تقویت عرضه دلار از عراق

سیاست جدید فدرال رزرو

در روزهای گذشته مقامات آمریکایی و عراقی اعلام کردند که فدرال رزرو در جهت کاهش پولشویی و انتقال غیرقانونی دلار به ایران و سایر کشورهای خاورمیانه که به شدت تحریم شده‌‌‌اند، کنترل‌‌‌های شدیدی را بر معاملات بین‌المللی دلار توسط بانک‌های تجاری عراق اعمال می‌کند. بررسی فعالیت بانک‌های عراقی بیانگر آن است که آنها در زمان کوتاهی پس از حمله آمریکا به این کشور در سال 2003 تحت قوانین سختگیرانه‌‌‌ای فعالیت می‌‌‌کردند. اما تحولات سال‌های بعدی در عراق و در نهایت فعالیت‌‌‌های داعش در این کشور موجب شد که شبکه‌‌‌های بانکی این کشور بحران‌های قابل‌توجهی را تجربه کنند. اما در حال حاضر شرایط تغییر کرده‌‌‌ است.

بر اساس اعلام مقامات آمریکایی و عراقی با اعمال کنترل‌‌‌ها در شبکه بانکی کشور عراق، 80‌درصد از حواله‌‌‌های ارزی روزانه عراق که در برخی از روزها ارزش آنها بالغ بر 250 میلیون دلار بوده است، به دلیل اطلاعات ناکافی در مورد مقصد این وجوه یا اشتباهات دیگر مسدود شده است. با کمبود دلار در کشور عراق، واحد پول عراق تا 10‌‌‌درصد در برابر دلار ارزش خود را از دست داده است که این مساله منجر به افزایش شدید قیمت‌‌‌ کالا‌‌‌‌‌‌‌‌‌های وارداتی از جمله تخم‌‌‌‌‌‌‌‌‌مرغ، آرد و روغن خوراکی شده است. این آشفتگی نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از روابط محتاطانه، اما در هم تنیده بین واشنگتن و بغداد است.

از زمانی که ایالات متحده به تاسیس بانک مرکزی عراق در سال 2004 کمک کرد، دلار آمریکا تا حد زیادی به ارز اصلی این کشور تبدیل شده است چراکه بخش عمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از اقتصاد با پول نقد کار می‌کند. در این شرایط برای حفظ وجود جریان دلار در عراق، هواپیما‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هر چند ماه یک بار پالت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارز آمریکایی را به بغداد تحویل می‌دهند. اما دلار‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بسیار بیشتری به صورت الکترونیکی توسط بانک‌های خصوصی عراق منتقل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند که از حساب‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رسمی عراق در فدرال رزرو نیویورک پردازش می‌شود، جایی که عواید حاصل از فروش نفت در آن قرار دارد.

منع معاملات دلاری

در سال‌های گذشته مقامات آمریکایی بر عراق فشار آورده‌‌‌اند تا کنترل بر بانک‌های خود را افزایش دهند. برای مثال در سال 2015، فدرال رزرو و خزانه‌‌‌داری به صورت موقت جریان ورود دلار به بانک مرکزی را مسدود کردند. دلیل اصلی این کار نگرانی آمریکایی‌ها از انتقال دلارها به بانک‌های ایران بود. در حال حاضر نیز عراقی‌‌‌ها اعلام کرده‌‌‌اند که بانک مرکزی این کشور چهار بانک آسیای اسلامی، خاورمیانه عراق، اسلامی انصاری و بانک اسلامی القبوده را از انجام هرگونه معاملات دلاری منع کرده‌‌‌اند. البته این بانک‌ها از اظهارنظر در مورد ممنوعیت معاملات دلاری امتناع کرده‌‌‌اند.

کاهش آشفتگی مالی در عراق

تاثیر کنترل‌‌‌های شدید در ماه نوامبر در کاهش شدید تراکنش‌‌‌های دلاری بانک‌های عراقی قابل مشاهده است. بر اساس داده‌‌‌های بانک مرکزی عراق که در وب‌سایت خود منتشر می‌شود، از 17 اکتبر سال گذشته، یعنی پیش از اجرایی شدن محدودیت‌های ارزی، انتقال روزانه از حساب‌‌‌های رسمی عراق 90‌درصد کاهش یافته است.

مقامات ایالات متحده آمریکا در این زمینه گفته‌‌‌اند از آنجا که دارندگان حساب‌‌‌های عراقی از الزامات به وجود آمده پیروی می‌کنند، آشفتگی مالی این کشور کاهش خواهد یافت. حتی بانکداران و معامله‌‌‌گران ارز در عراق می‌‌‌گویند که هدف از قوانین سختگیرانه‌‌‌تر، متوقف کردن طرح‌‌‌هایی است که بر اثر آنها دلار کاهش می‌‌‌یابد. به عنوان مثال آنها گفته‌‌‌اند واردکنندگان در این کشور فاکتورهایی را جعل می‌کنند که بر اساس آن دلار دریافت کرده اما کالایی وارد عراق نمی‌شود. این دلارها به حساب افراد ناشناسی در خارج عراق واریز می‌شود. در حال حاضر وارد‌کنندگان عراقی با مسدود شدن معاملات ارزی بانک‌ها مجبور شده‌‌‌اند که سفارش‌‌‌های خود را برای پیروی از قوانین جدید به تعویق بیندازند. از سوی دیگر برخی از آنها در پی یافتن راهی برای تامین ارز از جای دیگری هستند. یک صراف در این زمینه گفته است که برخی از تاجران به جای استفاده از حواله ارزی، اسکناس‌‌‌های دلار را با استفاده از وسایل نقلیه از عراق خارج می‌کنند.

گشایش ارزی

در حالی که مقامات آمریکایی و عراقی خبر از اعمال محدودیت در زمینه انتقال ارز از عراق منتشر کرده‌‌‌اند، بانک مرکزی ایران خبر از گشایش ارزی داده است. این نهاد اعلام کرده است که پس از مذاکرات پولی و بانکی موفق با مقامات بانکی عراق، گشایش‌های ارزی جدیدی جهت عرضه ارز در سامانه نیما صورت گرفت به طوری که بعد از یک وقفه یکساله امروز مبلغ 300 میلیون یورو از محل منابع بانک مرکزی کشورمان در عراق در سامانه نیما عرضه و کل آن بلافاصله به فروش رفت و این فرآیند طی روزهای آتی نیز تداوم خواهد داشت. این مبلغ علاوه بر سایر تامین ارزهای روزانه صورت گرفته در سامانه نیماست که آمار آن هر روز اعلام می‌شود.

همچنین بانک مرکزی اعلام کرده است سفر هیات بانکی تجاری کشورمان به عراق طی روزهای اخیر و انجام مذاکرات با بانک مرکزی عراق و یکی از بانک‌های تجاری زیرمجموعه، گشایش‌های ارزی جدیدی در زمینه استفاده از منابع موجود در آن کشور پس از بیش از یک سال وقفه دوباره از سرگرفته شده است. طی روز جاری از همین محل بالغ بر 300 میلیون یورو در سامانه نیما عرضه و به طور کامل فروش رفت. همچنین بازرگانان و تجار با این گشایش ارزی قادر خواهند بود تا ضمن تسریع در انجام فرآیندهای تجاری و بانکی از محل منابع مربوطه در عراق تقاضاهای ارزی خود را جهت واردات کالاهای اساسی با سرعت بیشتر و به نحو مناسب‌تری پوشش دهند.