به قلم : کاکی - آهنگساز و نوازنده تنبور
تحریریه زندگی آنلاین : کنسرت‌های به اصطلاح لاکچری که با بهره‌گیری از تلفیق چهره‌های شناخته‌شده عرصه نمایش و موسیقی، قشر مرفه جامعه با فرهنگی خاص را به سالن‌ها می‌کشانند، سال‌هاست برگزار می‌شوند و البته نقدهایی را هم متوجه خود کرده‌اند؛ اما این اجراها که حالا بعد از کرونا بلیطشان با قیمت‌های کلان‌تری هم به فروش می‌رسد، در مقایسه با شرایطی که فضای کلی موسیقی ایرانی از سر گذرانده و همچنان می‌گذراند، به‌شدت سؤال‌برانگیز است.
اختلاف قیمت بلیط‌ها نسبت به دو یا سه سال قبل اگرچه با توجه به رشد نرخ تورم، تا حدودی توجیه‌پذیر به نظر می‌رسد اما اگر برای این قیمت‌گذاری‌ها سقفی قائل نشوند، فضایی برای نقد و حاشیه فراهم خواهد شد که در نهایت پاسخی برای آن باقی نمی‌ماند؛ هرچند که همین حاشیه‌ها در فضای مجازی هم می‌تواند تبلیغی برای این دست کارها به حساب آید و تماشاگر بیشتری را حداقل از سر کنجکاوی به سالن‌ها بکشاند. با توجه به آنچه اکنون در فضای موسیقی کشور جریان دارد و ممکن است در صورت خاموش ماندن شیوع کرونا تا آخر سال، همچنان تداوم یابد، تصمیم گرفتیم طی گفت‌وگویی با حیدر کاکی ـ نوازنده تنبور، تار و سه‌تار ـ موضوع جایگاه چنین اجراهایی در حوزه هنر را مطرح کنیم.
بیشتربخوانید:
هنرمندان تحت سلطه تهیه کننده برای کسب سود بیشتر
کاکی ـ آهنگساز و نوازنده تنبور می‌گوید: «به نظر می‌رسد برخی از هنرمندان تحت نظر تهیه‌کننده‌ها و مشاوره‌های قوی و یا داشتن مدیر برنامه‌های کاربلد، یاد گرفته‌اند در چه برهه‌ای، به چه صورتی و چه کاری را به روی صحنه ببرند که سودآوری مالی بیشتری برایشان داشته باشد.»
او ادامه می‌دهد: «حکایت این افراد این است که هم از آخور می‌خورند و هم از توبره؛ چراکه برخی از این افراد، خودشان را به عنوان هنرمند موسیقی سنتی معرفی می‌کنند، ساز ایرانی به دست می‌گیرند و ژست موسیقی جدی دارند، ولی موسیقی که ارائه می‌دهند موسیقی پاپ است و حتی از خوانندگان پاپ هم استفاده می‌کنند. البته که من با موسیقی پاپ خوب هیچ مشکلی ندارم، اما این‌گونه ارائه موسیقی بلاتکلیف است.»
این هنرمند معتقد است این هنرمندان با حرکت‌های غیرمعمول بدن هنگام نوازندگی بیشتر اجراهایشان نمایشی و «شو» است.
او ادامه می‌دهد: این قبیل کارها علیرغم نداشتن محتوایی پیچیده و موسیقی قوی اما با استفاده از جنبه‌ای نمایش‌مانند و همچنین استفاده از چهره‌های تلویزیونی با استقبال قشری اندک از مردم روبه‌رو می‌شوند؛ چراکه عمدتاً تبلیغات بسیار بالایی دارند و هر آنچه هم که تبلیغات زیادی داشته باشد، جذابیت پیدا می‌کند.
بیشتربخوانید:
قشری تازه به دوران رسیده و مرفه با سطح فرهنگ پایین
این آهنگساز و نوازنده تنبور تصریح می‌کند: «در جامعه امروز ما این قشر اندک تازه به دوران رسیده از لحاظ اقتصادی در شرایط خوبی هستند، ولی متاسفانه از لحاظ فرهنگی در سطح پایینی قرار دارند. همین افراد تحت تأثیر تبلیغات گسترده از کنسرت‌های پاپ ضعیف و این نوع اجراها حمایت می‌کنند؛ و البته اگر این مخاطبان به تماشای این اجراها ننشینند، کارهای کم محتوا درآمدزایی نمی‌کنند.»
حیدر کاکی می‌گوید: «اتفاقی که در این کنسرت نمایش‌ها رخ می‌دهد، همان جریانی است که در موسیقی پاپ سطح پایین شاهدش هستیم؛ تهیه کننده است که تصمیم می‌گیرد، چگونه و روی چه کسی سرمایه‌گذاری کند. مثلاً اوست که خواننده‌ای را انتخاب می‌کند و پس از شش ماه، یک سال با تبلیغات گسترده و اجرای ده‌ها کنسرت، بار خود خواننده را می‌بندد. ولی یک استاد موسیقی ایرانی یا نواحی سال‌های متمادی عمر خود را صرف حفظ بخشی از فرهنگ این کشور کرده اما در فقر مالی زندگی خود را سپری می‌کند تا حدی که توان پرداخت هزینه‌های درمانش را هم ندارد؛ البته این وظیفه ذاتی دولت‌هاست که این هنرمندان را حمایت کنند که متاسفانه یا انجام نمی‌شود یا بسیار ضعیف است.»
کاکی، در مقابل آن دسته از هنرمندان را مثال می‌زند که تا حد توان مخاطب را درک می‌کنند، به فکر درآمدهای کلان نیستند و بلیط‌هایشان ارزان‌تر است، گرچه که ممکن است دستاورد مالی چندانی هم نداشته باشند، ولی نکته مهم اینجاست که این هنرمندان مخاطبانی دارند فرهیخته که از آنچه قرار است به تماشایش بنشینند، آگاه هستند.
بیشتربخوانید:
پس مسئولیت اجتماعی چه می‌شود؟
او در همین زمینه چنین پاسخ می‌دهد: «مسئولیت اجتماعی برای هنرمندی است که به جامعه خود تعهد داشته باشد و هنرش بیان کننده اوضاع کنونی جامعه باشد ولی هنرمندی که به جامعه خود تعهد نداشته باشد این مسائل برایش مهم نیست».
این نوازنده به حرف‌هایش چنین اضافه می‌کند: «اتفاقاً این دسته از هنرمندان چه به لحاظ نوازندگی و چه به لحاظ خوانندگی و آهنگسازی، در حیطه کاری خود افراد شناخته شده‌ای هستند؛ ولی مسئله این است که مهم‌ترین دغدغه برای یک هنرمند باید بازخورد اجتماعی او باشد؛ ولی با برگزاری چنین اجراهایی (کنسرت ـ نمایش‌ها) این سؤال در ذهن متبادر می‌شود که آیا در شرایط فعلی دغدغه مردم ما این است که چنین برنامه‌هایی را تماشا کنند؟» او تصریح می‌کند: «به نظر من که چنین اجراهایی نه تنها هم راستای شرایط کنونی جامعه نیست، بلکه خلاف شرایط اقتصادی موجود است. و هدف تهیه کننده و هنرمندش تنها تأمین منافع مالی است و عمدتاً هم اثر فاخری خلق نمی‌کنند.»
از این موسیقیدان سؤال می‌کنیم که آیا زمانی که شرایط جامعه با دشواری روبه‌رو می‌شود، هنرمندان وظیفه‌ای برای همراهی با مردم دارند؟ او پاسخ می‌دهد: «هنرمند واقعی باید هنرش بازخورد احوالات جامعه خود باشد، خوشبختانه غالب هنرمندان جدی در شرایط حاضر در حد توان مردم را درک می‌کنند و با مردم همراه هستند.»
بیشتربخوانید: