ژانویه سخت صنایع جهان

 گزارش تازه یونیدو تاکید می‌کند، به‌رغم تیره‌شدن شرایط تولید در جهان، هنوز هم شاخص تولیدات صنعتی روند مثبت خود را حفظ کرده است. البته رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان در ژانویه 2023 کمتر از یک‌درصد بوده است؛ عددی که از نرخ‌های معمول رشد صنعتی جهان در سال 2022 بسیار دور است. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در سال 2022 در اغلب ماه‌‌‌ها نرخ‌های رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان حدود 5/ 2 تا 3درصد بوده که این عدد در ژانویه 2023 به زیر یک‌درصد سقوط کرده است. رشد نازل سطح تولید صنعتی جهان در نخستین ماه 2023 در حالی رقم خورده که اوضاع در اتحادیه اروپا بد است و صنایع آلمان هم افت جدی را تجربه کرده‌‌‌اند. بلومبرگ گزارش کرده است که صنایع آلمان از مارس2020 چنین شوکی را تجربه نکرده‌‌‌اند، اقتصاد چین نیز این اندازه کم‌‌‌رمق نبوده است.

گزارش بازوی صنعتی سازمان ملل متحد به‌وضوح نشان می‌دهد که جهان دچار بحران تولید است. شواهد موجود نشان می‌دهد که تورم و نرخ بهره اثر شدیدی بر اقتصادهای صنعتی گذاشته‌اند؛ برای نمونه بر تقاضای کالاهای صنعتی اثر منفی داشته‌اند. گزارش یونیدو از شاخص تولیدات صنعتی جهان موید همین نکته و حرکت بی‌‌‌رمق بخش تولید در سراسر جهان است. این گزارش تاکید دارد در نخستین ماه از سال 2023 رشد هیچ‌یک از مناطق جهان بالاتر از 3درصد نبوده است. تمرکز گزارش یونیدو در حالی بر داده‌‌‌های ژانویه است که گزارش‌‌‌های جدیدتر از رسانه‌‌‌های اقتصادی مطرح نظیر بلومبرگ و industry week از افت تولید چین و آلمان در آوریل 2023 حکایت دارند. البته فعلا و تا زمان انتشار شواهد بیشتری از وضعیت تولید صنعتی جهان نمی‌‌‌توان از رکود جهانی خبر داد؛ اما گسترش بحران بانکی در آمریکا و تداوم تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک در جای‌جای جهان که بر زنجیره تامین جهانی اثر گذاشته، می‌‌‌تواند کاتالیزور شرایط باشد و افتتاحیه سخت بخش تولید در سال 2023 را به روند طولانی از رکود تبدیل کند.

از آنجا که بسیاری از اقتصادها هنوز هم برای غلبه بر تورم بر سیاست‌‌‌های پولی و افزایش نرخ بهره تاکید می‌کنند و این موضوع فشار بر بخش صنعت را بالا می‌‌‌برد، باید شواهد موجود از جمله افت شاخص تولیدات صنعتی یونیدو را جدی‌‌‌تر گرفت و کمربندها را برای آغاز دوره سخت‌‌‌تر در جهان سفت‌‌‌تر کرد. پنج‌شنبه گذشته بود که کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا ضمن ارائه چشم‌‌‌انداز اقتصاد اروپا، شرایط را برای تولیدکنندگان منطقه یورو سخت تحلیل و اعلام کرد در بحبوحه واگرایی در بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی، شرایط اروپا بدتر خواهد شد. تحلیلگران معتقدند تحلیل لاگارد از آتیه ناامیدکننده اقتصاد اروپا ناشی از عملکردی است که صنایع آلمان در فصل نخست 2023 تجربه کرده‌‌‌اند.

جزئیات شاخص یونیدو در ژانویه 2023

بعد از سقوط رشد تولید صنعتی جهان به نقطه صفر در ماه دوازدهم سال 2022، حالا یونیدو از افت رشد شاخص تولیدات صنعتی در ژانویه 2023 تا سطح 6/ 0درصد خبر داده است. در این گزارش مشخصا موتورهای رشد جهان منطقه آمریکای جنوبی و چین هستند که نرخ رشد به‌نسبت بهتری را با اعداد 7/ 1 و 6/ 2درصد در مقایسه با دیگر مناطق جهان تجربه کرده‌‌‌اند، حال آنکه اوضاع در آفریقا، دیگر نقاط آسیا، اروپا و روسیه چندان مساعد نیست. این روند که از ماه‌‌‌های نوامبر و دسامبر شروع شده، در ژانویه تثبیت شده، به طوری که عمده مناطق جهان رشد بسیاری کمی را از منظر شاخص تولیدات صنعتی در مقایسه با دوره‌‌‌ها و ماه‌‌‌های قبل تجربه کرده‌‌‌اند. جهان در حالی به نرخ‌های رشد صنعتی کمتر از یک‌درصد عادت کرده که از سپتامبر 2022 به این سو آهنگ رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان کند شده و مسیری ثابت را با اندکی فراز و فرود طی کرده؛ هرچند تا اکتبر وضعیت معقول بوده است. از نکات جالب درباره آهنگ رشد صنعتی جهان، افت رشد تولیدات صنعتی با سطح فناوری متوسط رو به بالاست که قبلا موتور رشد تولید جهان به شمار می‌‌‌رفت. در ماه‌‌‌های گذشته به‌رغم نزول رشد تولید صنعتی «کالاهای با فناوری متوسط رو به پایین» و «کالاهای با فناوری پایین»، کالاهای های‌تک رشد 3 تا 6درصد را تجربه می‌‌‌کردند که همین عامل موجب رشد شاخص یونیدو می‌‌‌شد. حالا اما نرخ رشد این قبیل صنایع نیز برای کل جهان کاهش یافته و به 7/ 1درصد نزول کرده است.

تولید کالاهای صنعتی با فناوری پایین و متوسط رو به پایین نیز با ادامه نزول به ترتیب در سطح منفی 1/ 1درصد و منفی 5/ 1درصد قرار گرفته است. در این ماه بهترین صنعت از نظر عملکرد به حوزه تجهیزات کامپیوتری مربوط است که رشد آن از 7/ 8درصد فراتر رفته است. یونیدو در توضیح چرایی رشد بالای این بخش تاکید کرده که این جهش ناشی از رشد سریع نوآوری‌‌‌ها و گسترش فناوری‌‌‌های دیجیتال است. ضمن اینکه مصرف‌کنندگان تقاضای بالایی برای وسایل الکترونیکی جدیدتر و سریع‌‌‌تر دارند که هردو مورد به مثبت‌شدن تولید این صنعت منجر شده است. بعد از این صنعت، تجهیزات صنعت حمل‌ونقل، صنعت خودرو، دارو و ماشین‌‌‌آلات تولید و تعمیر از پررشدترین صنایع ایران به شمار می‌‌‌روند که وضعیت مناسبی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده‌‌‌اند. از آن سو همزمان با این وضعیت فضا برای صنایعی که سطح تکنولوژی پایینی دارند سخت شده و ورق برای آنها برگشته است. بدترین وضعیت را در بین همه رشته فعالیت‌‌‌های صنعتی موجود در گزارش یونیدو، بخش مبلمان داشته که تولید آن به‌شدت نزولی شده است.

شواهد گزارش یونیدو نشان می‌دهد که این صنعت نسبت به ژانویه2023 دست‌کم بیش از 8درصد افت تولید را تجربه کرده است. این وضعیت برای صنایع دیگر از جمله صنعت کاغذ و فرآورده‌‌‌های کاغذی، صنایع پشم، کرک و فرآورده‌‌‌های وابسته و نیز صنعت پارچه و منسوجات مشابه بوده، به طوری که هر یک از این صنایع بین 5 تا 7درصد افت تولید را در ماه ژانویه 2023 نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ثبت رسانده‌‌‌اند. در عین حال با اینکه وضعیت لاستیک و پلاستیک نزولی است، در این بخش فشار رکود به‌اندازه صنایع مورد اشاره در بالا نبوده و نیست.