چرخش مجلس در بودجه؟

 امروز در مجلس شورای اسلامی جلسه غیرعلنی برای بحث و تبادل‌نظر در خصوص برنامه هفتم و بودجه 1402 برگزار می‌شود. به نظر می‌رسد با توجه به نظرات متناقض نمایندگان مجلس در خصوص اینکه ابتدا لایحه بودجه 1402 بررسی شود یا برنامه هفتم؛ این جلسه تشکیل می‌شود تا تصمیم نهایی در این زمینه گرفته و مشخص شود که مجلس کدام لایحه را ابتدا بررسی می‌کند. از سوی دیگر یک عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از تفاهم مجلس و دولت برای بررسی همزمان برنامه و بودجه خبر داده است.

این درحالی است که نظر رئیس مجلس، بر لزوم ارائه برنامه هفتم از سوی دولت یا بررسی همزمان این دولایحه است و همین امر به مناقشه هم در میان نمایندگان مجلس و هم در میان دو قوه مقننه و مجریه تبدیل شده است. در حالی‌که پیش از این بسیاری از نمایندگان بر لزوم ارسال برنامه هفتم و بررسی با اولویت این لایحه در مجلس تاکید داشتند، اما حالا و بعد از جلسه‌ای که مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه با اعضای کمیسیون برنامه داشت، به نظر می‌رسد اکثریت نمایندگان با توجه به مصلحت کشور و زمان باقی مانده تا پایان سال بر لزوم بررسی لایحه بودجه 1402 تاکید دارند. 

دولت نیز به دنبال بررسی لایحه بودجه 1402 در مجلس است و تاکنون برای ارائه برنامه هفتم به مجلس تعلل کرده است. از سوی دیگر اگرچه دولتی‌ها خبر ارائه لایحه بودجه 1402 به مجلس را رسانه‌ای کردند، اما آنچه دولت به مجلس ارائه کرده است، تنها احکام است و هنوز جداول لایحه بودجه 1402 را به مجلس نفرستاده است. بنابراین در عمل ادعای دولت مبنی بر ارائه لایحه بودجه 1402 به مجلس با توجه به قوانین کشور صحت ندارد چون در هنگام ارائه بودجه از سوی دولت به مجلس هنوز اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس در خصوص بررسی دو مرحله‌ای بودجه به تایید شورای نگهبان نرسیده بود.

برداشت 150 هزار میلیارد از صندوق توسعه

جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به جلسه کمیسیون برنامه با میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه گفت: جلسه آقای میرکاظمی با اعضای کمیسیون برنامه و بودجه بیشتر برای بررسی عملکرد دولت در بودجه 1401 بود. همچنین میرکاظمی در این جلسه اعلام کرد که دولت توانسته از مقام معظم رهبری اجازه بگیرد تا 20 درصد صندوق توسعه ملی‌(حدود 150 همت) را برای جبران بخشی از کسری بودجه برداشت کنند.

دولت ابتدا لایحه 1402 را به مجلس می‌فرستد

او ادامه داد: بحث حاشیه‌ای در زمان بررسی عملکرد دولت در بودجه 1401 مطرح شد که دولت برنامه را به مجلس ارائه می‌کند یا بودجه را. میرکاظمی اعلام کرد که ما لایحه بودجه 1402 را ابتدا به مجلس تقدیم می‌کنیم. این در حالی است که رئیس مجلس همچنان معتقد است که باید لایحه برنامه هفتم به مجلس ارائه شود. البته طبق قانون حق با رئیس مجلس است. بر اساس قانون دولت باید لایحه بودجه را تا 15 آذرماه به مجلس ارائه می‌کرد و اگر هم بودجه را تا این زمان به مجلس ارائه نکند باید بودجه چند دوازدهم بدهد.

رای‌گیری غیرعلنی نمایندگان برای بررسی بودجه

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با اشاره به جلسه غیرعلنی امروز مجلس، تاکید کرد: در جلسه غیرعلنی امروز نمایندگان نظرشان را در رابطه با بودجه اعلام می‌کنند. ممکن است این جلسه منجر به رای‌گیری غیرعلنی نیز شود و مجلس تصمیمی بگیرد تا اختلافات میان دولت و مجلس را حل کند. او ادامه داد: اگر در خصوص بررسی بودجه و برنامه در جلسه غیرعلنی مجلس رای‌گیری شود، قطعا نمایندگان به بررسی بودجه رای می‌دهند.

عقب‌نشینی مجلس؟

این نماینده مجلس در پاسخ به اینکه آیا مجلس از مواضع قبلی خود مبنی بر اینکه ابتدا باید برنامه هفتم به تصویب برسد، عقب‌نشینی کرده است، گفت: عقب‌نشینی به دلیل مصالح کشور خوب است. کوچکی‌نژاد در ادامه گفت: دولت بر بررسی بودجه تاکید دارد، اما دولت هنوز نه برنامه هفتم و نه بودجه 1402 را آماده نکرده است. هنوز ردیف‌ها و جداول بودجه 1402 تدوین نشده است و در حال حاضر دولت به سرعت در حال مشخص کردن ردیف‌ها و جداول هستند. او در خصوص چرایی تاخیر دولت در ارائه لایحه برنامه هفتم به مجلس‌ اظهار کرد: دولت اعلام می‌کند چون سیاست‌های کلی قانون برنامه دیر به دولت ابلاغ شد، بنابراین نوشتن برنامه را دیر شروع کردیم و تعادل برهم خورد. از سوی دیگر دولت در ارائه لایحه بودجه نیز تخلف کرده و باید قبل از 15 آذر ماه لایحه بودجه را به مجلس ارائه می‌کردند اما تا امروز نتوانستند بودجه را تقدیم کنند.

این نماینده مجلس ادامه داد: دولت با استناد به مصوبه مجلس در خصوص بررسی دومرحله‌ای بودجه، تنها احکام را به مجلس ارائه دادند، در حالی‌که این قانون هنوز به تایید شورای نگهبان نرسیده بود و بودجه 1402 باید به صورت یک‌مرحله‌ای بررسی شود.  همچنین جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره با تایید مصوبه مجلس مبنی بر بررسی دو مرحله‌ای بودجه از سوی شورای نگهبان،‌ گفت: شورای نگهبان قانون بررسی دو‌مرحله‌ای بودجه را به تصویب رسانده، اما این قانون به بودجه 1402 نمی‌رسد. قرار شده است که دولت به همان روال گذشته احکام و ارقام لایحه بودجه 1402 را با هم به مجلس تقدیم کند.

دولت جداول را ارائه کند

او ادامه داد: با توجه به زمانی که تا پایان سال داریم، دولت باید لایحه بودجه سال آینده را به صورت جامع به مجلس ارائه کند. در حال حاضر دولت آمادگی ندارد که ابتدا لایحه برنامه هفتم را به مجلس تقدیم کند و سپس لایحه بودجه را. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه تاکید کرد: در حال حاضر دولت بر اساس مصوبه مجلس مبنی بر بررسی دو مرحله‌ای بودجه، این لایحه را به مجلس ارائه کرده است. در صحبتی که روز گذشته با رئیس مجلس داشتم ایشان در خصوص اینکه چرا بودجه اعلام وصول نمی‌شود، گفت آنچه دولت به مجلس ارسال کرده تنها شامل احکام دائمی و احکام سالانه می‌شود. اما دولت جداول را ارسال نکرده است. بنابراین چون مصوبه مجلس تا چند روز پیش تایید نشده بود، نمی‌توانیم بودجه 1402 را بر اساس این قانون بررسی کنیم. دولت باید هر چه سریع‌تر برنامه هفتم یا بودجه را به مجلس ارائه کند و هر کدام از این دو لایحه به مجلس برسد، آن لایحه برای بررسی در اولویت قرار می‌گیرد.

قادری گفت: بودجه‌ای که دولت به مجلس ارائه کرده است تنها حاوی احکام دائمی و احکام یک ساله است. این لایحه بودجه محسوب نمی‌شود. دولت باید در قالب قبل شکل و ساختار بودجه را تنظیم کند و احکام و جداول لایحه بودجه 1402 را تقدیم مجلس کند. بنابراین لایحه بودجه 1402 به صورت تک‌مرحله‌ای در مجلس بررسی خواهد شد چون مصوبه مجلس برای امسال قابل اجرا نیست. او تاکید کرد: نظر رئیس مجلس این است که دولت هر کدام از لوایح برنامه یا بودجه را زودتر به مجلس تقدیم کند، آن لایحه را بلافاصله اعلام وصول و بررسی آن را شروع می‌کنیم.

چرا دولت بودجه را به صورت دو‌مرحله‌ای ارسال کرد؟

این نماینده مجلس در خصوص جلسه غیر‌علنی امروز خانه ملت گفت: دولتی‌ها می‌گویند که مجلس به صورت شفاهی اعلام کرد لایحه بودجه را با استناد به مصوبه جدید مجلس بیاورید، اما مصوبه مجلس به تایید شورای نگهبان نرسید و ما سردرگم بودیم که چه کنیم. ما نباید فرصت را از دست بدهیم، بنابراین هر کدام از لوایح برنامه یا بودجه که دولت به مجلس ارائه کند را بلافاصله بررسی می‌کنیم. قادری افزود: رئیس مجلس روز گذشته اعلام کرد که اگر دولت بتواند هم لایحه برنامه و هم لایحه بودجه را به مجلس ارائه کند، ما همزمان کمیسیون تلفیق برنامه و کمیسیون بودجه را به صورت مجزا تشکیل می‌دهیم و بررسی‌ها را انجام خواهیم داد تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن بتوانیم این لوایح را به تصویب برسانیم.

شهباز حسن‌پور، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز گفت: متاسفانه هنوز لایحه بودجه در اختیار نمایندگان مجلس قرار نگرفته است. بر اساس قانون، دولت موظف است ابتدا لایحه برنامه هفتم را به مجلس ارائه کند. زمانی‌که برنامه به مجلس ارائه نشود بودجه سال آینده را باید بر چه اساسی بنویسیم؟او ادامه داد: باید ابتدا برنامه هفتم در اختیار نمایندگان قرار بگیرد و اهداف و چشم‌اندازها کاملا ترسیم شود و بر اساس آن اهداف، بتوانیم بودجه 1402 را تصویب کنیم.

آمادگی مجلس برای بررسی همزمان برنامه و بودجه

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به جلسه غیرعلنی امروز خانه ملت، گفت: دولت باید بر اساس تکالیف قانونی‌اش ابتدا برنامه هفتم را ارائه دهد. اما با توجه به اینکه برای ما همیشه مردم و نظام اصل است؛ آمادگی داریم اگر دولت برنامه و بودجه را با هم به مجلس ارسال کند دو کمیسیون ویژه تشکیل دهیم و هر دو لایحه را با هم بررسی کنیم. حسن‌پور تاکید کرد: قرار است در جلسه غیر‌علنی امروز مجلس، نمایندگان نظرات‌شان را با رئیس و هیات رئیسه مجلس در میان بگذارند و به جمع‌بندی برسیم. در نهایت جمع‌بندی جلسه غیرعلنی امروز را به دولت اعلام می‌کنیم.

همچنین اصغر سلیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه باید ابتدا لایحه بودجه 1402 در مجلس بررسی شود، گفت: اولویت بررسی در مجلس شورای اسلامی با بودجه 1402 است. چون برای بررسی لایحه برنامه هفتم 4 تا 5 ماه زمان نیاز داریم و دولت هنوز لایحه برنامه هفتم توسعه را نهایی نکرده است. لایحه بودجه 1402 باید به صورت کامل به مجلس تقدیم شود چون بودجه چند دوازدهم به ضرر کشور است. او در خصوص جلسه غیر‌علنی امروز مجلس تصریح کرد: در جلسه غیرعلنی امروز مجلس قرار است در خصوص اینکه بررسی بودجه در اولویت قرار بگیرد یا برنامه یا مجلس می‌تواند همزمان هر دو این لوایح را بررسی کند، بحث و بررسی می‌شود.

 برداشت دیگر از مصوبه مجلس

از سوی دیگر رحیم زارع، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به اینکه شورای نگهبان قانون بررسی دو‌مرحله‌ای بودجه را تایید کرده است، باید بر اساس همین قانون بودجه 1402 را مصوب کنیم. مرحله اول احکام و سقف بودجه است و مرحله دوم جداول است. او ادامه داد: رئیس کمیسیون برنامه بر بررسی تک‌مرحله‌ای لایحه بودجه تاکید داشت، اما قانون مجلس مصوب شده و بر اساس آن باید بودجه به صورت دو مرحله‌ای بررسی شود. با توجه به تاخیری که در اعلام وصول بودجه صورت گرفت به نظر بنده با توجه به تایید قانون دو مرحله‌ بودجه می‌توانیم بودجه 1402 را به صورت دو مرحله‌ای بررسی کنیم.

نظر قالیباف چیست؟

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در خصوص چرایی جلسه غیر‌علنی امروز مجلس تاکید کرد: جلسات غیر‌علنی مجلس برای همدلی با دولت است. مجلس و دولت یک هدف دارند و برای رسیدن به اهداف، مسیر مجلس تقنین و دولت اجرا است. دولت 18 ماه فرصت داشت تا برنامه هفتم را به مجلس ارائه کند، اما در ارائه برنامه تاخیر داشت. نظر مجلس این است که بودجه 1402 بر اساس برنامه هفتم نوشته شود چون برنامه ششم تاکنون چندبار تمدید شده است. امیدوارم که در جلسه غیرعلنی امروز در مجلس به یک اجماع برسیم. نظر رئیس مجلس تصویب لایحه برنامه هفتم و بودجه به صورت سه دوازدهم است.

در همین راستا بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در خصوص اینکه بودجه 1402 به صورت تک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای بررسی خواهد شد، گفت: بودجه 1402 به صورت تک‌مرحله‌ای بررسی می‌شود، چون به بررسی دومرحله‌ای نمی‌رسیم. دولت تنها یک بخش از لایحه بودجه 1402 را به مجلس ارسال کرده است و به همین دلیل چون جداول ضمیمه بودجه نیست، تعبیر این است که لایحه بودجه 1402 به مجلس ارسال نشده است.

تشکیل 12 کمیته سازمان برنامه برای تدوین برنامه هفتم

او ادامه داد: دولت باید جداول لایحه بودجه را به مجلس ارسال کند. مجلس روز گذشته اعلام کرد که حاضر است تا همزمان دو کمیسیون تلفیق بودجه و برنامه را تشکیل دهد. بنابراین دولت می‌تواند لایحه بودجه و برنامه هفتم را همزمان به مجلس ارسال کند. دولت در تاخیر ایجاد شده برای ارسال برنامه هفتم تقصیر ندارد، چون سیاست‌های کلی در شهریور ماه اعلام شده است، زمانی‌که مجمع تشخیص برای سیاست‌های کلی یک سال و نیم وقت گذاشته است؛ چگونه انتظار می‌رود که دولت در دو یا سه ماه برنامه هفتم را تهیه کند. سازمان برنامه برای تدوین برنامه هفتم توسعه 12 کمیته تشکیل داده است.

مجلس و دولت تفاهم کرده‌اند؟

محبی گفت: روسای قوا با هم تفاهم کردند که دولت بودجه و برنامه را همزمان به مجلس ارسال کند و در مجلس این دو لایحه به صورت همزمان بررسی شود. دولت اعلام کرده هفته آینده لایحه برنامه هفتم آماده می‌شود. بنابراین احتمال تمدید لایحه برنامه ششم وجود ندارد. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به جلسه روز یکشنبه کمیسیون برنامه با میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه تاکید کرد: در جلسه‌ای که با آقای میرکاظمی داشتیم، ایشان با اطلاعات دقیق اعلام کرد که بیش از 93 درصد درآمدهای بودجه‌ای محقق شده است و ما در آستانه یک اتفاق بزرگ در کشور هستیم و کسری بودجه قرار است به حداقل و صفر برسد.

محبی افزود: مقام معظم رهبری کمک کردند و اجازه دادند دولت از 20 درصد صندوق توسعه ملی یعنی حدود 150هزار میلیارد تومان استفاده کنند. محبی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه 400 هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم چگونه با 150 هزار میلیارد تومان کسری بودجه جبران می‌شود، گفت: بر اساس آماری که آقای میرکاظمی در کمیسیون برنامه ارائه کردند کسری 400 هزار میلیارد تومانی کاملا نادرست است و رئیس کمیسیون اقتصادی هم اعلام کردند که این عدد را اشتباه عنوان کرده‌اند.