لطفا در مورد وضعیت بازار و اینکه چطور ایجاد شد، توضیح دهید. انتظار بسیاری از سرمایه‌گذاران این بود که روال صعودی چندماه ادامه داشته باشد و بعد به اصلاح بازار برسیم.
می‌توان گفت که از شش‌ماه گذشته، یعنی از اواسط آبان، تغییر روند را در بورس داشتیم و روند کمابیش صعودی آغاز شد. طی یکی، دو مرحله و استراحت‌‌‌های جزئی، در نهایت در مدت 6ماه، شاخص تا محدوده 2میلیون و 500واحد بالا رفت و تقریبا دوبرابر شد. دوبرابر شدن شاخص، نتیجه شش‌ماه بازار مثبت متوالی و بازده تقریبا صد درصدی بود. این امر به اندازه کافی برای بازار راضی‌کننده بود و سرمایه‌گذاران را به فکر ذخیره سود انداخت. البته در این مسیر صعودی، پول از خارج از بازار هم وارد بازار سرمایه شد؛ یعنی سرمایه‌گذاران جدید وارد بازار شدند. اگر این اتفاق نمی‌‌‌افتاد احتمالا خیلی زودتر اهالی بازار به فکر ذخیره سود می‌‌‌افتادند.
پیش‌بینی می‌شد که در سقف 2میلیون و 100واحد، این اتفاق بیفتد که به دلیل تزریق پول از خارج از بازار، به تاخیر افتاد و در محدوده 2میلیون و 500واحد اتفاق افتاد. مثبت بودن شش‌ماهه بازار و همچنین بازده صد درصدی در کلیت بازار که در بعضی سهام بیشتر از این هم بود، برآیند بازار را به این فکر انداخت که در اولین فرصت، اقدام به ذخیره سود کنند. همه دست به ماشه و گوش به زنگ بودند که در زمان آرام‌گرفتن بازار، شروع به ذخیره سود کنند. در بین سرمایه‌گذاران هم این صحبت‌ها وجود دارد که عرضه‌‌‌های دستوری و همچنین فروش چند مجموعه حقوقی، این وضعیت را به وجود آورده است. خود بازار هم این وضعیت را تشدید کرده است. مجموع این عوامل، در بازار جو منفی به‌‌‌وجود آورده و باعث اصلاح تند و تیز شده است. از لحاظ تحلیل تکنیکال هم بر اثر رشد قیمت‌ها، وضعیت P/ E بازار تا حدودی بالا رفت و کمی از ارزندگی و جذابیت بازار کاسته شده است. منظور این نیست که بازار گران شده و حباب به‌‌‌وجود آمده است، چنین وضعیتی نیست؛ اما تا حدودی به نقاط متعادل رسیده و در نهایت از ارزنده و جذاب بودن برای خرید فاصله گرفته است و خریداران با تردید مواجه شده‌اند.
اگر در حال حاضر کسی درباره خرید سهام از شما مشاوره بگیرد، چه پیشنهادی به او می‌‌‌دهید؟
اگر یکی، ماه قبل کسی این سوال را می‌‌‌پرسید، راحت‌‌‌تر می‌‌‌توانستم پیشنهاد سهم بدهم؛ ولی در این سطح از شاخص کل پیشنهاد سهم برای خرید، کار آسانی نیست. درست است که بازار همچنان ارزنده است؛ ولی به دلیل افزایش قیمت‌ها از موقعیت جذابی که چند ماه پیش در آن قرار داشت، فاصله گرفته است. در این وضعیت، پیشنهاد من سرمایه‌گذاری غیرمستقیم یعنی خرید صندوق‌هاست. در آماری که اخیرا مطالعه کردم، آمده بود که 15درصد معاملات بازار متعلق به صندوق‌هاست. دو، سه سال قبل، این رقم حدود 5درصد یا حتی کمتر بود و شاهد رشد خیلی خوبی هستیم.
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بهتر هیجانات، بازار را کنترل می‌کند. به‌خصوص سرمایه‌گذاران جدید که احتمالا تجربه کمتری در معامله دارند، بسیار زودتر اسیر هیجانات بازار می‌‌‌شوند. اما با سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، پول افراد وارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری میشود؛ صندوق‌هایی که تیم‌‌‌های تخصصی سرمایه‌گذاری دارند و مدیریت حرفه‌‌‌ای آنها تلاطمات بازار را کمتر می‌کند. این 15درصد سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، خوب است ولی کافی نیست. بازار باید تا جایی بالغ شود که بالای 50درصد از ارزش معاملات بازار متعلق به صندوق‌ها باشد. اگر این اتفاق بیفتد، وضعیت بازار بسیار بهبود پیدا می‌کند. ترجیح من هم این است که سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را به افراد پیشنهاد دهم تا خرید سهم به صورت مستقیم؛ چون در میان‌مدت، پیشنهاد بهتری است.
نظر دسته‌‌‌ای از سرمایه‌گذاران صندوق تمشک این است که در دوره منفی بازار، خوب عمل نکرده است؛ این ادعا درست است؟
بیایید این سوال را به دو بخش تقسیم کنیم. اگر منظور دیسکانت نسبت به NAV ابطال است (قیمت پایین‌‌‌تر از NAV)، باید به اطلاع برسانم که این مورد را کاهش داده‌‌‌ایم. در یکی دو ماه گذشته، دیسکانت را بسیار پایین نگه داشته‌‌‌ایم. حتی در شرایط بسیار بد بازار، واحدهای صندوق با فاصله حدود 2 تا 3درصد معامله شده‌اند. در شرایط پنیک بازار، فقط 3درصد دیسکانت نسبت به NAV در معاملات داشتیم. اما اگر سوال این است که چرا نوسانات در NAV زیاد است، به دلیل ماهیت خود صندوق است. صندوق تمشک، در صندوق‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کند. برای واحدهای صندوق، آخرین قیمت و قیمت پایانی داریم. آخرین قیمت، آخرین قیمت معامله‌شده و قیمت پایانی، میانگین قیمت‌های معامله‌شده است. ناو (NAV) صندوق‌های سهامی از روی آخرین قیمت معامله‌شده محاسبه میشود و قیمت میانگین در نظر گرفته نمی‌شود. این کار برای اینکه عملیات صندوق انجام شود و بتوانند صدور و ابطال بزنند، انجام میشود. در زمان ریزش بازار، در روزهای اول و دوم معمولا ترس شکل می‌گیرد و قیمت آخر از قیمت پایانی، فاصله زیادی می‌گیرد. در این زمان، افت شاخص کل با قیمت پایانی و صندوق‌ها با قیمت آخر است. در نتیجه این اختلاف ممکن است مثلا زمانی که شاخص، 2درصد افت داشته است، صندوق‌ها 4درصد افت کنند؛ یعنی اخلاف ریزش بین شاخص و صندوق‌ها زیاد باشد. NAV صندوق در صندوق‌ها مثل صندوق تمشک هم، از روی قیمت آخرین معامله محاسبه میشود. در زمان ریزش، علاوه بر افت شاخص، فشار عرضه و فروش و همچنین دیسکانت در معامله وجود دارد. مجموع اختلاف آخرین قیمت و دیسکانت با هم، ریزش مضاعفی در شرایط استرس و پنیک برای فراصندوق‌ها ایجاد می‌کند. از طرف دیگر زمانی‌‌‌که بازار مثبت میشود، صندوق تمشک خیلی زودتر و تندتر برمی‌‌‌گردد و بالا می‌رود.
توصیه شما به دارندگان واحدهای صندوق تمشک در این شرایط چیست؟
همیشه به سرمایه‌گذاران صندوق تمشک پیشنهاد میشود زمانی که بازار دچار ریزش میشود و احساس می‌‌‌کنید از بازار جا مانده‌‌‌اید، واحدها را نفروشید. در این وضعیت انگار منفی‌‌‌های فردا را هم دیده‌‌‌اید و با برگشتن و مثبت شدن بازار، مثبت‌‌‌های بزرگ‌تری خواهید دید. فروختن واحدهای صندوق در شرایط منفی به‌‌‌طور کلی اشتباه است و در مورد صندوق تمشک، اشتباه بزرگ‌تری است.
ترکیب دارایی صندوق تمشک تغییر خواهد کرد؟
به‌منظور تعیین ترکیب دارایی صندوق تمشک، هر دو هفته یک‌‌‌بار کمیته سرمایه‌گذاری تشکیل میشود. در دوماه گذشته، ما بازار طلا را رصد و اقدام به ذخیره سود کردیم. در نتیجه این ذخیره سود، سهم طلا را در پرتفوی صندوق تمشک از 35درصد به حدود 10درصد رساندیم. در دوماه گذشته بازار سهام رشد خوبی داشت و درنتیجه به فکر ذخیره سود افتادیم و در دوهفته گذشته برای اولین‌بار به اضافه کردن صندوق‌های درآمد ثابت، برای کنترل ریسک اقدام کردیم. امروز که در حال صحبت هستیم، حدود 5درصد از پرتفوی را در صندوق‌های درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرده‌ایم و بقیه، سهم صندوق‌های سهامی، طلا و زعفران است. در صورتی‌‌‌که در چند ماه آتی بازار ثبات داشته باشد و شاهد رشد در سهام، طلا و زعفران نباشیم، صندوق درآمد ثابت می‌‌‌تواند ریزش را کمتر کند و در زمان ثبات، سودی از آن نصیب صندوق شود.
