نماگر اصلی بازار سهام در معاملات روز گذشته، با افزایش 77/ 3درصدی، به محدوده یک‌میلیون و 804هزار واحدی رسید و پس از مدت‌ها ابرکانال یک‌میلیون و 800هزار واحدی را پس گرفت. آخرین‌باری که شاخص‌کل بورس تهران در این کانال قرار داشت به 28 مرداد سال99 برمی‌گردد و اکنون پس از 30 ماه مجددا صعود قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای موجب‌شده تا شاخص مذکور به سطوح فعلی برگردد. با توجه به تجربه‌‌‌‌‌های تلخی که زیان‌های جبران‌ناپذیری را در مقاطع قبلی برای سرمایهگذاران به ارمغان آورده است، الزامیست که سهامداران به دور از هرگونه هیجان معاملاتی و با نگاه منطقی به ادامه مسیر معاملاتی سهام نگاه کنند تا بهترین بازدهی را از تصمیمات خود کسب کنند.
سقف‌‌‌‌‌شکنی تاریخی نماگر هم‌‌‌‌‌وزن
شاخص هم‌‌‌‌‌وزن قله تاریخی خود را در 19مرداد سال99 تجربه کرد و پس از آن با عقب‌‌‌‌‌نشینی قیمت سهام، نماگر هم‌‌‌‌‌وزن از سقف تاریخی خود فاصله گرفت و در ادامه عملکرد منفی خود حتی سال1400 را با افت 21درصدی به پایان رساند. این شاخص بارها تلاش خود را برای باز‌‌‌‌‌پس‌‌‌‌‌گیری سقف تاریخی خود امتحان کرد، اما هربار در فتح دوباره این قله تاریخی ناکام بود، اما در روزهای اخیر با رشدهای فوق‌‌‌‌‌العاده‌‌‌‌‌ای که در معاملات اسفند به‌ثبت رساند، پس از 30 ماه در آستانه شکستن این محدوده مهم روانی و تکنیکالی قرار گرفت و نهایتا در معاملات دیروز توانست با رشد 04/ 2درصدی، در محدوده 536هزار‌واحدی قرار بگیرد. سقف قبلی ثبت‌‌‌‌‌شده در سال99 در سطح 533هزار واحد قرار داشت.
شناسایی سود از سوی حقیقی‌‌‌‌‌ها
در جریان معاملات دیروز، معامله‌گران حقیقی بازار بعد از تجربه رشدهای روزهای اخیر، اقدام به شناسایی سود و خارج‌کردن پول از گردونه معاملات سهام کردند. در روزی که گذشت سهامداران خرد 107میلیارد‌تومان از بازار خارج کردند. فولاد، شستا و نوری سه نمادی بودند که شاهد ورود بیشترین پول حقیقی بودند و شبندر، وغدیر و حکشتی نیز بیشترین خروج پول حقیقی را تجربه کردند. ارزش معاملات خرد نیز که شامل سهام و حق‌‌‌‌‌تقدم می‌شود، رقم 10هزار و 373میلیارد‌تومان را تجربه کرد تا این متغیر آماری شاهد بیشترین رقم خود از 7 شهریور سال1400 به بعد باشد. در پارامتر حجم معاملات نیز شاهد رکوردشکنی بودیم و با جابه‌‌‌‌‌جایی 23میلیارد و 225میلیون برگه سهام بین خریداران و فروشندگان، این سنجه آماری نیز یکی از بیشترین مقادیر خود را در سال‌جاری تجربه کرد.
تقابل نگاه‌ها در بورس تهران
رصد اتفاقات و تحرکات دو گروه از بازیگران اصلی بازار یعنی خریداران و فروشندگان در روز گذشته موید این نکته است که در معاملات یکشنبه، در ساعات ابتدایی معاملات حجم عظیمی از تقاضا در صفوف خرید نمادهای مختلف چشم‌‌‌‌‌انتظار خرید سهام بود و این موضوع موجبات رشد قیمت‌های آخرین معامله و پایانی اکثر نمادها را تا سقف روزانه فراهم کرد، تاجایی‌که اتفاقات فوق سبب شد تا قبل از ساعت10 شاهد رشدهای عجیب و غریب در دو نماگر اصلی بازار باشیم. مهم‌ترین عاملی نیز که خریداران را به سمت درهای خرید سهام رهنمون ساخته، روند صعودی اسکناس آمریکایی است که تب خرید دارایی در بازارهای مختلف از جمله بازار سهام را برای حفظ ارزش پول و در امان ماندن از گزند تورم‌گرم کرده‌است، اما بعد از گذشت یک ساعت از زمان معاملات، فروشندگان دست به ماشه که معمولا دیدگاه بلندمدتی ندارند و خرید سهام از سوی آنها صرفا برای بازه زمانی کوتاه‌‌‌‌‌مدت و برای استفاده از نوسان‌های قیمتی صورت می‌گیرد، در زمین فروش سهام حاضر شدند و اکثر صفهای خرید را در بازار عرضه کردند، اما در مقابل جریانی از تقاضا نیز در صحنه معاملات بورس تهران همچنان انتظار افزایش قیمت‌ها در بازار سهام را دارند و هم‌‌‌‌‌راستا با سهام عرضه‌‌‌‌‌شده از سوی فروشندگان، اقدام به خرید سهام کردند.
آینده‌‌‌‌‌نگر سهام
به هر حال آنچه که رنگ و بوی شاخص‌های اصلی بازار مخابره می‌کنند، این است که در روز قبل شاخص‌های اصلی بازار با افزایش عرضه از سوی فروشندگان، از سقف‌های ثبت‌‌‌‌‌شده روزانه خود عقب‌‌‌‌‌نشینی کردند. به‌رغم همه سناریوهایی که درخصوص عقب‌‌‌‌‌ماندگی قیمتی سهام در گزارش‌های قبلی «دنیای‌اقتصاد» داشته‌‌‌‌‌ایم، همگان بر این اصل پایدار و ثابت در بازارهای مالی واقف هستند که هر صعود شارپ و افسارگسیخته‌‌‌‌‌ای، احتمال افت تندو‌‌‌‌‌تیز را نیز در پی خواهد داشت.
آنچه که معاملات چند روز اخیر بورس تهران به ما نشان می‌دهد این است که شاخص‌کل بورس تهران در 4 روز از 5 روز معاملاتی اخیر با رشد بیش از 3درصد همراه بوده‌است، اگرچه می‌توان جاماندگی سهام و تاخت‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌تازهای قیمت دلار را به‌عنوان محرک‌های اصلی توجیه صعود قیمتی سهام قلمداد کرد، اما آنچه که عیان است؛ این است که این صعودهای بی‌‌‌‌‌وقفه و بدون تنفس، به رفتارهای هیجانی به مانند آنچه که در معاملات سال99 بورس تهران رقم خورد دامن خواهد زد و لازم است که معامله‌گران بازار سهام احتیاط را سرلوحه تصمیمات خود در زمین خرید و فروش سهام قرار دهند تا از تکرار تجربه‌‌‌‌‌های تلخ و زیان‌بار قبلی جلوگیری به‌عمل آید.
به‌نظر می‌رسد با توجه به رفتار معاملاتی فروشندگان و قیمت‌ها و کندل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تکنیکالی در معاملات روز دوشنبه شاهد افزایش عرضه‌ها در بازار سهام و جابه‌‌‌‌‌جایی و دست به‌دست‌شدن سهام بین معامله‌گران مختلف باشیم. همچنین ممکن است بخشی از نقدینگی واردشده به سهم‌‌‌‌‌های بزرگ بازار بعد از بازدهی‌‌‌‌‌هایی که در روزهای اخیر در نمادهای باارزش بازار بالا کسب کرده‌است، راهی نمادهای کوچک بازار شود و شاهد گردش پول در بین صنایع مختلف بورس تهران باشیم، پس الزامیست که سهامداران مسائلی مانند سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از کانال صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در تصمیمات خود دخیل کنند تا در صورت نداشتن آگاهی کامل از چرخه معاملات سهام، گرفتار ضرر و زیان نشوند.
ریسک صف‌‌‌‌‌نشینی
همان‌طور که در گزارش چهارم اسفند «دنیای‌اقتصاد» تحت‌عنوان احتیاط بورس در مسیر صعودی نیز بدان پرداختیم کاهش نقدشوندگی به‌عنوان یک ریسک جدی برای تمام بورس‌های اوراق‌‌‌‌‌بهادار شناخته می‌شود؛ در واقع مزیت اصلی بازارهای سهام در همین قدرت نقدشوندگی بالا است، بنابراین اعمال محدودیت و اتخاذ سیاستی که کاهش معنادار نقدشوندگی را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دنبال داشته باشد، طبعا موجی از بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی را میان عموم سرمایهگذاران به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دنبال خواهد داشت.
در این میان محدودیت دامنهنوسان قیمت سهام که از مشکلات مختص بورس تهران است، ضمن آنکه به کاهش نقدشوندگی سهام و در نهایت بازار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انجامد، سبب افزایش هیجانات مثبت و منفی، تشکیل صفوف خرید و فروش و فرسایشی‌‌‌‌‌شدن اصلاح در بازار می‌شود. با حذف محدودیت دامنهنوسان که لازمه رسیدن به یک بازار کارآ است، اما شاهد افزایش گردش معاملاتی بازار، کاهش هیجان در مسیر صعود یا نزول، جلوگیری از علامت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهی به بازار و دستکاری قیمت‌ها و افزایش نقدشوندگی خواهیم بود که به‌‌‌‌‌همراه خود شفافیت، معاملات بیشتر و افزایش مشتری را به‌‌‌‌‌همراه خواهد داشت. بازار سهام همواره از دیرباز به‌عنوان یکی از نقدشونده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین بازارهای مالی داخلی کشور شناخته می‌شود، پس از ریزش بورس در سال99، بسیاری از تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌واردان به بازار سرمایه در صفوف گسترده و پرحجم فروش بازار گیر افتادند و این موضوع باعث شد تا سهامداران تازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌واردی که در سودای ترک بازار سرمایه بودند، به دلیل محدودیت خودساخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به‌‌‌‌‌نام دامنهنوسان در صفهای فروش گرفتار شوند و خروج این گروه از سرمایهگذاران از سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها حتی تا ماه‌ها به تعویق افتاد.
با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه‌‌‌‌‌گیری کرد که در کنار عوامل مشخصی که در روزهای فعلی، جزو موانع افزایش قیمت در بازار سهام هستند، معضلات معاملاتی مانند محدودیت دامنهنوسان نیز یکی از مهم‌ترین عواملی است که سبب تقویت نگاه ترس در سرمایهگذاران می‌شود و آنها را در ورود به گردونه معاملات سهام شکاک می‌کند. بعد از انتقاد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که از سوی فعالان و کارشناسان به محدودیت دامنهنوسان انجام گرفت، متولیان نظارتی بورس تهران بارها در نطق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف قول مساعدت در موضوع افزایش دامنهنوسان را دادند. البته بخشی از این قول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در راستای افزایش نقدشوندگی سهام و برداشتن محدودیت‌های معاملاتی اجرایی شد و دامنهنوسان در بازارهای اول بورس و فرابورس ابتدا به 6درصد و پس از آن به 7درصد افزایش یافت، اما قول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در این زمینه داده شده‌بود به‌‌‌‌‌طور کامل اجرایی نشد.
قبل‌تر از سوی رئیس سازمان بورس و اوراق‌‌‌‌‌بهادار اعلام‌شده‌بود که دامنهنوسان به‌‌‌‌‌صورت فصلی به میزان یک‌‌‌‌‌درصد افزایش خواهد یافت تا به 10درصد برسد و آسیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های منتج از این محدودیت خودساخته به حداقل برسد که متاسفانه ضعف و بدقولی سیاستگذار و مقام ناظر در این امر کاملا مشهود است. حال مجددا رئیس سازمان بورس در روز گذشته طی صحبت‌هایی در باب افزایش دامنهنوسان، سیگنال‌های مثبتی را برای رهایی بازار از بند‌این محدودیت خودساخته صادر کرده‌است و باید دید که در آینده در این زمینه چگونه برخورد خواهد شد.
