سهم‌خواهی غول‌های تکنولوژی از هوش مصنوعی

این شرکت در روز شانزدهم مارس اعلام کرد که تقریبا تمام نرم‌افزارهای اداری آن شامل ورد و اکسل، همین رویکرد را در پیش گرفته‌اند. یک روز قبل از آن آلفابت، شرکت مادر گوگل، از ارتقای مشابهی در محصولات اداری خود‌ مانند جی‌میل و شیتز، خبر داد. در ماه‌های اخیر اخباری شبیه به این پی‌درپی از غول‌های تکنولوژی آمریکا شنیده شده است. استارت‌آپ OpenAI که بخشی از آن متعلق به مایکروسافت و خالق چت‌بات محبوب ‌ChatGPT است به تازگی الگوی هوش مصنوعی قدرتمند gpt-4 را عرضه کرده است. AWS که بازوی رایانش ابری شرکت آمازون است، اعلام کرده که همکاری با استارت‌آپ هوش مصنوعی Hugging Face را گسترش خواهد داد. اپل گزارش داده است که مشغول آزمایش الگوهای هوش مصنوعی در محصولاتش از جمله دستیار شخصی مجازی سیری است. مارک زاکربرگ، رئیس شرکت متا گفته که به دنبال آن است که به کمک هوش مصنوعی نیرو و سرعت رشد مضاعفی به شبکه‌های اجتماعی زیرمجموعه‌اش بدهد. گوگل در روز بیست‌ویکم مارس علاوه بر ابزارهای اداری، چت‌بات هوش مصنوعی خود را که رقیب ‌ChatGPT است، با نام بارد (Bard) معرفی کرد.

در نتیجه اشتیاق غول‌های تکنولوژی برای ورود به عرصه رقابتی جدید، موج جدیدی از الگوهای هوش مصنوعی به راه افتاده است که هر کدام به سرعت راه خودشان را از آزمایشگاه‌ها به دنیای واقعی پیدا می‌کنند. در واقع این اتفاقات با چنان سرعت بالایی در حال وقوع هستند که در روز بیست‌ونهم مارس نامه‌ای سرگشاده با امضای بیش از هزار نفر از فعالان برجسته صنعت تکنولوژی منتشر شد که در آن خواهان توقف شش ماهه در جریان کار روی الگوهای هوش مصنوعی پیشرفته‌تر از gpt-4 شدند. صرف‌نظر از اینکه این مهلت داده شود یا خیر، شرکت‌های بزرگ تکنولوژی به سرعت شانس و فرصت‌های خودشان را برای سوار شدن بر این قطار از دست می‌دهند. تمام پنج غول تکنولوژی جهان مدعی هستند که تمرکز زیادی بر هوش مصنوعی گذاشته‌اند؛ ادعایی که در عمل برای هر کدام از آنها معنای متفاوتی دارد. با این حال، دو موضوع در حال حاضر شفاف و روشن است؛ رقابت در حوزه هوش مصنوعی بالا گرفته است و حتی پیش از ظهور برنده آن، این رقابت رویکرد آینده غول‌های تکنولوژی را تغییر می‌دهد.

با این همه اما هوش مصنوعی برای غول‌های تکنولوژی پدیده جدیدی نیست. جف بزوس، بنیان‌گذار شرکت آمازون، در سال 2014 از اعضای تیمش درباره این پرسید که چطور می‌خواهند هوش مصنوعی را به محصولات بیاورند. دو سال بعد ساندار پیچای، رئیس شرکت آلفابت، تلاش برای معرفی شرکتش به عنوان «شرکتی با اولویت هوش مصنوعی» را آغاز کرد. این تکنولوژی اثبات می‌کند که آمازون چطور محصولاتش را می‌فروشد و تحویل می‌دهد، گوگل چطور چیزهای مختلف را در اینترنت جست‌وجو و پیدا می‌کند، دستیار سیری اپل چطور کار می‌کند، مایکروسافت چطور به مشتریانش برای مدیریت اطلاعات کمک می‌کند و متا چطور تبلیغات را هدفمند می‌کند.

با این حال به نظر می‌رسد که الگوهای هوش مصنوعی مولد مانند gpt-4، نقطه عطفی در این جریان باشند. در ماه نوامبر و همزمان با عرضه ChatGPT، وعده ظهور آنها با توانایی انسان‌مانند برای تولید هر چیزی از برنامه‌های سفر گرفته تا سرودن شعر داده شد. آنچه هوش مصنوعی را مولد می‌کند، الگوهای زبانی عظیم است. این الگوهای زبانی محتوای موجود روی اینترنت را تحلیل کرده و در پاسخ به درخواستی از سوی یک کاربر، کلمه بعدی را پیش‌بینی یا در جمله‌‌، تصویر یا صوت مشخص می‌کنند. بسیاری از کارشناسان تکنولوژی معتقدند که این الگوهای زبانی، آغازگر یک تغییر پلتفرمی هستند. از این منظر، هوش مصنوعی به لایه‌ای از تکنولوژی بالاتر از تمام رفتارهایی که نرم‌افزارها می‌توانند بسازند، تبدیل می‌شود؛ چیزی قابل قیاس با ظهور اینترنت، موبایل هوشمند و رایانش ابری.

غول‌های تکنولوژی تمام آنچه را که نیاز دارند، از اطلاعات گرفته تا قدرت پردازشی و میلیاردها نفر کاربر، در اختیار دارند تا در عصر هوش مصنوعی موفق شوند. از طرفی آنها سرنوشت شرکت‌هایی مانند کداک و بلک‌بری را به خاطر دارند که تحولات اولیه پلتفرمی را از دست دادند و به قعر ورشکستگی یا دورافتادگی رفتند. واکنش آنها به این یادآوری، سیلی از سرمایه‌گذاری‌هاست. در سال 2022 و با توجه به سقوط ارزش سهام شرکت‌های تکنولوژی در بورس، این پنج شرکت بزرگ 223 میلیارد دلار در بخش تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کردند که بسیار بالاتر از رقم 109 میلیارد دلاری این سرمایه‌گذاری در سال 2019 بود و البته بسیار بیشتر از رقم 161 میلیارد دلاری که برای مخارج سرمایه‌ای صرف کردند که خود این رقم هم در طول سه سال گذشته به دو برابر رسیده است. این شرکت‌های بزرگ تکنولوژی اعلام کردند که این رقم سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه برابر با 26 درصد از مجموع فروش آنها در سال گذشته و 16درصد بیشتر از این میزان در سال 2015 بوده است.

البته تمام این سرمایه‌گذاری‌ها صرف تکنولوژی‌های پیشرفته نشده، بلکه بخش بزرگی از آن به امور معمولی از قبیل انبارها، ساختمان‌های دفاتر و دیتاسنترها اختصاص پیدا کرده است. با این حال بخشی از چنین بودجه‌هایی همیشه به شرط‌بندی‌های بزرگ شرکت‌های تکنولوژی بر سر آینده اختصاص پیدا می‌کند. امروزه این شرط‌بندی‌ها بر سر هوش مصنوعی است و شرکت‌ها هیچ ابایی از آن ندارند. مارک زاکربرگ اخیرا گفته است که هوش مصنوعی بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری شرکتش در یک سال گذشته بوده. شرکت آلفابت هم تصمیم دارد در گزارش درآمد فصل آینده خود که در پایان آوریل منتشر می‌شود، برای نخستین بار میزان سرمایه‌گذاری خود روی هوش مصنوعی را فاش کند.

برای بررسی دقیق شیوه شرط‌بندی این شرکت‌ها روی هوش مصنوعی و میزان سرمایه‌گذاری آنها در این حوزه، مجله اکونومیست به تحلیل اطلاعات مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها، خریدها، فهرست مشاغل، تحقیقات و حتی حق اختراعات این شرکت‌ها پرداخته و به این نتیجه رسیده است که منابع مهمی از این شرکت‌ها به توسعه هوش مصنوعی و کاربردهایش اختصاص پیدا کرده‌اند. بر اساس یافته‌های شرکت تحقیقاتی PitchBook، حدود یک‌پنجم خریدها و سرمایه‌گذاری‌های این شرکت‌ها از سال 2019 به شرکت‌های هوش مصنوعی اختصاص پیدا کرده است که به طرز چشمگیری بیش از سهم هدف آنها در حوزه‌های رمزارز، بلاک‌چین و دیگر بخش‌های مربوط به وب 3 غیرمتمرکز (2 درصد)، واقعیت مجازی متاورس (6 درصد) است که دو عرصه نوظهور و پرطرفدار در صنعت تکنولوژی به حساب می‌آیند. آمارهای منتشر شده از سوی شرکت تحقیقاتی PredictLeads هم نشان می‌دهند که حدود یک‌دهم مشاغل شرکت‌های بزرگ تکنولوژی به مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی نیاز دارند. تقریبا همین میزان از پروفایل کارمندان شرکت‌های تکنولوژی در شبکه اجتماعی لینکدین هم نشان می‌دهند که آنها در همین زمینه مشغول به کار هستند.

البته این آمارهای تقریبی نشان از تفاوت‌های بزرگ در میان پنج غول تکنولوژی دارند. طبق بررسی‌های اکونومیست، به نظر می‌رسد مایکروسافت و آلفابت در این عرصه رقابتی پیشتازند و متا بعد از آنها قرار دارد. با این همه به وضوح مشخص است که هوش مصنوعی چنان جذابیتی دارد که این پنج غول تکنولوژی عزم خود را برای متمرکز کردن تلاش‌هایشان در این حوزه، جزم کرده‌اند.