرفا در اختیار و انحصار دولت می‌دانستند، تغییر رویه دادند و با تدوین قوانین و سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌ها به بخش‌خصوصی اجازه رشد و بالندگی دادند و امروز چین را می‌بینیم که با اصلاح رویه‌‌‌‌‌‌‌ها، در بالاترین جایگاه اقتصاد جهان ایستاده‌‌‌‌‌‌‌است. او با بیان اینکه امروز در زمینه مدل‌‌‌‌‌‌‌سازی اقتصادی برای کشور دچار یک اعوجاج هستیم، افزود: برای تثبیت در سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی و مدل‌‌‌‌‌‌‌سازی در فعالیت‌های اقتصادی، باید بازنگری صورت گیرد.
استاندار تهران در ادامه افزود: اگر ثبات در نرخ پایه مواد اولیه، نیروی انسانی و انرژی و سایر عوامل موثر در تولید و کسب‌وکار اقتصادی وجود نداشته باشد، صادرکنندگان در انتخاب فرصت‌ها دچار بحران در تصمیم‌گیری به‌موقع می‌شوند. فخاری با بیان اینکه تولید در ایران رقابت‌‌‌‌‌‌‌پذیر نیست، افزود: ما در کشور از نظر منابع کافی، نیروی انسانی کاردان و متخصص و دانش فنی کمبود نداریم، آنچه که کم داریم مدیریت است. وی سپس با بیان اینکه دولتمردان عمدتا به گفتار درمانی مشغول هستند تا رفع مشکلات، گفت: طی چند دهه گذشته، ایجاد و توسعه مناطق آزاد تجاری در کشور در دستورکار قرار گرفت اما این مناطق هیچ کارآیی برای توسعه اقتصادی کشور نداشته و صرفا به تفرجگاه بدل شده‌است.
استاندار تهران سپس افزود: جسارت برهم‌زدن این روابط اشتباه و ناکارآمد در تصمیمات اقتصادی باید وجود داشته باشد و دولت نیز به تنهایی قادر به اداره اقتصاد ملی و بین‌المللی نیست و بخش‌خصوصی باید برای حضور کارآمد در صحنه اقتصاد کشور آماده باشد و ما در دولت دست تمامی فعالان اقتصادی را برای این حضور و نقش‌آفرینی به‌گرمی می‌‌‌‌‌‌‌فشاریم.
