یار کمکی دلار در توریسم ترکیه

در حالی که تعداد گردشگری در سراسر جهان در سال‌های 2020 و 2021 به دلیل کووید به شدت کاهش یافت، تعداد بازدیدکنندگان از ترکیه با رشد 7/ 71 درصدی همراه بوده و توانست پذیرای 5/ 44 میلیون گردشگر خارجی در سال 2022 باشد. در آغاز سال 2022، چشم‌‌‌انداز بازار گردشگری ترکیه از سوی مقامات این کشور، جذب42میلیون بازدیدکننده و کسب 35میلیارد دلار درآمد بوده که هدف خود را نه تنها رسیدن به سطح پیش از کرونا بلکه پیشی گرفتن از آن قرار داده بودند. اما با رشد چشمگیر گردشگران ورودی به‌‌‌ویژه در تابستان، این چشم‌‌‌انداز را به 47میلیون بازدیدکننده و کسب درآمد 37میلیارد دلار تغییر دادند. در ماه اکتبر، متولی گردشگری این کشور، بازنگری دیگری را برای اهداف 2022 با 50میلیون گردشگر و 44 میلیارد دلار درآمد گردشگری اعلام کرد.

اما آنچه که در عمل تحقق یافت بسیار فراتر از پیش‌بینی‌‌‌ها و انتظارات سیاستگذاران گردشگری این کشور بوده است. بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، این کشور با بیشترین میزان درآمدی خود تا به امروز مواجه شده و توانست از جذب 5/ 44 میلیون گردشگر خارجی بیش از 46 میلیارد دلار درآمد به‌‌‌دست آورد.

رشد 53 درصدی درآمد توریسم

در حالی که همه‌گیری ویروس کرونا، به شدت به سفر و گردشگری در این کشور مدیترانه‌‌‌ای ضربه زد، اما این بخش نشانه‌‌‌هایی از بهبود را در سال 2021 تجربه کرد. در آن سال، تعداد گردشگران بین‌المللی وارد شده به ترکیه تقریبا 25میلیون نفر بود که از سال 2020 تقریبا دوبرابر شده بود. از سوی دیگر، میانگین سرانه هزینه توریستی بازدیدکنندگان بین‌المللی در ترکیه از سال 2018 به تدریج افزایش یافته و در سال 2021 به 785 دلار رسیده است. در سال 2021، سهم کل سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ترکیه به بیش از 525 میلیارد لیر ترکیه رسید. در حالی که این رقم در مقایسه با سال اول همه‌گیری کووید-19 به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است، اما به سطح قبل از همه‌گیری نرسید. به طور مشابه، سهم سفر و گردشگری در اشتغال در ترکیه در سال 2021 تنها تا حدی بهبود یافت و این بخش به طور مستقیم و غیرمستقیم حدود 4/ 2 میلیون شغل ایجاد کرد.

درآمد گردشگری ترکیه در سال 2022 به رکورد 2/ 46 میلیارد دلار رسید، آن ‌‌‌هم در شرایطی که کسری تجاری این کشور به بیش از 109 میلیارد دلار افزایش یافته بود، زیرا پیامدهای ناشی از جنگ در اوکراین افزایش هزینه‌‌‌های وارداتی، افزایش ورود روس‌‌‌ها و همچنین افزایش انرژی را به همراه داشت.

داده‌‌‌های موسسه آمار ترکیه نشان می‌دهد که درآمد گردشگری نسبت به سال قبل 53‌درصد افزایش یافت و از بالاترین رقم قبلی 5/ 34 میلیارد دلار در سال 2019 یعنی قبل از شیوع بیماری همه‌گیر کووید-19 گذشت و به 2/ 46 میلیارد دلار رسید همچنین آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه نشان می‌دهد که در سال گذشته مجموعا 5/ 44 میلیون نفر از کشورهای خارجی وارد شده بودند که این رقم کمتر از اوج سال 2019 (1/ 45 میلیون نفر) بود.

افزایش درآمدی گردشگری در ترکیه زمانی تحقق یافت که اقتصاد ترکیه در شرایط بسیار پیچیده‌‌‌ای قرار دارد. از سویی اردوغان به سیاست غیرمعمول مبنی بر کاهش نرخ بهره برای دستیابی به مازاد حساب جاری ادامه‌‌‌ می‌‌‌دهد و از طرف دیگر با چالش افزایش قیمت نفت و گاز در نیمه اول سال گذشته و کاهش ارزش لیر مواجه بوده است. اما کارشناسان علت افزایش چشمگیر درآمدی ترکیه را به‌‌‌دلیل از بین رفتن محدودیت‌های کووید-19 در سال 2022 می‌‌‌دانند که روس‌‌‌ها بعد از آلمانی‌‌‌ها بیشترین میزان ورود به ترکیه را داشتند. بیشتر شدن تعداد ورودی‌‌‌های روسی به این کشور نشات گرفته از اعمال محدودیت‌های پروازی کشورهای غربی بر توریست‌‌‌های روسی به‌‌‌دلیل حمله مسکو به اوکراین است.

علاوه بر این علت اصلی رشد درآمدی گردشگری ترکیه بر اساس سرمایه‌گذاری روس‌‌‌ها در این کشور برآورد می‌شود. آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد که صدها ‌هزار روس در سال گذشته به ترکیه نقل مکان کرده‌‌‌اند، که ترکیه را به عنوان پناهگاه امن برای سرمایه‌گذاری و انتقال دارایی‌‌‌ها به‌‌‌عنوان خانه‌‌‌ای دیگر قلمداد کردند.

این افزایش درآمدی حاصل از گردشگری بین‌المللی در سال 2022، چشم‌‌‌انداز آن در سال 2023 نیز ادامه رشد را نشان می‌دهد، به‌‌‌طوری که بر اساس اعلام مهمت ارسوی، وزیر گردشگری ترکیه، میزان درآمد گردشگری این کشور 56 میلیارد دلار خواهد بود و تعداد ورودی‌‌‌ها به این کشور به بیش از 60 میلیون نفر خواهد رسید.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که حتی با وجود ورود گردشگران خارجی به سواحل مدیترانه و مکان‌‌‌های تاریخی ترکیه، واردات انرژی با افزایش بیش از 90‌درصدی به 5/ 96 میلیارد دلار در سال 2022 رسیده است.

حمله روسیه در سال گذشته در ابتدا باعث افزایش قیمت نفت و گاز شد و ترکیه را که تقریبا تمام انرژی مورد نیاز خود را وارد می‌کند، تحت فشار قرار داد. بر اساس داده‌‌‌ها، کسری کل تجارت خارجی نسبت به سال قبل 137‌درصد افزایش یافت و به 5/ 109 میلیارد دلار در سال 2022 رسید، در حالی که کسری در دسامبر 42‌درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت.

در سال 2022، صادرات با 9/ 12‌درصد افزایش به 1/ 245 میلیارد دلار و واردات 34‌درصد افزایش یافته و به 7/ 363 میلیارد دلار رسید. در ماه دسامبر، کسری بودجه به 7/ 9 میلیارد دلار رسید. بر اساس برنامه اقتصادی اردوغان در سال 2021، ترکیه قصد دارد از طریق صادرات قوی‌‌‌تر و نرخ‌های پایین از کسری‌‌‌های مزمن به مازاد حساب جاری تغییر مسیر دهد. اما کاهش نرخ باعث سقوط ارز در اواخر سال 2021 شد که 44‌درصد از ارزش لیر در آن سال کاهش یافت و تورم را در سال 2022 به بالای 85‌درصد رساند.

اما این کاهش ارزش لیر برای گردشگری تاثیرات مثبتی به‌‌‌همراه داشت و به گفته مقامات این بخش، ضعف ارز، از جمله کاهش 29 درصدی دیگر در سال 2022، گردشگران اروپایی و عربی را در سال گذشته به ترکیه جذب کرد. داده‌‌‌ها نشان می‌دهد که در 3‌ماهه چهارم، درآمد گردشگری با 2/ 22‌درصد افزایش به 3/ 11 میلیارد دلار رسیده است.

درآمد گردشگری در سال 2022 با افزایش 4/ 53 درصدی نسبت به سال قبل به 2/ 46 میلیارد دلار رسید. در این میان، حدود 4/ 34 میلیارد دلار از کل درآمد گردشگری را هزینه‌‌‌های فردی تشکیل می‌‌‌داد و 8/ 11 میلیارد دلار به هزینه‌‌‌ تورهای گروهی اختصاص یافته است. همچنین آمارها نشان می‌دهد میانگین هزینه هر شب برای کل بازدیدکنندگان 89 دلار بوده و متوسط هزینه هر شب شهروندان ترکیه مقیم خارج از کشور 60 دلار برآورد شده است.

در این سال، 1/ 67‌درصد از بازدیدکنندگان خارجی بیشتر برای «سفر، سرگرمی، فعالیت‌‌‌های ورزشی و فرهنگی» از ترکیه بازدید کردند، 4/ 64 درصد از شهروندان ترکیه مقیم خارج بیشتر برای «بازدید از اقوام و دوستان» به ترکیه سفر کرده‌‌‌اند.

در بازه زمانی ژانویه تا ژوئیه 2022، ترکیه 26 میلیون بازدیدکننده داشت که نسبت به مدت مشابه سال 2021 افزایش 128 درصدی را تجربه کرد. در ماه ژوئیه نیز، 6 میلیون گردشگر از ترکیه بازدید کردند که نشان‌‌‌دهنده افزایش 53‌درصدی نسبت به ژوئیه 2021 است.  تعداد خارجی‌‌‌هایی که در دسامبر 2022 از ترکیه بازدید کرده‌‌‌اند با 8/ 26درصد افزایش سالانه به 4/ 2 میلیون نفر رسیده است که بیشتر از کشورهای عربستان سعودی (4226‌درصد افزایش)، جمهوری آفریقای جنوبی (1007‌درصد افزایش)، سنگاپور (791‌درصد افزایش)، ژاپن (311‌درصد افزایش)، کره‌جنوبی (291 درصد) و تایلند (272‌درصد افزایش) بوده است. در مقابل، ورودی‌‌‌ها از قطر (42- درصد)، جمهوری‌آذربایجان (1/ 28-درصد)، ونزوئلا (27- درصد) و هلند (25- درصد) با کاهش همراه بودند. تعداد ورودی از طریق دریا 182‌درصد افزایش یافت و این رقم برای سفرهای زمینی و هوایی هرکدام 24‌درصد و 4/ 26‌درصد بوده است. با در نظر گرفتن کل سال 2022، تعداد گردشگران با 1/ 71درصد افزایش به 4/ 51میلیون نفر رسید. البته از این میزان 5/ 44 میلیون نفر به گردشگران خارجی تعلق دارد و 8/ 6 میلیون نفر شهروندان ترکیه‌ای مقیم خارج هستند. به گزارش خبرگزاری شینهوا، استانبول، بزرگ‌ترین شهر ترکیه از نظر جمعیت، با پذیرش بیش از 16 میلیون گردشگر در سال 2022، بهترین انتخاب برای بازدیدکنندگان خارجی بود.

همه این اعداد به این واقعیت اشاره دارد که ترکیه اکنون در سوپرلیگ صنعت گردشگری جهانی قرار دارد. در دوره ژانویه تا اکتبر، 6/ 39 میلیون گردشگر خارجی از ترکیه بازدید کردند که نشان‌‌‌دهنده افزایش 88 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 2021 است. با احتساب شهروندان ترکیه‌ای مقیم خارج، تعداد گردشگران از 45میلیون نفر فراتر رفت. در سه‌ماهه سوم سال 2022، درآمد گردشگری با 27‌درصد افزایش سالانه به 9/ 17 میلیارد دلار رسید. در 9 ماهه نخست سال، درآمدهای گردشگری به 35 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل 68‌درصد افزایش نشان می‌دهد.  این رشد چشمگیر درآمدی را می‌توان ناشی از مدیریت موفقیت‌‌‌آمیز ترکیه در برابر بحران همه‌گیری و شرکت در کمپین‌‌‌های موثر تبلیغاتی در خارج از کشور دانست. به‌‌‌طوری که بر اساس گفته مقامات گردشگری ترکیه، در حال حاضر این کشور کمپین‌‌‌های تبلیغاتی ویژه را از طریق وسایل ارتباطی دیجیتال و متعارف در 200 کشور پوشش می‌دهد. همچنین ترکیه یک قرارداد همکاری سه ساله با شورای جهانی گردشگری پایدار امضا و «برنامه گردشگری پایدار ترکیه» را آماده کرده است. این برنامه معیارهای پایداری را برای تسهیلات اقامتی تعیین می‌کند. تحت برنامه پایداری که سال‌های 2023، 2025 و 2030 را پوشش می‌دهد، همه امکانات اقامتی به تدریج سازگار با محیط‌زیست خواهند شد. دولت ترکیه در مجموع 3/ 2میلیارد لیر ترکیه بین سال‌های 2002 تا 2022 برای بهبود زیرساخت‌‌‌ها و به عنوان بخشی از تلاش‌‌‌های پایداری حمایت مالی ارائه کرد.