به قلم : آذین نعمتی - روزنامه‌نگار
تحریریه زندگی آنلاین : زمستان سال گذشته بود که سریال جیران بعد از کش و قوس‌های فراوان در پرونده‌ای با موضوع کپی‌رایت و شباهت در طرح و قصه بالاخره به مرحله پخش رسید و روایتگر داستان دلدادگی شاه قاجار در یکی از دوره‌های تاریخی ایران شد.
پیش‌تر عوامل سازنده سریال آهوی من مارال اعتراض و شکایتی از سازندگان جیران داشته‌اند، مبنی بر این‌که داستان و قصه این کار کپی‌برداری شده از داستان سریال آن‌هاست.
در همین حین هم انتقادهایی در خصوص ساخت سه سریال هم‌زمان و متشابه (قبله عالم، جیران و آهوی من مارال) که هر سه هم ازقضا مربوط به زندگی ناصرالدین‌شاه می‌شوند، واردشده بود.
جیران که از بهمن‌ماه پارسال با تبلیغات گسترده پیش روی مخاطبان شبکه خانگی قرار گرفت، توانست در همان ابتدا استقبال عمومی قابل‌توجهی کسب کند. نام حسن فتحی، کارگردان مجموعه‌های محبوب، به عنوان کارگردان سریال جیران، کنجکاوی و علاقه‌مندی مخاطبان را برانگیخت تا تماشاگر تازه‌ترین روایت او از تاریخ معاصر باشند. اما سریال جیران در همان روز انتشار که 24 بهمن‌ماه پارسال بود، به سد بزرگ حاشیه‌ها خورد. قصه این بود که مهرداد غفار زاده، نویسنده و کارگردان مجموعه نمایش خانگی «آهوی من مارال» از سازندگان مجموعه نمایش خانگی «جیران» به کارگردانی حسن فتحی و تهیه‌کنندگی اسماعیل عفیفه در مراجع سینمایی و فرهنگی شکایت کرده بود. علت این شکایت، شباهت‌ها میان فیلم‌نامه سریال «جیران» با طرح سریال «آهوی من مارال» بود. در همان زمان مهرداد غفار زاده، کارگردان «آهوی من مارال» که سریالش به دلیل مسائل مالی با مشکل مواجه شده و تا آن زمان به سرانجام نرسیده بود، به توقف پخش سریال جیران واکنش نشان داد و گفت: «با فشارهایی که آوردیم توانستیم جلوی کار را بگیریم و آن‌ها اعلام کردند این توقف به دلیل سانسور در بخش‌هایی از کار است.»
در ادامه این ماجرا اسماعیل عفیفه، تهیه‌کننده «جیران»، با قاطعیت شباهت سریال «جیران» با «آهوی من مارال» را رد کرد. با این حال، طولی نکشید که سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) دربندی از بیانیه‌ای که در ارتباط با حاشیه‌های جیران منتشر کرد، نوشت: «با توجه به ادعاهای مربوط به نقض حقوق مالکیت فکری در سریال «جیران»، با توجه به عدم تمایل شاکی به ادامه رسیدگی توسط ساترا، موضوع تا زمان ثبت درخواست رسیدگی از سوی عوامل تولید سریال «آهوی من مارال» یا ارائه حکم قضایی، در ساترا مسکوت مانده و انتشار یا عدم انتشار سریال «جیران»، ارتباطی با آن ادعا ندارد.»
بیشتربخوانید:
این بیانیه موقتاً آب حاشیه‌ها را از آسیاب انداخت و جیران در پلتفرم شبکه نمایش خانگی به دست مردم رسید.
البته خبرهایی هم منتشرشده بود که این اختلاف برای اولین بار در اوایل سال 99 مطرح‌شده بود و طرفین دعوا با پذیرش صلاحیت آیفیک (انجمن صنفی شرکت‌ها و مؤسسات فیلمسازی ایران)، شکایت خود را از طریق این انجمن پیگیری کرده بودند و طبق نظر اعضای تیم داوری، اسماعیل عفیفه تهیه‌کننده سریال «جیران» موظف شد به مدت یک سال، سریالی مشابه «جیران» و «آهوی من مارال» را به انتشار نرساند و همچنین تمام بخش‌های مشابه با طرح سریال «آهوی من مارال» را از سریال «جیران» حذف کند.
حالا پس از گذشت چند ماه از آن ماجرا دوباره خبری تازه درباره سریال جیران منتشرشده است. خبر تازه این بود: «در پی شکایت شاکی خصوصی به لحاظ نقض مالکیت ادبی و هنری و براساس حکم قضایی، ادامه پخش سریال نمایش خانگی جیران متوقف شد.»
پرونده «جیران» در دادگستری
روابط عمومی فیلیمو با انتشار خبر توقیف دوباره پخش جیران اعلام کرد که بررسی شائبه‌های مطرح‌شده درباره سریال «جیران» در مرحله اظهارنظر کارشناسان رسمی دادگستری است. بنا به گزارش روابط عمومی فیلیمو، سریال «جیران» ساخته حسن فتحی که از تاریخ 29 تیرماه 1401 به دستور مقام قضایی متوقف‌شده است، اکنون در مرحله کارشناسی قرار دارد و سه نفر از کارشناسان رسمی دادگستری در حال بررسی شائبه‌های مطرح‌شده در مورد این سریال هستند. روابط عمومی فیلیمو طی اطلاعیه‌ای ابراز امیدواری کرد که پس از تقدیم نظر این کارشناسان به مقام قضایی، رفع توقف سریال صورت گیرد و پخش «جیران» از سر گرفته شود. همچنین فیلیمو در نظر دارد به منظور حفظ حقوق مصرف‌کنندگان، این تأخیر در پخش سریال را با پخش بین هفته‌ای تا روز جمعه جبران کند.
بیشتربخوانید:
ماجرای اعتراض سازندگان مارال به جیران
در همین حال و هم‌زمان با توقیف دوباره سریال جیران جوابیه‌ای از سوی مهرداد غفار زاده کارگردان و سعید خندق‌آبادی تهیه‌کننده سریال «آهوی من مارال» به دست رسانه‌ها رسید که در آن درباره شکایت حقوقی از سریال «جیران» ساخته حسن فتحی بر اساس اختلاف بر سر فیلم‌نامه و همچنین توقف پخش سریال فتحی توضیحاتی ارائه داده بود.
پس از انتشار این متن و در فاصله چندروزه، تعدادی از بازیگران سریال «آهوی من مارال» در اینستاگرام نسبت به متن مربوط به سریالشان واکنش نشان داده و اعلام کردند به عنوان عوامل نقشی در آن متن و موضع‌گیری ندارند و به‌نوعی از این پروژه و حواشی آن اظهار بی‌اطلاعی کردند.
پیش‌تر تهیه‌کننده و کارگردان سریال «آهوی من مارال» با اتهام کپی‌برداری، از سریال «جیران» شکایت حقوقی کرده بودند و بیانیه‌ای از سوی آن‌ها به نیابت از تمامی عوامل پروژه صادرشده بود، به همین دلیل جمعی از بازیگران سریال «آهوی من» با انتشار یک پست مشترک در اینستاگرام به این ماجرا واکنش نشان دادند.
در بیانیه بازیگران سریال «آهوی من مارال» که در بامداد پنجشنبه 13 مردادماه 1401 منتشرشده، آمده بود: «در پی انتشار بیانیه‌هایی منتسب به عوامل سریال آهوی من مارال درباره اختلاف حقوقی با سریال «جیران» ذکر یک نکته ضروری است. ما جمعی از بازیگران سریال نیمه‌تمام «آهوی من مارال» بنا به دلایلی مدت‌هاست ارتباطی با پروژه مذکور نداشته و در جریان هیچ‌کدام از بیانیه‌های منتشرشده به نام «عوامل» این سریال نیستیم.»
حسن معجونی، لاله اسکندری، ترلان پروانه، علیرضا آرا، احسان امانی، امیررضا دلاوری، فریبا کوثری، لیلا بلوکات، ارسطو خوش رزم، روزبه حصاری، متین ستوده، میثاق زارع و نازنین کیوانی، محمدهادی عطائی، مجید سعیدى، سمیرا حسینى، پیام امیرعبدالهیان ازجمله بازیگرانی هستند که این بیانیه را امضا و آن را در صفحات شخصی‌شان منتشر کردند.
کارگردان و تهیه‌کننده سریال «آهوی من مارال» نیز پس‌ازاین اقدام بازیگران در متنی اعلام کردند که تمام موضع‌گیری‌های رسمی این سریال از سوی آن‌هاست. در این متن تأکید شده است که متن‌های منتشره از سوی آن‌ها صرفاً از سوی مالکان فکری و مادی است و نه همه عوامل و دست‌اندرکاران سریال.
این بیانیه شائبه صف‌آرایی بازیگران صداوسیما و شبکه نمایش خانگی را از بین برد هرچند بسیار معتقدند در سال‌های اخیر شبکه نمایش خانگی توانسته با سریال‌ها و برنامه‌های جذاب گوی سبقت را از صداوسیما برباید و به انحصار این رسانه در صنعت سرگرمی پایان دهد. کشمکش‌ها بر سر نظارت بر تولیدات شبکه نمایش خانگی و نامه صداوسیما به ساترا را هم بسیاری ناشی از این رقابت می‌دانند و منتظرند ببیند بالاخره پرونده صداوسیما و ساترا و صاحبان پلتفرم‌های پخش اینترنتی به کجا می‌رسد.
بیشتربخوانید:
جیران» نامزد دریافت جایزه برترین تولیدات سریالی جهان
با وجود جنجال‌ها در خصوص سرنوشت جیران در داخل اما در خارج از کشور خبری خوشحال‌کننده برای طرفداران این سریال منتشرشده است با این مضمون که سریال «جیران» تازه‌ترین ساخته حسن فتحی، در لیست برترین‌های تولیدات سریالی در سراسر جهان، در جشنواره جوایز بین‌المللی درامای سئول قرار گرفت.
مجموعه نمایش خانگی «جیران» به کارگردانی حسن فتحی در لیست برترین تولیدات سریالی هفدهمین دوره جشنواره جوایز بین‌المللی درامای سئول (Seoul International Drama Awards) که با نام SDA شناخته می‌شود، قرار گرفت و در تاریخ 21 تا 23 سپتامبر 2022 برابر با 30 شهریور تا 1 مهرماه 1401 برگزار خواهد شد. این مراسم به صورت سالیانه در کره جنوبی و در شهر سئول برگزار می‌شود که در طی این مراسم از برترین‌های تولیدات تلویزیون اینترنتی در سراسر جهان، تقدیر می‌شود.
در این دوره از جشنواره بین 255 اثری که از 39 کشور، به جشنواره ارسال‌شده است، 24 سریال از 11 کشور انتخاب‌شده است که نام سریال «جیران» به همراه 30 نامزد دیگر در این لیست به چشم می‌خورد.
در این بخش رقابتی، نام سریال‌های دیگری چون «Station Eleven» تولید شرکت Paramount که از HBO Max پخش می‌شود و همچنین سریال «Anne» ساخته شرکت World Production که از شبکه ITV در حال پخش است نیز در این بخش از جشنواره با سریال «جیران» به رقابت می‌پردازند. حالا و درحالی‌که روزبه‌روز به چشم‌انتظاری مخاطبان و طرفداران سریال جیران افزوده می‌شود هنوز و تا لحظه انتشار این گزارش از سرنوشت سریال جیران خبری در دست نیست و مشخص نیست آیا این سریال هم به سرنوشت برخی از سریال‌های ناتمام پلتفرم‌های اینترنتی و شبکه نمایش خانگی دچار می‌شود یا نه.
