بیلان تولید و تقاضای آب و برق

حال سیاستگذار دست به انجام اقداماتی شبیه به آنچه در سال گذشته نسبتا موفقیت‌‌‌آمیز ارزیابی کرده، زده است. این در حالی است که بنا بر تازه‌‌‌ترین گزارش وزارت نیرو از صنعت آب و برق کشور، سطح ارتفاع بارندگی‌‌‌های کل کشور تا اسفندماه سال گذشته، معادل 3/ 152میلی‌متر بوده و این مقدار طبق شاهد رسمی گزارش وزارت نیرو، نسبت به میانگین بلندمدت کشور، 13‌درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر، میزان مشترکان آب و برق، هر دو افزایش داشته‎‌‌‌اند. این گزاره‌‌‌ها، نشان می‌دهد توان تولید نیروگاه‌‌‌های برق‌‌‌آبی در سال‌جاری کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر، نیروگاه‌‌‌های حرارتی نیز مجبور به استفاده از سوخت هستند. به‌جز گاز، مازوت، سوخت مایعی است که از آن در نیروگاه‌‌‌های تولید برق استفاده می‌شود. سیاستگذار - به‌خصوص در شش‌ماه سرد سال- مدام بر مشکل کمبود گاز در کشور تاکید می‌کند و در آن روی سکه، کمتر از 20‌درصد نیروگاه‌‌‌های کشور امکان استفاده از مازوت به عنوان سوخت دوم را دارا هستند.

پس راهکار اصلی تامین برق پایدار شبکه برق مشترکان خانگی و صنعتی به‌صورت توامان چیست؟ به گفته فعالان بخش خصوصی در صنعت برق، سرمایه‌گذاری در صنعت برق جاذبه‌‌‌ای ندارد. کاهش این جاذبه نیز نتیجه سیستم اقتصادی پراز ایراد فعلی است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که میزان سرمایه‌گذاری در صنعت برق در بازه زمانی 10‌‌‌سال اخیر افت قابل‌توجهی داشته است. یک گزارش از مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس تایید می‌کند میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت برق از 2/ 6میلیارد دلار در سال 1390 به 600میلیون دلار در سال 1400 کاهش یافته است.

 احیای سیستم اقتصاد برق، یعنی تعیین‌تکلیف قیمت برق از جمله مواردی است که به احیای جاذبه سرمایه‌گذاری و افزایش ظرفیت‌‌‌ها برای تامین برق و همچنین کنترل مصرف بی‌‌‌رویه برق و در نتیجه، روانه شدن برق شبکه به سمت فعالیت‌‌‌های صنعتی می‌‌‌انجامد. در واقع، بدون حل این مساله، صنعت برق کشور، ‌‌‌جاذبه‌‌‌ای برای سرمایه‌گذاری نخواهد داشت؛ همچنان که درطول تمام این 10سال، جاذبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ سرمایه‌گذاری در بخش برق به‌شدت کاهش یافته است. عدم‌‌‌تزریق منابع مالی به صنعت برق نیز چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز آینده صنایع و همچنین بقیه بخش‌‌‌های کشور را که وابسته به برق هستند تیره و تار خواهد کرد.

در اسفندماه سال گذشته، ارتفاع بارندگی در کل کشور نسبت به زمان مشابه سال آبی گذشته، 4‌درصد کاهش یافته است. همچنین ارتفاع بارندگی در کل کشور نسبت به میانگین بلندمدت 13‌درصد کاهش داشته است. حجم آب موجود مخازن سدهای کشور در پایان اسفند 1401 نسبت به سال گذشته، 7‌درصد افزایش داشته است. حجم آب ورودی به سدهای مخزنی تا پایان اسفند 1401 نسبت به سال گذشته، 10‌درصد افزایش داشته است. حجم آب خروجی از مخازن سدها تا پایان اسفند 1401 نسبت به سال گذشته، 7‌درصد افزایش داشته است. در آخر، تولید انرژی نیروگاه‌های برق‌آبی در سال‌جاری، نسبت به سال گذشته، 26‌درصد افزایش داشته است.

بخش آب و فاضلاب

در این بخش در اسفندماه سال گذشته، تعداد مشترکان آب در بخش شهری و روستایی نسبت به پایان اسفند 1400، به ترتیب 3/ 3درصد و 6/ 3‌درصد افزایش داشته است. آب تولیدی (مجموع آب تولیدی زیرزمینی و سطحی) در بخش شهری و روستایی تا پایان اسفند 1401 نسبت به پایان اسفند 1400، به‌ترتیب 7/ 1درصد و 02/ 6‌درصد و ظرفیت اسمی تصفیه‌خانه‌‌‌های فاضلاب در مدار نسبت به پایان اسفند 1400 نیز 2/ 1‌درصد افزایش داشته است. تعداد مشترکان فاضلاب نسبت به پایان اسفند 1400 حدود 6/ 5‌درصد و طول خطوط انتقال فاضلاب نسبت به پایان اسفند 1400 هم 5/ 3‌درصد افزایش داشته است.

بخش برق

تعداد مشترکان برق تا پایان اسفند 1401 نسبت به پایان 1400 حدود 6/ 2‌درصد افزایش داشته است. مصرف برق تا پایان اسفند 1401 در بخش صنعتی و خانگی به ترتیب 2/ 36درصد و 7/ 31‌درصد از کل موارد مصرف بوده است.

با این همه، کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی تا پایان اسفند 1401 نسبت به پایان 1400 به میزان 6/ 4‌درصد افزایش داشته است. تولید ناویژه انرژی برق کشور از ابتدای سال 1401 نسبت به دوره مشابه 1400 نیز 9/ 3‌درصد افزایش داشته است.

انرژی دریافتی (از برون‌مرزی و واردات) تا پایان اسفند 1401، نسبت به دوره مشابه 1400 هم 7/ 28‌درصد با افزایش روبه‌رو بوده است. انرژی ارسالی (از درون مرزی و صادرات) نیز تا پایان اسفند 1401 نسبت به دوره مشابه 1400 به میزان 8/ 12‌درصد کاهش داشته و ظرفیت کل پست‌های برق (انتقال، فوق توزیع و بلافصل) تا پایان اسفند 1401 نسبت به پایان سال 1400 حدود 53/ 3‌درصد افزایش داشته است.

همچنین در بخش انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و پاک، ظرفیت کل نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر و پاک تا پایان اسفند 1401 نسبت به ماه گذشته 9/ 0‌درصد افزایش داشته است.

وضعیت ریزش‌‌‌های جوی از اول مهر تا پایان اسفندماه

ارتفاع بارندگی‌‌‌ها در حوضه اصلی ارس تا پایان اسفندماه 4/ 83میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 39‌درصد کاهش داشته است.

در حوضه اصلی سفیدرود بزرگ، ارتفاع بارندگی تا اسفندماه، 7/ 206میلی‌متر بوده؛ اما این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 8‌درصد کاهش داشته است.

ارتفاع بارندگی‌‌‌ها در حوضه اترک و حوضه‌‌‌های شمالی تا پایان اسفندماه 237میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 30‌درصد کاهش داشته است.

در حوضه کرخه و مرزی غربی، ارتفاع بارندگی تا اسفندماه، 2/ 289میلی‌متر بوده؛ اما این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 12‌درصد کاهش داشته است.

ارتفاع بارندگی‌‌‌ها در حوضه کارون بزرگ تا پایان اسفندماه 3/ 559میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 13‌درصد افزایش داشته است.

در حوضه زهره جراحی و حوضه‌های جنوبی، ارتفاع بارندگی تا اسفندماه، 4/ 211میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 3‌درصد کاهش داشته است.

ارتفاع بارندگی‌‌‌ها در حوضه دریاچه ارومیه تا پایان اسفندماه 2/ 177میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 15‌درصد کاهش داشته است.

در حوضه فلات مرکزی و شرقی، ارتفاع بارندگی تا اسفندماه، 5/ 65میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت، 32‌درصد کاهش داشته است.

ارتفاع بارندگی‌‌‌ها در حوضه زاینده‌رود و حوضه‌های جنوب غربی فلات تا پایان اسفندماه 3/ 182میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت، 7‌درصد افزایش داشته است.

در نهایت به طور کلی این داده‌‌‌ها نشان می‌دهد که ارتفاع بارندگی‌‌‌های کل کشور، معادل 3/ 152میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت کشور، 13‌درصد کاهش داشته است. همچنین حجم ریزش‌‌‌های جوی از اول مهر تا پایان اسفند سال آبی جاری برابر 2/ 247میلیارد مترمکعب بوده است. از سوی دیگر، ارتفاع بارندگی در کل کشور نسبت به زمان مشابه سال آبی گذشته 4‌درصد کاهش داشته است.

وضعیت مصرف برق کشور

بخش خانگی تا پایان اسفندماه 1401 معادل 100233میلیون کیلووات برق مصرف کرده است. این میزان در بخش عمومی در همین بازه زمانی، معادل 27634میلیون کیلووات بوده است. همچنین در بخش کشاورزی، مقدار 45624میلیون کیلووات برق مصرف شده است. صنایع و واحدهای صنعتی هم میزان 114769میلیون کیلووات برق مصرف کرده‌‌‌اند. سایر مصارف تجاری تا پایان اسفند هم 23670میلیون کیلووات بوده است. روشنایی معابر نیز تا پایان سال گذشته 4702میلیون کیلووات برق مصرف کرده است. کل فروش برق تا پایان اسفند، معادل 316632میلیون کیلووات بوده است. سهم بخش خانگی از مصرف در این بازه زمانی، 7/ 31درصد، بخش عمومی 7/ 8درصد، بخش کشاورزی 4/ 14درصد، بخش صنعت 2/ 36درصد، سایر مصارف تجاری 5/ 7‌درصد و روشنایی معابر هم 5/ 1‌درصد بوده است. همچنین تعداد مشترکان برق تا پایان اسفند 1401 نسبت به پایان 1400، 6/ 2‌درصد افزایش داشته است.

در بخش برق، کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی تا پایان اسفند سال 1401 نسبت به پایان سال 1400 معادل 6/ 4‌درصد افزایش داشته است.

تولید ناویژه انرژی برق کشور از ابتدای سال 1401 نسبت به دوره مشابه 1400 معادل 9/ 3‌درصد افزایش داشته است.

انرژی دریافتی (از برون‌مرزی) تا پایان اسفند 1401 نسبت به دوره مشابه 1400 مقدار 7/ 28‌درصد افزایش داشته و انرژی ارسالی (از درون‌مرزی) تا پایان اسفند 1401 نسبت به دوره مشابه 1400 معادل 8/ 12‌درصد کاهش داشته است. همچنین ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک تا پایان اسفند 1401 نسبت به ماه گذشته 9/ 0‌درصد افزایش داشته است. برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر و پاک در پایان اسفند 1401 نسبت به ماه قبل (61میلیون کیلووات ساعت) 4/ 38‌درصد افزایش داشته است.

عدم‌انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در پایان اسفند1401 نسبت به ماه قبل (34‌هزار تن)، 100‌درصد افزایش داشته است.

برنامه‌‌‌های مدیریت مصرف برق در تابستان

همچنین به گزارش پاون، معاون برق و انرژی وزیر نیرو از آغاز برنامه‌‌‌های مدیریت مصرف برق در کشور خبر داد. به گفته او، 31مورد از 140اقدام برنامه‌‌‌ریزی‌شده برای گذر از پیک مصرف تابستان سال‌جاری به اقدامات بخش مدیریت مصرف و تقاضا و 13مورد به اقدامات ستادی و همکاری مربوط می‌شود. به طورکلی 44برنامه در ارتباط با مدیریت مصرف پیش‌بینی شده که مسوولیت مستقیم آن با فعالان روابط‌عمومی صنعت برق کشور است.

همایون حائری، در جلسه هم‌‌‌اندیشی مدیران‌‌‌عامل و مدیران روابط‌‌‌عمومی صنعت برق کشور با موضوع «گذر موفق از پیک تابستان 1402» گفت: همکاران روابط‌عمومی سختی کار در بخش تولید را به استحضار عموم مردم می‌‌‌رسانند، ضمن اینکه تحقق این امر با نگاه جمعی و یکپارچه‌‌‌سازی موضوعات پیش‌‌‌روی روابط عمومی در بخش تولید همراه خواهد شد.

حائری با قدردانی از پیشبرد 100اقدام توسط روابط‌‌‌‌عمومی‌‌‌های صنعت برق در سال گذشته، اظهار کرد: پیشبرد این اقدامات با بازخورد و نتایج خوبی در حوزه‌‌‌های مختلف از جمله پیک‌‌‌سایی برق و مدیریت مصرف انرژی همراه شده است.

او با ابراز خرسندی از منفی شدن شاخص رشد مصرف خانگی برق در سال 1401، اضافه کرد: توفیق‌‌‌های حاصل‌شده در مدیریت مصرف انرژی، بیانگر این امر است که اقدامات صورت‌گرفته در سال گذشته موثر و مثمرثمر واقع شده است. این اقدامات در حوزه‌‌‌هایی چون فرهنگ‌‌‌سازی و ارتباط با مردم و نیز بهره‌‌‌مندی از سیستم‌های تشویقی خلاصه شده بود.

حائری با تاکید بر اهمیت پیشبرد اقدامات در حوزه مدیریت مصرف، یادآور شد: چنانچه در بخش مصرف هزار مگاوات صرفه‌‌‌جویی صورت گیرد، معادل بیش از 1500مگاوات نیروگاه در بخش تولید صرفه‌‌‌جویی می‌شود، در این بین سوختی که در نیروگاه‌‌‌ها مصرف می‌شود، هزینه‌‌‌های شبکه‌‌‌های انتقال برق از سمت تولید به مصرف، تجهیزات شبکه‌‌‌های انتقال، شبکه‌‌‌های فوق توزیع و... جایگاه ویژه خود را دارند. به عبارت دیگر هزار مگاوات نیروگاه مجازی در بخش مصرف بدون مصرف سوخت و هزینه‌‌‌های جاری می‎تواند با ارزش افزوده ویژه‌‌‌ای همراه باشد.

وی اقدامات مدیریت مصرف را به دو نوع «استاتیک» و «دینامیک» تقسیم کرد و افزود: اقدامات مدیریت مصرف استاتیک ناظر بر بهینه‌‌‌سازی تجهیزات مصرفی است، اما اقدامات مدیریت مصرف دینامیک ناظر بر بهینه‌‌‌سازی رفتار مصرفی است.

وی تاکید کرد: باید 30‌هزار مگاوات مصارف سیستم‌های سرمایشی در زمان اوج بار مصرف تابستان امسال، از طریق اقدامات استاتیکی و نیز دینامیکی مدیریت مصرف کاهش یابد.

معاون برق و انرژی وزیر نیرو آگاه‌‌‌سازی، اطلاع‌‌‌رسانی، فرهنگ‌‌‌سازی، آموزش و تعامل با مردم را از جمله اقدامات دینامیکی عنوان کرد که توسط روابط‌عمومی‌‌‌های صنعت برق انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه برای گذر از پیک مصرف تابستان سال‌جاری، 140اقدام برنامه‌‌‌ریزی شده است، گفت: 31 مورد از این 140 برنامه را اقدامات بخش مدیریت مصرف و تقاضا و 13مورد را اقدامات ستادی و همکاری تشکیل می‌دهد؛ به طورکلی 44 برنامه در ارتباط با مدیریت مصرف پیش‌بینی شده که مسوولیت آن با فعالان روابط‌عمومی صنعت برق کشور است.

حائری با تاکید بر اینکه باید از تجربیات موفق سال گذشته برای عبور از پیک تابستان 1402 بهره‌‌‌مند شویم، اظهار کرد: در این باره مصوباتی در حوزه بالادستی صادر می‌شود که باید با دقت کامل پیگیری شوند. از جمله می‌‌‌توان به کنترل وضعیت مصارف ساختمان‌‌‌های اداری و سیستم‌های سرمایشی و روشنایی این ساختمان‌‌‌ها اشاره کرد.