به قلم : دکتر بهرام اشراقى ؛ فوق تخصص پلاستیک و ترمیمی چشم
تحریریه زندگی آنلاین : یکی از روش‌های معروف و البته محبوب برای رفع عیوب انکساری چشم، عمل پی آر کی (PRK) است. در این روش، ساختار قرنیه با استفاده از لیزر تغییر می‌یابد تا مسیر حرکت نور در چشم تنظیم شود. همین مسئله منجر به بهبود دید و رفع عیوب انکساری چشم مانند نزدیک‌بینی ، دوربینی یا آستیگماتیسم می‌شود. اگرچه این روش به‌عنوان یک عمل ایمن شناخته می‌شود اما مانند هر نوع عمل دیگری ممکن است عوارض و معایبی به همراه داشته باشد. علاوه بر عمل پی آر کی، عمل لیزیک و لازک چشم نیز وجود دارند که اصول مشابهی با پی آر کی دارند اما در جزئیات و شرایطی که می‌توان از این جراحی‌ها بهره‌مند شد ممکن است تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.
بیشتربخوانید:
عوارض عمل پی آر کی چشم
عمل پی آر کی نیاز به محاسبات ریاضی دارد که توسط کامپیوتر و با دقت بسیار بالایی صورت می‌گیرند. این محاسبات میزان لازم از بافت قرنیه که در طی عمل پی آر کی دست‌کاری می‌شود را نشان می‌دهد و این محاسبات توسط لیزر عملی می‌شوند. پس از انجام عمل پی آر کی، بسته به اینکه وضعیت سلامت عمومی فرد چگونه بوده و مراقبت‌های پس از عمل پی آر کی را به درستی انجام دهند یا نه ممکن است شرایط متفاوتی برای افراد ایجاد شود. برخی افراد به سرعت می‌توانند بینایی مناسب را به دست بیاورند و برخی افراد ممکن است عوارضی را بروز دهند.
جدی‌ترین عارضه مشاهده شده پس از عمل پی آر کی، قوز قرنیه است و در افرادی ایجاد می‌شود که ضخامت قرنیه آن‌ها پایین است و یا شماره چشم آن‌ها بالا است. قوز قرنیه می‌تواند منجر به اختلال در بینایی گردد. برای پیشگیری از چنین عارضه‌ای لازم است تا قبل از عمل اقدامات لازم صورت بگیرد، محاسبات به دقت بررسی شوند و اگر افراد مشکوک به قوز قرنیه هستند از وضعیت چشم آن‌ها آگاهی کامل صورت بگیرد. ممکن است افراد مبتلا به قوز قرنیه از انجام پی آر کی منع شوند و یا روش‌های درمانی تکمیلی بر روی چشم آن‌ها صورت بگیرد تا امکان انجام پی آر کی فراهم شود. در مورد قوز قرنیه توجه به این نکته لازم است که افرادی که سابقه ابتلا به قوز قرنیه را دارند حتماً باید پزشک خود را از این مسئله آگاه سازند.
دیگر عارضه پی آر کی که خطر جدی محسوب نمی‌شود مشاهده هاله‌های نور در اطراف منبع نور مانند لامپ است. گاهی نیز ممکن است برخی افراد نور را به‌صورت اشعه‌های پخش شده مشاهده کنند. اگرچه این علائم جدی نیستند و معمولاً خودبه‌خود رفع می‌شوند اما لازم است تا در صورت رفع نشدن خودبه‌خود این عارضه پس از سه تا چهار ماه، به پزشک متخصص اطلاع داده شود.
یکی از عوارض شایع پس از پی آر کی خشکی چشم است که با قطره‌های اشک مصنوعی قابل کنترل است.
عفونت قرنیه نیز در موارد کمی ممکن است ایجاد شود که با آنتی‌بیوتیک‌ها قابل کنترل هستند.
بیشتربخوانید:
از سایر عوارض جدی‌تر و البته کمتر شایع پی آر کی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییر بیش از حد قرنیه و اصلاح بیش از حد بینایی
تصحیح کمتر از حد مورد نیاز وضعیت قرنیه
افزایش فشار داخل چشم
آب مروارید کپسولار خلفی (Posterior capsular cataracts)
آسیب بافت قرنیه
در موارد بسیار نادری ممکن است خطر جدی‌تری مانند از دست رفتن جزئی یا کامل بینایی ایجاد شود. نابینایی عارضه‌ای نادر است و به‌ندرت رخ می‌دهد.
ضعیف شدن چشم بعد از عمل پی آر کی
عمل پی آر کی عملی با ضریب تأثیر بسیار بالا است به‌طوری که حدود 97 درصد افرادی که تحت این جراحی قرار می‌گیرند پس از یک سال می‌توانند بینایی 20 از 20 یا بهتر را به دست بیاورند. با این حال، در برخی موارد ممکن است بعد از عمل پی آر کی چشم‌ها شروع به ضعیف شدن کنند. از جمله عواملی که منجر به ضعیف شدن چشم بعد از عمل پی آر کی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در صورتی که نمره چشم فرد قبل از جراحی حداقل به مدت شش ماه تا یک سال ثابت نشده باشد عمل پی آر کی اثرات دائمی ندارد و پس از پی آر کی دوباره چشم‌ها شروع به ضعیف شدن می‌کنند.
پیرچشمی که به کاهش بینایی در اثر افزایش سن گفته می‌شود می‌تواند منجر به ضعیف شدن بینایی و بازگشت عیوب انکساری چشم پس از عمل پی آر کی شود.
آب مروارید چشم نیز از عوامل ضعیف شدن چشم پس از عمل پی آر کی است.
بیشتربخوانید:
عوارض عمل پی آر کی در پیری
برخی افراد ممکن است این تصور را داشته باشند که عمل پی آر کی در پیری با عوارضی جدی‌تر همراه است یا سن مشخصی وجود دارد که پس از آن عمل پی آر کی قابل انجام نیست اما این تصورات اشتباه است. در حقیقت تنها محدودیت عمل پی آر کی از نظر سنی این است که فرد باید بیش از 18 و یا 20 سال سن داشته باشد زیرا قبل از این سنین هنوز وضعیت بینایی در حال تغییر است و تثبیت بینایی پس از این سنین ایجاد می‌شود. بنابراین عمل پی آر کی در سنین بزرگ‌سالی و پیری نیز می‌تواند انجام شود. آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا نیز به این نکته اشاره می‌کند که بسیاری از افراد بالای 50 سال تمایل به انجام عمل پی آر کی یا لیزیک دارند.
اگرچه سن بالا محدودیتی برای انجام پی آر کی ایجاد نمی‌کند اما شرایط مرتبط با سن بالا می‌توانند منجر به ایجاد عوارض شوند. برای مثال برخی بیماری‌ها مانند آب مروارید، گلوکوم یا آب سیاه چشم و دژنراسیون ماکولار از جمله بیماری‌هایی هستند که در سنین بالاتر شایع هستند و وجود آن‌ها مانعی برای انجام پی آر کی است. در صورتی که این بیماری‌ها در افراد وجود داشته باشد و آن‌ها جراحی پی آر کی انجام دهند ممکن است عوارضی برای آنان ایجاد گردد. پیرچشمی نیز که از سن 40 سالگی به بالا معمولاً خود را بروز می‌دهد نیز با عمل لیزیک تداخل داشته و نتیجه آن را به خطر می‌اندازد.
بنابراین باید بر اساس شرایط فرد و وضعیت سلامت عمومی در سنین بالاتر تصمیم گرفت تا از ایجاد خطرات جدی جلوگیری کرد. ممکن است عوارضی همچون خشکی چشم که در افراد جوان‌تر ناراحتی زیادی ایجاد نمی‌کنند در سنین بالاتر فرد را با دشواری بیشتری مواجه کنند. برای آگاهی از وضعیت چشم‌ها و امکان عمل پی آر کی در سنین بالاتر بهترین راه، مشورت با پزشک متخصص است.
