روز گذشته فضای دادوستدهای سهامی ناشی از فشار فروش هیجانی برخی لیدرها به کل بازار و رفتار هیجانی سهامداران بود. به همین دلیل بورس نخستین روز معاملاتی آخرین هفته اردیبهشت را سرتاسر ناامیدکننده آغاز کرد. گفته‌های کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش قابل‌توجه عرضه در یک هفته گذشته استراتژی معاملاتی حقوقی‌ها و سرایت این رفتار به سهامداران عمدتا حقیقی بوده است. هیجانات وارد‌شده به کل نمادها وضعیتی را به وجود آورده که از سوی سهامداران روند منفی بازار از محدوده اصلاح خارج و وارد فاز جدیدی از ریزش شده است. اما این سناریو تا چه میزان می‌تواند از سوی تحلیلگران قابل‌‌قبول باشد؟
کارشناسان بازار سرمایه درمورد سرخ‌پوشی حداکثری تابلوی معاملات تالار شیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای اظهارات مختلفی به میان می‌آورند. برخی این نزول را ادامه‌دار عنوان کرده و مرتبط با شرایط بازار خودرو ارزیابی می‌کنند و معتقدند جو هیجانی شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرفته در کوتاه‌مدت فروکش نخواهد کرد. برخی از سناریوها نیز ریزش بورس همراه با بازارهای ارز و طلا در روز گذشته را به تغییر مسیر روابط ایران و عربستان گره می‌زنند. آنها می‌گویند اعلام توافق ایران و عربستان سعودی نشانه‌هایی از بهبود احتمالی وضعیت اقتصادی ایران خواهد بود که در ریزش بازارها تجلی یافته است.
رفتار بحث‌برانگیز سیاستگذار
اکثر فعالان بورسی معتقدند اصلاح پرقدرت بورس در یک هفته گذشته بیشتر متاثر از عوامل داخلی بوده است تا تحولات بین‌المللی.فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، در همین رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: تدابیر متولیان بازار سهام در خصوص کاهش ضریب تضمین و کاهش ترکیب دارایی سهام صندوق‌های با درآمد ثابت از سوی رئیس سازمان بورس یک معنا دارد: افزایش عرضه. این رخداد بیانگر صریح‌ترین دستور فروش است. به‌رغم این مواضع، سیاستگذار بورسی اعلام می‌کند نقشی در سیاستگذاری‌های مرتبط با عرضه‌های گسترده نداشته است. در وضعیتی که بازار به واسطه برخی سیاستگذاری‌ها با سرکوب تقاضا مواجه می‌شود خواه‌ناخواه سیگنال فروش به سهامدار مخابره می‌شود. به گفته این کارشناس، پس‌لرزه‌های وضعیت نامتعادل بازار خودرو در کنار برکناری وزیر صمت از این وزارتخانه یکی از عوامل کلیدی است که مشخصا بورس را هدف قرار داده است.
او در همین رابطه اظهار کرد: یک سناریوی محتمل در این رابطه آن است که با ورود نقدینگی به بورس، بازار خودرو وارد فاز رکودی خواهد شد. از این منظر خروج پول از بورس به سمت بازار خودرو تا حدود زیادی می‌تواند خودرو را از فاز رکودی و کاهش قیمت خارج کند. بررسی‌های قیمتی نیز نشان می‌دهد از هفته اول اردیبهشت و همزمان با جهش نماگرهای بورسی، بازار خودرو از رونق معاملاتی خارج شده است؛ به طوری که برخی خودرو‌ها طی این مدت کاهش قیمت را ثبت کرده‌اند. در دو سال گذشته برخی از سیاستگذاری‌های اقتصادی منجر به خروج گسترده پول از بورس به سمت بازارهای موازی شده است. همان‌طور که ملاحظه کردیم نخستین «جرقه‌های مقایسه‌ای» بین بورس 99 و 1402در فضای مجازی از سوی برخی از مسوولان شکل گرفت که به‌مرور منجر به خروج طیف وسیعی از سهامداران حقیقی شد.
او با بیان اینکه ریزش‌های اخیر بورس از مدار اصلاحی خارج شده و امکان تداوم آن محتمل است، تاکید کرد: برخی سناریوها ریزش شاخص در سطح 2میلیون واحد را پیش‌بینی می‌کنند. رسالت بورس‌های جهانی معمولا تامین مالی تولید و صنعت بوده است، اما رفتار سیاستگذار داخلی خلاف این امر را به اثبات می‌رساند. اغلب سیاستگذاری‌ها در سال‌های گذشته در جهتی انجام شده است که اقبال فعالان اقتصادی نسبت به این بازار کم‌رنگ بوده است. ایجاد هراس برای عدم‌ورود نقدینگی به بورس از آن دسته عواملی است که ضربات مهلکی به بازار مذکور وارد ساخته است. دخالت سیاستگذار در ساز‌و‌کار بازار باعث شده حتی عرضه‌های اولیه که باید کاملا غیردولتی باشند در دوره‌های مختلف در قالب شرکت‌های دولتی وارد بازار می‌شوند؛ به همین دلیل دولت به انحای مختلف در بورس دخالت کرده و بازار را از روند تعادلی خارج می‌کند.
او درمورد برخی اظهارات مطرح‌شده پیرامون شناسایی سود و رابطه این مهم با ریزش‌های اخیر بیان کرد: فعالان بورسی به‌درستی فرق شناسایی سود و عرضه‌های پی‌در‌پی را می‌دانند. برخی معتقدند بازار در حال شناسایی سود است. این سناریو در حالی است که شناسایی سود معنای دیگری دارد و از جنس دیگری است. با این اوصاف به نظر می‌رسد ترمز افزایش قیمت سهام و افزایش ارتفاع نماگرهای بورسی کشیده شده است. حتی اگر شاخص کل بورس سطح 3میلیون واحد را نیز لمس می‌کرد، باز هم با وضعیت تورمی کنونی فاصله داشت؛ به طوری که می‌توان گفت تنها از 99 تا 1401 را می‌توانست جبران کند. اما در شرایط کنونی بورس به‌سختی می‌تواند مجددا مامن نقدینگی و جاماندگی قیمتی مدت یاد‌شده شود.
شرط بازگشت بورس
بازار سهام برای پنجمین روز متوالی ریزشی دور از انتظار را شاهد بود. در این روز حجم بالای عرضه سهام در بورس و فرابورس سبب شد شاخص‌کل در این دو بازار افت قابل‌توجهی را به ثبت برساند. بر این اساس کارنامه روزانه بورس تهران در روز شنبه در حالی بسته شد که نماگر اصلی این بازار به محدوده دومیلیون و 214هزار واحدی سقوط کرد. طی این روز 2هزار و 769میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه دادوستدهای بازار خارج شد. روند مذکور سناریوهای مختلفی را پیش روی سهامداران به تصویر می‌کشد. محمد شکری در همین رابطه گفت: اظهارات ضد‌و‌نقیض بازارهای دارایی را با شوک مواجه می‌کند. برخی اخبار حول محور ازسرگیری روابط ایران و عربستان سیگنال کاهش قیمت در بازارهای دارایی را مخابره می‌کند.
این موضوع نیز در کنار برخی از عوامل داخلی منجر شده بورس از فاز اصلاحی خارج و ریزش‌های متوالی را تجربه کند. بورس از اواخر بهمن با توجه به انتظارات تورمی، به صعود قیمت سهام امید ویژه‌ای بسته بود و روندی صعودی را در پیش گرفت، اما از هفته گذشته و با افزایش احتمال تداوم عرضه حقوقی‌ها دیگر نتوانست آن‌طور که در روزهای قبل از آن رشد می‌کرد، صعود کند؛ به همین دلیل در مدار نزولی باقی ماند. به نظر می‌رسد یکی از موضوعات مهمی که عامل ضعف بازار در مدت مذکور بوده است عرضه شدید سهامداران حقوقی بوده است. اگر عرضه‌ها متوقف شوند بازار تا حد زیادی به روند صعودی باز خواهد گشت.
