با شروع هر مرحله از قرعهکشی خودرو، بازار آگهیهایی که در گوشهگوشه شهر به چشم میخورند، داغ میشود. روی هر کدام از آنها جملهای شبیه به «حواله خودروی شما را خریداریم» دیده میشود. به نظر میرسد با رشد قیمت خودرو در بازار، قیمتهای پیشنهادی برای حوالههای خودرو نیز افزایش پیدا کرده است.
«دنیای اقتصاد» برای بررسی این بازار به سراغ چند خریدار و فروشنده حوالههای خودرویی رفت. اینطور به نظر میرسد که میزان گردش پول در این بازار غیرقانونی بسیار بیشتر از حد تصور است. یک خریدار حواله خودرو میگوید حواله پژو پارس سال را حدود 180میلیون تومان میخرد. این در حالی است که قیمت حواله این خودرو مردادماه در بیشترین حالت ممکن 90میلیون تومان بود. بااینحال این بیشترین قیمتی نیست که دلالان بازار خودرو حاضر هستند برای حواله خودرو بپردازند. یک دلال خودرو میگوید حواله برخی از خودروهای مونتاژی چینی را تا 400میلیون تومان خریداری میکند.
قیمت یک پژو پارس سال روز گذشته در بازار خودرو، 480میلیون تومان بود. قیمت کارخانهای این خودرو معادل 165میلیون و 862هزار تومان است. بنابراین یک دلال حوالههای خودرو، با خرید یک حواله پژو پارس به قیمت 180میلیون تومان و خرید خودرو از کارخانه، مجموعا 345میلیون و 862هزار تومان برای خرید یک خودرو از کارخانه هزینه میکند. این دلال میتواند این خودرو را 480میلیون تومان در بازار به فروش برساند و معادل 134میلیون و 138هزار تومان سود کند. جالب اینکه قیمت حواله پژو پارس از قیمت کارخانهای این خودرو پیشی گرفته است. یعنی کسی که تنها در قرعهکشی خودرو ثبتنام کرده و آنقدر خوششانس بوده که برنده شود، بدون اینکه حتی خودرو را خریداری کند، پول بیشتری نسبت به تولیدکننده به جیب میزند. در مورد پژو پارس تفاوت قیمت حواله خودرو با خود خودرو 14میلیون و 138هزار تومان است، یعنی بیش از 14میلیون تومان بیشتر از کارخانه پول میگیرد، که البته از آنجا که هزینهای به جز اتصال به اینترنت و ثبتنام در سایت نکرده است کل آن سود است.
همچنین حواله سورن پلاس حدودا 145میلیون تومان در این بازار زیرزمینی خرید و فروش میشود. قیمت کارخانهای این خودرو 261میلیون و 422هزار تومان بوده و در بازار آزاد حدودا 460میلیون تومان قیمتگذاری شده است. بنابراین دلال با خرید یک حواله سورن پلاس و پرداخت هزینه آن به کارخانه، مجموعا 406میلیون و 422هزار تومان هزینه میکند که با فروش آن در بازار میتواند 53میلیون و 576هزار تومان سود کند. در مورد حواله باقی خودروها نیز تقریبا مشابه است و سودهای کلانی را عاید برنده لاتاری خودرو و همچنین دلالان و خریداران حواله میکند.
در مورد مادران دارای دو فرزند و بیشتر، این سود وجه دیگری هم دارد و آنها میتوانند بدون حتی ثبتنام و معرض امتحان گذاشتن شانس خود، کد ملی خود را 15میلیون تومان اجاره دهند؛ بااینحال اگر صبر بیشتری داشته باشند با توجه به سهمیه 50درصدی خود شانس بالایی برای برنده شدن خودرو دارند و میتوانند سود خود را به 10 برابر افزایش دهند. به نظر میرسد این انتخاب پرسودتری برای مادران باشد، بنابراین احتمالا دلالان سعی میکنند کد ملی مادران را از اقشاری بگیرند که دسترسی کمتری به اطلاعات اینچنینی دارند. اینطور به نظر میرسد که گرچه وضعیت فعلی صنعت و بازار خودرو برای ذینفعان اصلی آن، یعنی تولیدکننده و مصرفکننده، به هیچ عنوان راضیکننده نیست، اما توانسته سودهای بسیار بزرگ و غیرمنطقی را برای دلالان به ارمغان بیاورد. شاید تنها راه برونرفت از چنین وضعیتی ایجاد رقابت در بازار خودرو و نزدیک کردن قیمت کارخانه و بازار به یکدیگر باشد تا مصرفکنندگان مجبور به پرداخت قیمتهای چندبرابری برای پر شدن جیب دلالان و واسطهها نباشند.