با مطرح‌شدن یک لیست 42نفره از ثبت‌‌‌‌نام‌‌‌‌کنندگان برای تصدی 7کرسی هیاترئیسه اتاق ایران که نسخه‌‌‌‌ای از آن به رویت خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» رسیده‌است، باید منتظر آغاز توفانی دیگر بود؛ به‌ویژه با نگاهی به حواشی که بار دیگر در حال مطرح‌شدن است، می‌توان حدس زد که این مرحله نیز بی‌‌‌‌دردسر نخواهد گذشت. موردی که امسال قابل‌توجه است استقبال بی‌نظیر افراد برای شرکت در انتخابات هیاترئیسه است. تاکنون این میزان داوطلب برای کسب کرسی هیاترئیسه اتاق ایران ثبتنام نکرده بودند و این موضوع نشان می‌دهد در این دوره از انتخابات اتاق بازرگانی ایران، شاهد رقابت حداقل سه گروه خواهیم بود.
آنچه در تهران گذشت
در انتخاباتی که در تهران و نیز برخی شهرهای بزرگ برگزار شد، دو طیف عمده روبه‌‌‌‌روی یکدیگر قرارگرفتند؛ در تهران جریان موسوم به اپوزیسیون اتاق با چهره‌‌‌‌های شاخص خود از جمله مجیدرضا حریری، سید‌حمید حسینی و محمدرضا بهزادیان با تمام توان به میدان انتخابات وارد شدند. این جریان که در طول دو دوره مدیریت طیف حاکم، منتقد رویه‌‌‌‌های اتاق بودند این‌بار برای کسب کرسیهای پارلمان بخش‌خصوصی پایتخت تا پای ائتلاف با چهره‌‌‌‌هایی بسیار ناهمگون پیش رفتند تا مگر با ایجاد ائتلافی از جریان‌‌‌‌های منتقد، سدی مقابل پیروزی دوباره حریف ایجاد کنند. با وجود این، در تهران طیف حاکم اتاق بار دیگر 40 عدد از 40 کرسی را از آن خود کرد، اما انتهای بازی این نبود. پیش از بر‌‌گزاری انتخابات، آییننامه بر‌‌گزاری آن مورد مجادله واقع شد. به اعتقاد برخی از اعضای اتاق و نیز تعدادی از چهره‌‌‌‌های ناظر بیرونی، شورای‌عالی نظارت در تصویب آییننامه این انتخابات رویه قانونی را طی نکرد. اعتراضی که به اینجا ختم نشد. معترضان تنها به تذکر لسانی بسنده نکردند و با طرح شکایت در دادگاه پیگیر مساله شدند. دادگاه بخشی از دعوی شاکیان را پذیرفت و شورای‌عالی نظارت را در تصویب دو بند از آییننامه متخلف تشخیص داد. بر سر اینکه این رای دادگاه مبطل انتخابات هست یا نه، بحث در گرفت، اما اجماع‌نظرات تاکنون بر این مساله قرار دارد که این رای مبطل کل انتخابات نیست.
آل‌اسحاق می‌آید؟
نکته قابل‌تامل دیگر در این اتتخابات جاماندگان آن بود: مسعود خوانساری رئیس اتاق تهران، مهدی کرباسیان چهره نام‌آشنای صنعت و سیاست در تهران در رویه‌‌‌‌ای مشابه با رویه‌‌‌‌های شورای‌نگهبان و بر اساس‌بندی از آییننامه که قریب به اتفاق صاحب‌نظران حوزه اعتقاد داشتند مخالف روح قوانین عمومی کشور است، از گردونه حذف شدند.
نمونه دیگر جاماندگی یحیی آل‌اسحاق بود که ابتدا در لیست ائتلاف برای فردا بود، اما در ادامه رقابت‌های انتخاباتی در لیست رقیب نیز نامش به میان آمد. در واکنش به این کار ائتلاف برای فردا، با حرکتی اصولی در هر انتخاباتی، بدون درنگ او را از لیست حذف کرد و آل‌اسحاق از 40 نفری نشد که اکنون در اتاق تهران صاحب کرسی هستند، ولی شکایات و بررسی مدارک اعضای منتخب هیات‌نمایندگان اتاق تهران، موجب شد تا یک نفر از ائتلاف برای فردا کم شود و نخستین عضو علی‌البدل در بخش صنعت وارد اتاق شود. حال صحبت از حذف یک نفر دیگر از گروه بازرگانی است که در این‌صورت یحیی آل‌اسحاق به‌عنوان عضو علی‌البدل این گروه وارد اتاق تهران می‌شود. البته پیش از این گمانه‌‌‌‌ها این بود که آل‌اسحاق درمیان چهره‌‌‌‌هایی قرار می‌گیرد که دولت معرفی می‌کند، اما این حدس هم غلط از آب در آمد. حال اگر یحیی آل‌اسحاق بتواند به اتاق تهران وارد شود، قطعا برای ریاست اتاق پایتخت شانسی نخواهد داشت، چراکه همچنان رای ائتلاف برای فردا برای انتخاب هیاترئیسه می‌چربد، از این‌رو ممکن است آل‌اسحاق برای کرسیهای هیاترئیسه اتاق ایران یا حتی ریاست اتاق ایران خیز بردارد که اولا با توجه به اینکه موعد ثبتنام برای انتخابات هیاترئیسه به پایان رسیده، باید دید که اجازه ورود او به‌کارزار انتخاباتی داده می‌شود یا خیر؛ در ثانی بر اساس قانون نانوشته اتاق، کرسی ریاست معمولا به اتاق‌های شهرستان می‌رسد. حداقل در دو دوره اخیر این‌گونه بوده‌است. شنیدهها حاکی از آن است که آل‌اسحاق با اینکه هنوز به‌طور رسمی وارد اتاق تهران و کارزار انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران نشده، با برخی از شهرستان‌ها وارد مذاکره شده‌است.
دولت از کرسی هیاترئیسه چشم‌پوشی کرد
اما از سوی دیگر پیش از این گفته می‌شد که دولت درصدد کسب حداقل یک کرسی در هیاترئیسه اتاق ایران است، اما با انتشار لیست داوطلبان حضور در انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران، این گمانه‌زنی نیز اشتباه از آب درآمد و هیچ نماینده‌‌‌‌ای از دولت درمیان 42 نفر وجود ندارد. این مساله قطعی است و3 نفر از اعضای اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» موضوع را تایید کردهاند. یکی از این اعضا دلیل این مساله را آشفتگی وضعیت وزارت صمت می‌داند و اینکه اساسا دولت گزینه‌‌‌‌ای برای معرفی ندارد نه اینکه از خیر آن گذشته است، اما قطعا از چهره‌‌‌‌هایی درمیان این 42 نفر حمایت خواهد کرد؛ اما مشخص نیست از چه کسی یا کسانی.
سلاحورزی برای ریاست به میدان می‌آید
در میان لیست 42نفره، حسین سلاحورزی تنها کسی است که به صراحت اعلام کرده که برای ریاست در انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران شرکت خواهد کرد. نزدیکی ائتلاف برای فردا در اتاق تهران که جریانی موثر در انتخاب رئیس اتاق ایران نیز هست به‌علاوه صحبت‌های ضمنی مبنی‌بر حمایت تشکل‌ها از ریاست او، بخت پیروزی سلاحورزی را از همه بیشتر می‌کند، چراکه به گفته برخی از روسای اتاق‌های شهرستان، سلاحورزی از مدت‌ها قبل مشغول رایزنی در این زمینه و لابی‌گری است. یکی از اعضای اتاق بازرگانی رفتار انتخاباتی او را مشابه یک سیاستمداری که خواهان کسب کرسی ریاست مجلس است، می‌داند. برخی هم معتقدند اولا ائتلاف برای فردا یکدست از سلاحورزی حمایت نمی‌کند و نباید به ظاهر و ژست افراد اکتفا کرد. ثانیا تشکل‌ها فقط در بخش‌های خاص حامی ریاست او هستند و تشکل‌های بزرگ نظیر زعفران مشهد یا پسته کرمان دغدغه‌‌‌‌های دیگری دارند.
ترکیب نهایی کاندیداها تغییر می‌کند؟
داوطلبی 42 نفر برای کسب 7 کرسی هیاترئیسه اتاق ایران، اتفاقی عجیب است که برای نخستین‌بار رخ‌داده. در هیچ دورهای شاهد حضور این تعداد کاندیدا در انتخابات نبوده‌ایم. اگر هر 42 نفر تایید صلاحیت شوند، احتمالا اعضای هیاترئیسه با آرای نه‌چندان زیاد و با اختلاف آرای کم این کرسی‌ها را کسب می‌کنند، اما نکته این است که این ترکیب 42نفره احتمالا تغییراتی دارد و ممکن است برخی از این افراد که هنوز از سوی اتاق خود برای عضویت در هیات‌نمایندگان معرفی نشده‌‌‌‌اند امکان کاندیداتوری نداشته باشند یا ممکن است به شکل شخصی کنار بروند یا از سوی مراجع نظارتی رد صلاحیت بشوند، با این‌وجود احتمال اعلام 4 لیست 7نفره در این انتخابات وجود دارد تا تنور رقابت‌های این دوره، داغ‌تر از دورهای قبل باشد. اگر بخواهیم به‌طور سنتی به تقسیم‌بندی کرسیهای هیاترئیسه اتاق ایران نگاه کنیم، از میان 7 کرسی، 3 کرسی از آن اتاق تهران می‌شود و 4 کرسی مربوط به شهرستان‌هاست. امسال نیز مانند دوره‌‌‌‌های گذشته به ظاهر روال این است که همچنان توافق بر انتخاب رئیس از سوی شهرستان‌ها و 3 کرسی برای اتاق تهران و 3 کرسی دیگر برای اتاق‌های شهرستان‌ها باشد، اما در این میان یک نکته جالب‌توجه است. از اتاق تهران 7 نفر برای هیاترئیسه اتاق ایران ثبتنام کردهاند. اینکه این 7 نفر با خود وارد رقابت شوند، عجیب به‌نظر می‌رسد، از این‌رو احتمالا با تایید صلاحیت‌ها، شاهد کناره‌گیری چهار نفر از اتاق تهران به نفع سه نفر خواهیم بود و ائتلاف برای فردا در نهایت سه نماینده را برای کرسیهای هیاترئیسه معرفی می‌کند.
ژائله از صرافت ریاست افتاد؟
اما یونس ژائله که پیش از این گفته می‌شد خواهان کسب کرسی ریاست است و نیز حمایت دولت را در مقابل سلاحورزی با خود دارد به ظاهر از تلاش برای کرسی ریاست منصرف شده‌است. هرچند نام او در لیست 42نفره دیده می‌شود، اما بنا به شنیدهها او با قبول ریاست اتاق تبریز این شایعه را دامن زده است که با توافق با صمد حسنزاده حضور در هیاترئیسه را به او واگذار کرده‌است. به هر حال این فعال اقتصادی بزرگ، هنوز در این‌خصوص تصمیم نهایی خود را اعلام نکرده و تا اینجای کار، رئیس اتاق تبریز محسوب می‌شود.
پیرموذن به‌دنبال خزانهداری اتاق
برخی چهره‌‌‌‌ها پیش از این حسین پیرموذن را نیز مشتاق ریاست اتاق می‌دانستند. به گفته منابع نزدیک به اتاق، پیرموذن با لابی برخی نمایندگان مجلس قصد فتح کرسی ریاست را داشت، اما اکنون خبرهایی که به گوش می‌رسد خلاف این مساله است و گویا او بیشتر به هیاترئیسه و بنا به یک قول و دقیق‌تر خزانهداری اتاق میاندیشد.
رازقی‌جهرمی برای کدام کرسی می‌جنگد؟
جمال رازقی‌جهرمی، چهره خندان اتاق شیراز از همان روزهای نخست به‌عنوان کاندیداتوری ریاست مطرح بود. رازقی درمیان اهل تجارت چهره‌‌‌‌ای موفق به‌شمار می‌آید. علاوه‌بر این رفتار او در بحبوحه شکایت از شورای‌عالی نظارت و آییننامه نشان از سیاستمداری محتاطانه او داشت. در این برهه و در حاشیه آخرین جلسه هیات‌نمایندگان او در پاسخ به پرسش خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» درباره شکایت از آییننامه تنها گفت من شکایت نمی‌کنم و برخلاف همیشه، هرچند همچنان خندان، توضیحی نداد، اما در نطقی که از سوی او در همین جلسه قرائت شد شدیدترین حملات به هیاترئیسه شد که چرا به این آییننامه رای داده‌اند و چرا دفاعی نکرده‌اند و همچنین انتقاد سختی به آییننامه وارد کرد. او بدون بیرون بردن مجادله از درهای اتاق و در عین مطرح‌کردن انتقاد‌گویی خواهان جلب‌اعتماد از یک‌سو و نشان‌دادن چهره‌‌‌‌ای قوی و منتقد از سوی دیگر بود، با این‌وجود بنا به شنیدهها او نیز از صرافت ریاست افتاده است و نیز به خزانهداری میاندیشد.
هنوز کابینه‌ها مشخص نیستند
این دوره قرار است کسانی که خواهان کسب کرسی ریاست اتاق هستند، به‌طور ائتلافی با معرفی کابینه خود در میدان انتخابات شرکت کنند، اما تا این لحظه هیچ ائتلافی شکل نگرفته و همه منتظر تایید صلاحیت کاندیداها هستند. آنچه به‌نظر می‌آید، هر فردی که خواهان شرکت در انتخابات رئیس اتاق باشد، باید با ائتلاف برای فردا وارد مذاکره شود تا بتواند سه نواب رئیس را از این ائتلاف انتخاب کند. البته گفته می‌شود اگر ترکیبی مورد حمایت این ائتلاف باشد، ترکیب برنده انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران خواهد بود. لیست‌های بعدی شانس‌های بعدی را دارند. همچنین تشکل‌ها نیز گروهی بزرگ و تاثیرگذار در انتخابات هستند و به‌منظور جلب آرای این گروه، رایزنی با آنها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در لیست 42نفره چه اسامی دیده می‌شود؟
24اتاق نمایندگان خود را برای ثبتنام در انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران معرفی کردهاند. بیشترین تعداد کاندیداها از اتاق تهران با ثبتنام 7نفر است. از میان این 7 نفر گفته می‌شود محسن بهرامی ارض اقدس، به‌طور مستقل برای حضور در هیاترئیسه اقدام به ثبتنام کرده‌است. اتاق‌های قزوین، تبریز و اصفهان هریک سه کاندیدا در این لیست دارند. اتاق‌های قم، اراک، کرج، شیراز، بندرعباس و کرمانشاه، هریک دو کاندیدا داشته و اتاق‌های خرمآباد، بوشهر، سنندج، ساری، گرگان، مشهد، ارومیه، کاشان، زاهدان، اهواز، بیرجند، بجنورد، کرمان و اردبیل نیز با یک کاندیدا در این انتخابات ثبتنام کردهاند. بر این اساس لیست کاندیداهای ثبت‌‌‌‌نام‌‌‌‌کننده برای هیاترئیسه اتاق بازرگانی ایران بسته شد و حال باید منتظر تایید صلاحیت این فهرست طویل بود. از اتاق قم، ابوالفضل رجبیان، از اتاق تبریز احد عظیم‌زاده، از اتاق بندرعباس اسحاق‌بندانی،از اتاق تهران افشین کلاهی، از اتاق قزوین امیرعادل طاهرخانی، از اتاق اراک بهروز محمدی، از اتاق البرزپرهام رضایی، از اتاق تهران پیام باقری، از اتاق کرمان جلیل کاربخش، از اتاق شیراز جمال رازقی‌جهرمی، از اتاق اردبیل حسین پیرموذن، از اتاق خرمآباد حسین سلاحورزی، از اتاق تهران حمیدرضا صالحی‌سلمی، از اتاق بوشهر خورشید گزدرازی، از اتاق سنندج سید‌کمال حسینی، از اتاق اصفهان سید‌یوسف قاضی‌عسگر، از اتاق تبریز صمد حسنزاده، از اتاق ساری عبدالله مهاجردارابی، از اتاق گرگان علی محمد چوپانی، از اتاق مشهد علی‌محمد شریعتی‌مقدم، از اتاق تهران علی نقیب، از اتاق اراک عماد مردانی، از اتاق اصفهان فرشته امینی، از اتاق ارومیه قاسم کریمی، از اتاق تهران قدیر قیافه، از اتاق کرمانشاه کیوان کاشفی، از اتاق بجنورد مازیار زند، از اتاق قم مجتبی حاجی‌حسینی، از اتاق بیرجند محسن احتشام،از اتاق کرج محسن‌امینی، از اتاق تهران محسن بهرامی ارض‌اقدس، از اتاق بندرعباس‌محمد ترکمانه، از اتاق اهواز محمد حلوایی، از اتاق کرمانشاه محمد‌عارف ابراهیمی، از اتاق تهران محمدرضا بهرامن، از اتاق زاهدان محمود تهی‌‌‌‌دست، از اتاق کاشان محمود تولایی، از اتاق اصفهان مسعود گلشیرازی، از اتاق قزوین مهدی بخشنده، از اتاق شیراز نادر طیبی، از اتاق قزوین نیما بصیری‌تهرانی و از اتاق تبریز یونس ژائله در این لیست قرار گرفته‌اند.
آییننامه در مورد هیاترئیسه اتاق ایران چه می‌گوید؟
آییننامه جدید اتاق بازرگانی برای اعضای هیاترئیسه اتاق ایران شروطی جدید را تعیین کرده‌است. بر اساس این آییننامه، هیات‌نمایندگان اتاق ایران در نخستین جلسه خود از میان نمایندگان اتاق تهران و سایر شهرستان‌ها که حداقل 30 روز قبل از انتخابات ثبتنام کردهاند اقدام به انتخاب 7نفر اعضای هیاترئیسه اتاق ایران با تعیین سمتهای آنها می‌کند. ترکیب اعضای هیاترئیسه عبارت است از یک نفر رئیس، چهار نفر نایب‌رئیس، یک نفر خزانه‌‌‌‌دار و یک نفر منشی. در مورد داوطلبان تصدی هریک از سمتهای فوق به‌طور جداگانه و با رای‌‌‌‌گیری مخفی اقدام می‌شود. برای انتخاب هیاترئیسه، هیات‌نمایندگان از میان اعضایی که نامزد عضویت در هیاترئیسه نباشند یک نفر را به‌عنوان رئیس سنی و دو نفر را به‌عنوان ناظر و یک نفر را به‌عنوان منشی برای انجام انتخابات هیاترئیسه تعیین می‌کنند.
در تبصره این آییننامه آمده است: انجمن نظارت اسامی نامزدهای عضویت در انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران را طی نامه‌‌‌‌ای به وزارت اطلاعات اعلام و نظر کتبی آن وزارتخانه را اخذ و ملاک اقدام قرار می‌دهد. عدم‌اعلام نظر مکتوب وزارت اطلاعات ظرف مدت 10روز کاری از زمان استعلام به منزله موافقت تلقی می‌شود.
اسامی داوطلبانی که برای تصدی عضویت در هریک از سمتهای هیاترئیسه بیشترین رای را آورده‌اند با ذکر تعداد رای آنها صورتجلسه شده، به امضای هیاترئیسه جلسه می‌رسد. هیاترئیسه سنی وظیفه بر‌‌گزاری تشریفات انتخابات کلیه اعضای هیاترئیسه دائم دوره جدید را برعهده دارد و پس از تنظیم صورتجلسه مشتمل بر اسامی منتخبان و سمتهای احراز شده آنها و تعداد آرای مکتسبه و امضای صورتجلسه ورقه‌‌‌‌های رای و سایر اوراق مربوط به انتخابات به انضمام صورتجلسه تحویل دبیرخانه شورای‌عالی نظارت خواهد شد.
مهم‌ترین قسمت این بخش از آییننامه به شرایط هیاترئیسه اتاق ایران برمی‌گردد. بر اساس آییننامه جدید «اعضای هیاترئیسه اتاق تهران و شهرستان‌ها در هر دوره، همزمان امکان تصدی در هیاترئیسه اتاق ایران در همان دوره را نخواهند داشت.» این در حالی است که در ادوار گذشته معمولا روسای اتاق‌ها برای کسب کرسیهای هیاترئیسه اتاق ایران با یکدیگر رقابت می‌کردند. حال اگر فردی در انتخابات هیاترئیسه اتاق ایران رای بیاورد و در هیاترئیسه اتاق شهرستان خود نیز عضو باشد، باید از یکی از کرسی‌ها چشم‌پوشی کند.
از میان 42 نفری که برای هیاترئیسه ثبتنام کردهاند پرهام رضایی، خورشید گزدرازی، سید‌کمال حسینی، قاسم کریمی، مازیار زند و یونس ژائله ریاست اتاق شهرستان خود را برعهده دارند. همچنین جلیل کاربخش، جمال رازقی‌جهرمی، حسین پیرموذن، عبدالله مهاجر دارابی، علی‌محمد چوپانی و محمود تولایی سمت نایب‌رئیسی اتاق شهرستان خود را برعهده دارند و در صورت انتخاب در هیاترئیسه باید از سمت خود استعفا دهند.
