عصر ایران - واژۀ مافیا (Mafia) به طور کلی دلالت دارد بر گروه‌های تبهکاری که با ارتکاب جرائم گوناگون، کسب درآمد می‌کنند. یک گروه مافیایی در واقع شبکه‌ای از تبهکاران حرفه‌ای است.
اما در معنایی محدودتر و دقیق‌تر، مافیا دلالت دارد بر "خانواده‌های تبهکار" عمدتا ایتالیایی-آمریکایی. منظور از "خانوادۀ تبهکار" نیز باندی است که دارای اعضای خویشاوند باشد.
این واژه در قرن بیستم در آمریکا کاربرد زیادی داشت و به تدریج در سایر نقاط دنیا نیز در اشاره به باندهای تبهکار و حرفه‌ای به کار رفت؛ اما خاستگاه این واژه، جزیرۀ سیسیل ایتالیا است.
انگیزۀ تشکیل مافیا در سیسیل، ابتدا سیاسی بود ولی بعدها اقتصادی شد. نخستین بار در سال‌های آخر قرن هجدهم، هنگامی که سیسیل در اشغال نیروهای مهاجم فرانسوی بود، گروهی از مردم وطن‌پرست جزیرۀ سیسیل دست به تشکیل هسته‌های کوچک مقاومت علیه اشغالگران فرانسوی زدند.
به دنبال تشکیل این هسته‌ها، شورش‌های وسیعی در سیسیل علیه فرانسویان بوقوع پیوست و از همان زمان بود که یک گروه مخفی متشکل از هسته‌های فوق بوجود آمد با این شعار: «ایتالیا فریاد می‌زند: مرگ بر فرانسویان».
ایتالیا، جزیرۀ سیسیل
این گروه در میان اهالی سیسیل از نفوذ بسیاری برخوردار بود و با شعار "دفاع از مظلوم و مبارزه با ظالم"، حمایت روزافزونی در سیسیل بدست آورد.
بعدها پس از اخراج نیروهای بیگانه، افراد گروه، با نفوذی که داشتند، مشاغل مهم سراسر جزیره و شهرداری را بدست آورند. به تدریج گروه مذکور در سراسر ایتالیا هسته‌هایی تشکیل داد و با گرفتن مشاغل حساس، ماهیتش تغییر کرد.
زمینداران بزرگ برای رسیدن به اهداف زورگویانۀ خودشان، افراد هسته‌های گروه مذکور (یا مافیا) را استخدام کردند و بر جان و مال مردم ایتالیا و جزیرۀ سیسیل حاکم گردانیدند.
بعدها افراد مافیا در قاچاق مواد مخدر و اسلحه، گرداندن قمارخانه‌های بزرگ، اخاذی و ... شرکت کردند و شبکۀ وسیعی از این نوع را تشکیل دادند.
عدۀ زیادی از این گروه‌ها در سال‌های بعد به قارۀ آمریکا مهاجرت کردند و در آن‌جا دست به تشکیل هسته‌های وسیعی از ایتالیایی‌ها و بخصوص سیسیلی‌های مهاجر زدند و به تدریج کنترل اکثر بازارهای قاچاق، فروش اسلحۀ غیرقانونی، گرداندن قمارخانه‌ها، باندهای سرقت و ترور را به دست گرفتند.
مهاجران در هر یک از ایالت‌های آمریکا هسته‌هایی از خویشاوندان و اطرافیان و همکاران خود بوجود آوردند و این شبکه‌ها به "خانواده" معروف شدند.
با گسترش "خانواده‌ها" در ایالات متحدۀ آمریکا، رقابت‌هایی بر سر فعالیت‌ها بین آنان درگرفت و به تدریج مهاجران هموطن سابق تبدیل به دشمنان سرسخت یکدیگر در سراسر قارۀ آمریکا شدند.
در ایتالیا، گروه‌های مافیایی از همان آغاز تشکیل، مطالبات تجزیه‌طلبانه داشتند و جزیرۀ سیسیل را به صورت منطقه‌ای جدا از دولت مرکزی تحت اختیار خود گرفتند.
موسولینی پس از به قدرت رسیدن، این گروه‌ها را سرکوب کرد و اعضایشان را به زندان انداخت یا کشت، اما نتوانست آن‌ها را به طور کامل ریشه‌کن سازد. به همین دلیل مافیا در ایتالیا در جریان جنگ جهانی دوم با نیروهای متفقین همکاری می‌کرد.
در سال 1943 "دون کارلو گامبینو" رهبر معروف مافیا و در جزیرۀ سیسیل و کل ایتالیا، با کمک‌هایش به نیروهای متفقین، جزیرۀ سیسیل را از اشغال آلمانی‌ها خارج کرد و نظامیان ایتالیا را نیز از سیسیل بیرون راند. وی بعدها راهی آمریکا شد و رهبر بزرگ تبهکاران و در واقع "پدرخواندۀ" مافیا در آمریکا شد.
دون کارلو گامبینو (76-1902) مشهورترین پدرخواندۀ مافیا
مافیا تشکیلات بسیار گسترده‌ای در آمریکا و بسیاری از مناطق جهان، بخصوص ایتالیا، داشت و ضوابط بسیار سختی بر تشکیلاتش حاکم بود. اکثر اعضای مافیا در آمریکا نیز ایتالیایی‌الاصل بودند. در واقع "تبار ایتالیایی" یکی از ضوابط برای ورود افراد به دار و دستۀ مافیا در آمریکا و سایر نقاط جهان بود. مافیا به این معنا، لفظی است که دلالت دارد بر یک شبکۀ تبهکار وسیع، که بویژه در قرن بیستم در آمریکا و ایتالیا بسیار فعال بود ولی پس از تشکیل و بویژه تقویت FBI در آمریکا، در دو سه دهۀ پایانی قرن بیستم به تدریج از دامنۀ فعالیتش کاسته شد. اگرچه نفوذ و قدرتش در ایتالیا به اندازۀ آمریکا کاهش نیافت.
اما مافیا امروزه عمدتا به معنای گروه‌های تبهکاری به کار می‌رود که فعالیت قانونی ندارند ولی با ثروت و تهدید و ترور، نفوذ قابل توجهی بر مقامات قانونی کشورهای گوناگون دارند و در بسیاری از موارد نیز کارگزاران خاص خودشان را در نهادهای حکومتی دارند.
به هر حال عضوگیری در خانواده‌های مافیاییِ ایتالیایی تبار با دقت زیادی انجام می‌شد. اعضای جدید پس از شناسایی‌ها و تحقیقات مفصل، طی مراسم خاصی با ادای سوگند وفاداری به تکیلات تا لحظۀ آخر، فاش نکردن اسرار آن، و نیز استقبال از مرگ و تعهد به وظایف و آدم‌کشی، به عضویت گروه درمی‌آمدند (و درمی‌آیند).
هر عضوی که به آرمان‌ها و اهداف گره خیانت کند و اسرار آن را فاش نماید، و یا دیگر نتواند مورد استفادۀ گروه باشد، توسط دیگر افراد و به دستور رئیس گروه به قتل می‌رسد.
این دار و دسته‌های تبهکار در آمریکا، خانواده‌هایی گوناگون تشکیل داده‌اند. در آمریکا 12 خانوادۀ بزرگ وجود دارند که هر یک در یکی از ایالت‌ها به سر می‌برند و در خود نیویورک نیز 5 خانوادۀ معروف مشغول فعالیت هستند.
خانواده‌های فوق، امروزه خشونت کمتری دارند و اهدافشان را بیشتر از طریق لابی کردن یا تهدید و تطمیع محقق می‌سازند نه از طریق خشونت عریان. اگرچه در صورت اجبار، به خشونت هم متوسل می‌شوند اما برای اینکه منافع کل خانواده بر باد نرود، با دقتی حرفه‌ای می‌کوشند موقع ارتکاب قتل، رد پایی از خودشان باقی نگذارند.
خانواده‌های مافیایی مذکور، مستقیم یا غیرمستقیم، با سیاستمداران ایالات متحده نیز ارتباط دارند و از آن‌ها در راستای تحقق اهداف تجاری‌شان استفاده می‌کنند. این خانواده‌ها همچنین معمولا با یکدیگر نیز روابط خوبی دارند اما گاهی اوقات بر اختلافات حل‌نشدنی، کارشان به زد و خورد و تصفیه‌های خونین می‌کشد.
معروف‌ترین آن‌ها در نیویورک، فلوریدا، نیواورلئان، لوس‌آنجلس، کانزاس‌سیتی، لاس‌وگاس، شیکاگو، کلیولند، فیلادلفیا، نیوانگلند و ... ساکن هستند و تیم‌های حقوقی قدرتمندی، متشکل از وکلای حرفه‌ای دارند که در مواقع ضروری، آن‌ها را تبرئه یا مجازات‌های احتمالی‌شان را کاهش می‌دهند.
دون کارلو گامبینو، معروف‌ترین رهبر تبهکاران و پدرخواندۀ خانواده‌های نیویورک بود که در 1976 درگذشت. وی بارها از چنگ قانون گریخت و در اوایل دهۀ 1970 فیلمی از زندگی وی به نام "پدرخوانده" با بازی درخشان مارلون براندو (در نقش دون کورلئونه) ساخته شد.
دارودسته‌های تبهکار در آمریکا کارهای مختلف انجام می‌دهند و در انواع فعالیت‌های بزرگ شرکت دارند. انحصار قاچاق مواد مخدر در سراسر جهان تا اندازۀ زیادی زیر نظر آن‌هاست؛ به طوری که هم‌اکنون نیز گاهی اخباری حاکی از حمل و قاچاق و فروش مواد مخدر توسط مافیا در سراسر قاره‌های اروپا و آمریکا، بخصوص ایتالیا و ایالات متحده، گزارش می‌شود.
خانواده‌ها و اعضا و ماموران آن‌ها در دزدی‌ها و غارت‌های بزرگ بین‌المللی شرکت دارند و اکثر قمارخانه‌های معروف ایالات متحدۀ آمریکا و سراسر اروپا به دست اعضای آن‌ها اداره می‌شود.
مافیا با سیاستمداران برجسته‌ای در آمریکا در ارتباط است و در انتخابات اعضای کنگرۀ آمریکا نیز تاثیرگذار است. یعنی با پرداخت پول‌های کلان، تا حدی موفق می‌شود نمایندگان مورد علاقۀ خود را به مجلس سنا و مجلس نمایندگان بفرستد.
ضمنا خانواده‌های مافیایی در بازارهای بورس شرکت دارند و از نفوذ زیادی در وال‌استریت آمریکا برخوردارند. آن‌ها همچنین ماموران بانفوذی در فرودگاه‌های مهم آمریکا، در بانک‌ها، در شرکت‌ها و کارتل‌های بزرگ اقتصادی و حتی در میان پلیس فدرال آمریکا دارند و به موقع برای خروج قاچاق و تبدیل ارز، شرکت در بازار بورس، رهایی از چنگ قانون و زندان، از این افراد استفاده می‌کنند.
دون کارلو گامبینو در ایام جوانی
دست مافیا در پشت بسیاری از جریان‌ها و وقایع سیاسی آمریکا، از جمله واترگیت، کشف شده است. داستان پرداخت رشوه‌های کلان این سازمان به سیاستمداران بزرگ دارای شهرت خاصی است.
مافیا در خارج از مرزهای آمریکا نیز در بعضی از بازی‌های سیاسی جهان شرکت می‌کند. در سال 1969 جریان فعالیت‌های مافیا در هائیتی و رقابت این سازمان با سازمان سیا فاش شد. مافیا به رئیس‌جمهور این جزیرۀ کوچک در دریای کارئیب سلاح‌های زیادی فروخت و بین سال‌های 1963 تا 1969، که سیا قصد سرنگونی فرانسوا دووالیه رئیس‌جمهور هائیتی را داشت، مافیا به وی کمک تسلیحاتی کرد تا دووالیه بتواند با سلاح‌هایش، با نیروهای نیابتی سیا درگیر شود. دووالیه در 1971 در اثر بیماری قلبی درگذشت و سیا نتوانست او را سرنگون سازد.
سرنگونی مانوئل نوریه‌گا، رهبر نظامی پاناما در فاصلۀ سال‌های 1983 تا 1990 نیز به دلیل همکاری گستردۀ وی با مافیا برای انتقال کلان مواد مخدر به ایالات متحدۀ آمریکا بود. دولت جورج بوش پدر، نوریه‌گا را متهم کرد که پاناما را به شاهراه انتقال مواد مخدر از آمریکای جنوبی به ایالات متحدۀ آمریکا بدل کرده است.
