۸شاخص تعاون زیر ذره‌بین آمار/جزئیات سهم تعاون در هشت بخش اقتصادی

به گزارش خبرنگار مهر، بخش تعاون یا همان اقتصاد مردم نهاد که در کنار بخش خصوصی و دولتی سه ضلع اقتصاد ملی را شکل می‌دهند، در کسب سهم از شاخص‌های اقتصادی ناموفق بوده است.

اهمیت بخش تعاون آنگونه است که در حال حاضر 20 میلیون از جمعیت 80 میلیونی کشور عضو 110 هزار تعاونی‌ فعال کشور هستند و در بخش اشتغال نیز که امروز به یکی از مهمترین مسائل کشور تبدیل شده است، تعاونی‌ها نقش قابل توجهی دارند به این ترتیب که تعاونی‌ها در 120 رشته شغلی فعالیت می‌کنند که عمده آنها در گروه‌های تولیدی، خدماتی، مسکن، حمل و نقل و دانش‌بنیان هستند و 2 میلیون شغل ایجاد کردند.

اما در حال حاضر چند شاخص سهم تعاون از اقتصاد ملی، فرصت‌های شغلی، وضعیت شرکت‌های تعاونی سهامی عام، سهم تعاون از بازار پولی و مالی، سهم تعاونی‌ها از واگذاری‌های دولتی و سهم تعاون از کل صادرات کشور مورد ارزیابی قرار گرفت.

به رغم تاکید سیاست‌های کلی اصل 44 بر ارتقای بخش تعاون در اقتصاد ملی از حدود 5 درصد در سال 84 به 25 درصد تا پایان برنامه پنجم توسعه، به دلیل عدم اجرای صحیح و کامل سیاست‌های مذکور این هدف محقق نشده است و سهم بخش تعاون تقریبا به همان اندازه 10 سال گذشته بوده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نیز سهم بخش تعاون در سال 89 از بخش واقعی اقتصاد ملی برابر با 3.8 درصد بوده است و این مقدار در سال 93 به میزان تقریبی 5 تا 6 درصد برآورد شده است؛ البته در حال حاضر برای سال‌های 94 و 95 آمار رسمی در خصوص سهم واقعی بخش تعاون از اقتصاد ملی اعلام نشده است اما این نرخ تقریبا بین همان 5 تا 7 درصد اعلام پیش بینی می‌شود.

سهم 1.4 درصدی بخش تعاون از سرمایه گذاری کل

برآوردهای تقریبی حاکی از آن است که سهم سرمایه گذاری بخش تعاون از سرمایه گذاری کل در امور زیربنایی حدود یک درصد و در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حداکثر 1.4 است که با اهداف تدوینی سند توسعه یعنی سهم 45 درصدی از سرمایه گذاری کل کشور طی سال‌های برنامه پنجم توسعه فاصله زیادی دارد.

طبق اطلاعات و آمار اتاق تعاون ایران، بسیاری از طرح‌های در دست اجرا و غیر فعال به دلیل فقدان سرمایه کافی و عدم حمایت نظام بانکی از آنان به صورت نیمه تمام بوده و یا غیر فعال هستند.

یک میلیون 300 هزار فرصت شغلی معطل مانده در بخش تعاون

مجموع فرصت‌های شغلی معطل مانده در بخش تعاون یک میلیون و 314 هزار و 459 نفر است که این میزان حدود 49.5 درصد فرصت‌های شغلی ایجاد شده توسط بخش تعاون در طول همه‌ سال‌ها است.

بر اساس آمار رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان سال 93، تعداد 195 هزار 363 تعاونی با 15 میلیون و 755 هزار و 854 عضو و 2 میلیون و 653 هزار و 866 نفر فرصت شغلی در بخش تعاون وجود دارد، از این تعداد 76 هزار و 373 تعاونی با 10 میلیون و 47 هزار و 965 عضو فعالیت می‌کنند و 21 هزار و 701 تعاونی نیز با 449 هزار و 58 عضو در دست اقدام و تاسیس هستند.

5 هزار و 808 سهامدار در 14 تعاونی سهامی

در ارتباط با شرکت‌های تعاونی سهامی عام نیز باید عنوان کرد از تاریخ تصویب قانون اجرای سیاست‌های اصل 44 تاکنون 14 شرکت تعاونی سهامی عام در 6 استان کشور به ثبت رسیده است. بر پایه مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس سرمایه ثبتی این تعاونی‌ها 799 میلیارد ریال با 5 هزار و 808 نفر سهامدار است و تعداد 3 هزار و 854 نفر نیروی شاغل دارند.

از تعداد 14 شرکت تعاونی سهامی عام به ثبت رسیده، 11 شرکت تعاونی تشکیل شده و 3 شرکت تعاونی سهامی عام دیگر، ماهیت حقوقی خود را از تعاونی‌های متعارف به تعاونی‌های سهامی عام تغییر داده‌اند.

سهم تعاون از بازار پولی و مالی فقط 1.5 درصد!

در حوزه بازار پولی و مالی کشور نیز با توجه به حذف و انحلال برخی از تعاونی‌های اعتبار آزاد که بخش قابل توجه‌ای از بازار پولی و مالی کشور را شکل می‌دادند، امروز سهم بخش تعاون از بازار پولی و مالی حدود 1.5 درصد از بازار کشور و 40 درصد سهم منابع قرض‌الحسنه برآورد می‌شود.

این برآورد با سهم هدفگذاری شده در سند توسعه بخش به میزان حداقل 25 درصد از بازار پولی کشور تا پایان برنامه پنجم توسعه (سال 94) تفاوت فاحشی دارد.

سهم 0.48 درصدی تعاون از بازار سرمایه در مقابل هدفگذاری سهم 50 درصدی!

در بازار سرمایه و فرابورس طبق نظر کارشناسان بورس در شرایط فعلی و در خوشبینانه‌ترین حالت، سهم بخش حدود 0.48 درصد است در حالیکه سهم 50 درصدی از تشکیل سرمایه در بازار بورس توسط بخش تعاونی طی سال‌های برنامه پنجم توسعه هدفگذاری شده است.

سهم 1.2 درصدی بخش تعاون از ارزش واگذاری‌ها

در خصوص واگذاری‌ها با توجه به واسپاری بیش از 300 شرکت دولتی در قالب قانون سیاست‌های کلی اصل 44، حدودا معادل 13.5 درصد به بخش خصوصی و تعاونی واگذار شده که بخشی از سهم تعاون در قالب سهام عدالت بوده که تاکنون به صورت عینی محقق نشده است.

آنچه که برآورد می‌شود در حال حاضر سهم بخش تعاون از ارزش واگذاریها فقط حدود 1.2 درصد بوده است.

صادرات یک میلیارد و 570 میلیون دلاری بخش تعاون در سال گذشته

بر اساس گزارشات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طبق برآوردهای تقریبی، صادرات بخش تعاون از کل صادرات کشور در سال 93 حدود 3 درصد است که اگر روند صادرات بخش از سال 82 تا 93 را مورد بررسی قرار دهیم متاسفانه از 12.34 درصد در سال 82 با یک سیر نزولی و کاهش حدود 9 درصدی به 3 درصد در سال 93 رسیده است.

در عین حال میزان صادرات بخش تعاون در سال 94 به یک میلیارد و 570 میلیون رسید که این رقم در سال 93 یک میلیارد و 350 میلیون دلار بوده است.