۲۵ هزار نفر در لیست پیوند عضو در کشور/ سالی ۷۰۰۰ عضو سالم زیر خاک می‌رود

نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به اینکه سالانه 3000 نفر در کشور با مرگ مغزی فوت می‌کنند، گفت: در این میان تنها هزار نفر به اهدا می‌رسند و اعضای بدن 2000 نفر به خاک سپرده می‌شود؛ به این معنی که 7000 عضو سالم به خاک سپرده می‌شوند.

 

دکتر امید قبادی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شعار روز ملی اهدای عضو مبنی بر " ایران دیار نفس، یکی بود هنوز هم هست"، به تاریخچه اهدای عضو در کشور اشاره کرد و گفت: 31 اردیبهشت ماه سال 1368 استاد ایرج فاضل اولین فتوای مجاز بودن پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی را از حضرت امام خمینی (ره) دریافت کردند. تا آن زمان هر فردی که قصد پیوند اعضا داشت، می‌بایست 40 هزار پوند هزینه می‌کرد و به کشورهای خارجی سفر می‌کرد و به دلایلی عموما بیماران نیازمند عضو از دنیا می‌رفتند.

 

 

وی افزود: با وجود دریافت فتوای مجاز بودن پیوند عضو در سال 1368، باز هم 11 سال طول کشید تا قانون مجلس شورای اسلامی در سال 1379 مصوب شد و دو سال هم زمان برد تا آیین‌نامه اجرایی هیئت دولت آماده شود و عملا به صورت رسمی از سال 1381 تشکیل واحد اهدای عضو در دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد. البته پس از سال 1370 تیم پیوند کارهای اولیه را شروع کردند و اولین پیوند کلیه از فرد مرگ مغزی در سال 1370 انجام شد و به ترتیب در سال 1372 اولین پیوند کبد و قلب، در سال 1379 اولین پیوند ریه و در سال 1385 اولین پیوند لوزالعمده در کشور انجام شد.

 

 

او ادامه داد: در سال 1379 که قانون مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، شاخص اهدای عضو کشور (تعداد اهدای عضو به ازای هر یک میلیون نفر در یک سال)   0.2 بود و این شاخص در سال 1398 و پیش از شیوع کرونا به 14.3 رسید که یعنی 70 برابر رشد یافت و ایران را در زمره کشورهای پیش‌رو در اهدای عضو قرار داد؛ به نحوی که اکنون اهدای عضو در ایران میان تمام کشورهای آسیایی رتبه اول را دارد و با فاصله بسیار زیاد رتبه دوم مربوط به فلسطین اشغالی است. ما اکنون در مرکز پیوند شیراز سالانه حدود 700 عمل پیوند کبد انجام می‌دهیم؛ در حالی که مرکزی در آمریکا سالانه حدود 480 پیوند کبد انجام می‌دهد؛ در واقع پیوند کبد در یک مرکز در ایران رتبه اول جهان را دارد.

 

 

نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان، ‌ تاکید کرد: در طول 20 سال گذشته 10 هزار خانواده اهدای عضو انجام دادند، 70 هزار ایرانی در کشور پیوند عضو شدند و حدود 250 هزار میلیارد تومان ذخیره ارزی در این محل اتفاق افتاده است.

 

وی با اشاره به اینکه پیوند تمامی اعضای حیاتی بدن شامل قلب، کلیه، کبد، ریه، ‌ روده کوچک و لوزالعمده در ایران در حال انجام است، ‌ تصریح کرد: ما اولین کشور منطقه هستیم که تمامی این پیوندها را انجام می‌دهیم.

 

به گفته وی، هر فرد مرگ مغزی می‌تواند یک یا 8 عضو (دو کلیه، دو ریه، قلب، کبد، لوزالمعده و روده کوچک) را اهدا کند که خانواده باید برای تک تک اعضا رضایت خود را اعلام کنند.

 

 

قبادی به چالش‌های موضوع اهدای عضو در کشور پرداخت و گفت: در حال حاضر حدود 25 هزار نفر در لیست انتظار پیوند عضو هستند که از این تعداد هر دو تا 3 ساعت یک نفر یعنی روزی 7 تا 10 نفر و سالی 3000 نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی از دنیا می‌روند و این درحالیست که تنها راه نجات آنها اعضای افراد مرگ مغزی است.

 

 

او با اشاره به اینکه سالانه 3000 نفر در کشور با مرگ مغزی فوت می‌کنند که قابلیت اهدای عضو دارند، ‌ تصریح کرد: آمار فوت با مرگ مغزی در ایران سالانه 5000 تا 8000 نفر است، ولی تنها حدود 3000 نفر قابلیت اهدای عضو دارند که فقط هزارنفر به اهدا می‌رسند و اعضای بدن 2000 نفر به خاک سپرده می‌شود که مهم‌ترین علت عدم اهدای عضو، عدم رضایت خانواده‌ها است. در واقع حدود 7000 عضو قابل پیوند از این افراد خاکسپاری می‌شود. یعنی سالی 3000 انسان نیازمند پیوند، در شرایطی جان خود را از دست می‌دهند که 7000 عضو سالم به خاک سپرده می‌شوند که اگر تنها نیمی از این تعداد به آنها رسیده بود همگی در آغوش خانواده بودند.

 

 

وی افزود: 20 دلیل برای عدم رضایت خانواده به اهدای عضو وجود دارد که دو علت مهم شامل این است که اولا هنوز عده قابل توجهی از مردم مرگ مغزی را به عنوان مرگ قبول ندارند و دوم اینکه وقتی مرگ را می‌پذیرند، می‌گویند ما نمی‌دانیم اگر عزیز مرگ مغزی شده ما زنده بود خودش چه نظری درباره اهدای اعضایش داشت. کارت اهدای عضو یک سند بسیار محکمی است برای اینکه در لحظات بحرانی به خانواده کمک کند؛ چراکه رضایت ولی‌دم برای اهدای عضو ضروری است و زمان طلایی اهدای عضو هم کوتاه است.

 

 

او به نتایج پژوهشی در این باره اشاره کرد و گفت: وقتی یک مادر مرگ مغزی فرزندش را می‌پذیرد، زمانی که متوجه کارت اهدای عضو فرزندش می‌شود نزدیک به 100 درصد رضایت می‌دهد؛ ولی زمانی که کارتی وجود ندارد، این اعلام رضایت به نزدیک 50 درصد می‌رسد. کشوری در اهدای عضو پیشرو است که باور «مرگ مغزی مساوی با مرگ است» را نهادینه کند و صدور تعداد کارت‌های اهدای عضو را قوت بخشد. ضعف اهدا و پیوند در کشور فقط ضعف نظام سلامت نیست، بلکه نیاز به هم‌افزایی قوی میان سازمان‌ها و ارگان‌های فرهنگساز، ‌ نام‌آوران عرصه فرهنگ و هنر و نظام سلامت دارد.

 

قبادی ادامه داد: یک سه‌پایه جهانی اهدای عضو وجود دارد که می‌گوید نقش دانشمندان علمی در ارتقای شاخص پیوند 20 درصد، نقش تجهیزات و امکانات 30 درصد و نقش فرهنگسازان 50 درصد است.

 

 

وی با اشاره به چالش‌های کرونا در زمینه اهدای عضو در کشور، اظهار کرد: در سال 1399 شاخص اهدای عضو کشور 50 درصد افت کرد و به 7.9 رسید؛ البته این موضوع طبیعی بود؛ چراکه در تمام دنیا شاهد چنین موضوعی بودیم ولی در سال 1400 مجددا به شاخص 11.72 و در سال 1401 به 12.2 رسیده‌ایم، یعنی مجددا در حال نزدیک شدن به آمار قبلی هستیم.

 

 

او تاکید کرد: فردی که دچار مرگ مغزی شده است نهایتا یک تا 14 روز به دستگاه‌های ما جواب می‌دهد. ثانیا ساعت به ساعت اعضای سالم بدن از بین می‌رود چنانچه ریه‌ها فقط در 24 ساعت اول پس از مرگ مغزی قابل اهدا هستند، قلب 48 تا 72 ساعت و... در واقع اگر خانواده‌ای همان لحظه اول بپذیرد که اعضای فرد مرگ مغزی شده را اهدا کند، جان 8 نفر را نجات می‌دهد؛ اما هرچه زمان بگذرد فرصت طلایی اهدا از بین می‌رود.

 

 

وی در پاسخ به این سوال که بیشترین عضوی که افراد در لیست انتظار خواهان دریافت آن هستند کدام است؟، بیان کرد: در تمام کشورهای دنیا بیشترین عضو لیست انتظار، کلیه است و در ایران هم هفت - هشتم لیست‌های انتظار ما را متقاضیان کلیه تشکیل می‌دهند؛ در حال حاضر 32 هزار نفر بیمار دیالیزی داریم که تعداد قابل توجهی از آنها نیازمند پیوند هستند؛ از طرفی در ایران به دلیل شایع بودن دو بیماری فشارخون و دیابت لیست انتظار در این عضو بالاتر است.

 

 

نایب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان درباره صدور کارت اهدای عضو، ‌ توضیح داد: تاکنون 9 میلیون نفر در کشور کارت اهدای عضو دریافت کردند که یعنی 13 درصد از افراد یک جامعه؛ بی‌تردید این موضوع در شان یک کشور نوع دوست مانند ایران نیست. گرفتن کارت اهدای عضو به معنای اعلام رضایت فرد به اهدای عضو در زمان حیاتش است.

 

 

در ایران فرایندی برای درج نشان اهدای عضو بر روی کارت ملی، گواهی‌نامه، کارت پایان خدمت و کارت بیمه سلامت در حال پیگیری است. الان دولت طراحی زیرساخت این کار را انجام داده است و به ثبت احوال ارائه شده است که پس از کار روی آن دیگر هرجایی که مردم برای دریافت کارت‌های ذکر شده، مراجعه کردند یک فرم پر کنند که اگر مایل بودند نشان اهدای عضو در کارت آنها قید شود.

 

 

او تاکید کرد: در حال حاضر روش دریافت کارت در ایران بسیار راحت است؛ یعنی کافی است مردم کد ملی خود را به شماره پیامکی 3432 ارسال کنند و در عرض کمتر از یک دقیقه لینک دریافت کارت برایشان ارسال می‌شود که می‌توانند این تصویر را ذخیره یا چاپ کنند. شیوه دیگر دریافت کارت اهدای عضو این است که به سامانه ملی www.ehdacenter.ir مراجعه کنند. درصورتی هم که فردی مایل به دیافت کارت فیزیکی اهدای عضو باشد، می‌تواند به غرفه‌های کارت فیزیکی که در مناسبت‌های مختلف دایر می‌شود و یا انجمن اهدای عضو در تهران و شهرستان‌ها مراجعه کنند.