درودگری و یا هنرنمایی بر چوب در زندگی مردم از آغاز تا امروز کاربردهای فراوان داشته است. تا قبل از اسلام چوب به عنوان وسیلهای کاربردی (اغلب بدون نقش و نگار و تراش) در زندگی عموم انسانها نقش بهسزایی داشت.
در این میان اگر کندهکاری و ذوق و سلیقهای هم روی در و پنجره و یا اشیاء خانگی اعمال میشد، مختص کاخنشینان و پادشاهان بود اما پس از ظهور اسلام بهترین مصنوعات چوبی به ساخت ضریحها، در و پنجرهها، منبرهای مساجد و بقاع متبرکه تعلق یافت به طوری که نبوغ هنرمندان درودگر مذهبی به کاملترین حد خود رسید و به خراطی، منبتکاری، سازسازی، معرق، گرهچینی، مشبک، ارسی و… تبدیل شد.
در برخی از شهرهای جنوب خراسان رضوی هنرمندان درودگر و نجاران قدیمی بوده و هستند که باید از آنها به عنوان پهلوانان قدیم نام ببریم زیرا با یک ارهدست، رنده پرداخت، مته، مغار و اسکنه دربها و عمارتهای ساختهاند که نجاران امروزی با تجهیزات امروزی اصلا نمیتوانند بسازند.
در شمار این افراد استاد محمدتقی مجیدی در جنوب خراسان رضوی از قدیمیهای نجاری سنتی و مردی پر کار و خوشاخلاق، خلاق و پرحوصله در زمینه هنر درودگری فعال است.
این نجار سنتی که هماکنون 64 سالگی را سپری کرده، در گفتوگو با ایسنا خاطرنشان کرد: حدود 44 سال به شغل نجاری و درودگری مشغولم.
وی گفت: در جوانی بیش از 10 شغل از قبیل مکانیکی، برقکشی، لولهکشی، نقاشی ساختمان و بنایی عوض کرده تا اینکه کار نجاری و نقاشی روی چوب را از بین مشاغل مختلف انتخاب کردم زیرا تنوع بیشتری داشته و کارهای متنوعی با چوب میتوانستم انجام دهد.
استاد مجیدی با بیان اینکه تجربه کاری خود در عرصه هنر درودگری را از مرحومان قرائی و حسنپور فراگرفته، اظهار کرد: استاد اصلی من آقای شاکری بود که اکنون در تهران زندگی میکند و ساخت دربهای چوبی امامزاده را به خوبی به من آموزش داد و بیشترین تجربه را از ایشان فراگرفتهام.
وی بیان کرد: کارم را در زیرزمین خانه پدریام آغاز کردم و به طور سنتی ساخت منبرهای چوبی، دربهای بقاع امامزادهها، حسینیهها، مساجد و در و پنجرهی منازل، کمد، وسایل تزئیناتی، گنجینه مخصوص کتابخانه و دیگر وسایل چوبی را انجام دادهام.
این استاد نجار با اشاره به اینکه اکنون امکانات بهروزتر و سرعت کار بیشتر شده، ادامه داد: در گذشته برای تهیه چوب به جنگل میرفتیم و با ارهی دودم که یک متر و نیم طول داشت، با یک تکه نخ پشمی به جای خطکش طی چند روز پس از جداسازی شاخههای درخت با تقسیمبندیهای لازم تنه درخت را به صورت الوار در میآوردیم و پس از چندین ماه مواد اولیه کارمان قابل استفاده بود.
وی عنوان کرد: گرچه امکانات بهروز و سرعت در برش زیاد شده اما قدیمترها با ارهدستی کار میکردیم ولی امروز با ارهبرقی. رندهکاریها با رنده دستی بود اما امروز با رنده برقی ولی کار اصلی، هنر دست و چشم و توجه به اندازههای دقیق است که آن را زیبا میکند وگرنه باز هم کار درودگری زمان میبرد. البته در گذشته ساخت یک در بزرگ یک سال طول میکشید ولی الان طی 2 تا سه ماه قابل ساخت است.
وی با بیان اینکه بیشترین نوع چوب مصرفی در کار ما چوب چنار است که در گذشته از جنگلهای منطقه کوهسرخ و خلیلآباد تهیه میشد و اکنون از مناطق دیگر تهیه میشود، تصریح کرد: چوبهای وارداتی هم از کشورهای روسیه، تایلند، هلند و حتی آمریکا هم مورد استفاده ماست که برای مواقع ضروری و برای زیبایی کار از آن استفاده میکنیم ولی در مواقع معمولی بیشترین چوب مصرفیمان چوب درختان ایران است؛ هرچند انواع مختلف چوب داخلی و خارجی داریم که قیمت آن نسبت به گذشته بیش از پنج برابر افزایش یافته است.
مجیدی با بیان اینکه چوب خارجی فرآوری شده و به دلیل نوع و کیفیت و وجود رگههای روی چوب، در تزئین کارها مورد استفاده قرار میگیرد، گفت: در گذشته اقبال و تقاضا در بازار نسبت به محصولات چوبی بهقدری بود که بسیاری از افراد در این رسته شغلی مشغول به فعالیت بودند اما به تدریج با واردات اجناس مشابه هنر درودگران روند انزوای این حرفه را شاهدیم.
وی افزود: با این حال معتقدم روزی را خدا میدهد؛ روزی خود و خانوادهام را همواره از خداوند خواستهام و خدا هم هیچوقت مرا رها نکرده و یاری او را همیشه داشتهام؛ هرچند این روزها به دلیل گرانی مواد اولیه نیاز به سرمایه بیشتری داریم.
وی که دارای سه فرزند پسر است، گفت: شاگردان فراوانی در این عرصه آموزش دادهام و سه پسرم نیز در این هنر مشغول فعالیتند. همه تلاشم این است تا به علاقهمندان این هنر را آموزش دهم تا یادگاری از خودم به جای بگذارم.
این فعال حرفه درودگری عنوان کرد: در صورت توجه و حمایت دستگاههای ذیربط با حفظ مشاغل سنتی همچون درودگری میتوان نسبت به تولید محصولات چوبی و عرضه آن در بازار صنایع دستی اقدام کرد و در سایه تداوم این فعالیتها، فرصتهای شغلی قابل توجهی نیز ایجاد میشود.
وی که هماکنون دارای پروانه صنایع دستی و نشان ملی درودگری است و میتواند در نمایشگاههای بینالمللی غرفه داشته باشد، افزود: کمی سرمایهام مانع صنعتیشدن کارم و افزایش تولیداتمان شده است؛ این در حالی است که به دلیل افزایش واردات به کشور برای فروش تولیدات خود با مشکل مواجهیم.
مجیدی بیان کرد: تولیدات مختلفی از جمله ساخت در مسجد میدان شوش تهران، مسجد امام علی(ع) درگز، میز کنفرانس سران سرخس در سال 1371، در حسینیه حیدری کاشمر که ساخت آن بزرگترین پروژهام بوده و درهای مسجد جامع کندر و حوزه علمیه کاشمر و همچنین پروژههایی برای شهرهای طبس، بردسکن، درگز و سبزوار و درهای امامزاده سید حمزه(ع) و امامزاده سید مرتضی(ع) در کاشمر داشتهام.
وی با تأکید بر اینکه علاقهمندی مهمترین موفقیت در این هنر است و طی یک سال فرد علاقهمند اصول کار را یاد میگیرد و به مرور زمان هنرش تکمیل میشود، اظهار کرد: بعضی از جوانان امروز از کار خوششان نمیآید اما میخواهند خوب بخورند و خوب بپوشند که این غیرممکن است زیرا باید انسان اول کار کند و سپس از ثمره کارش هزینه کند؛ یک کشاورز تا یک دانه را زیر خاک نکند و چند ماهی زحمت نکشد، محصولی دریافت نمیکند ولی نسل جوان میخواهد بدون اینکه دانه گندم را بکارد، دانه بروید و بعد درو کند.
به گفته مجیدی با وجود تأکید دلسوزان نظام بر لزوم حمایت از ظرفیتهای بومی و داخلی کشور و توجه به آنها متأسفانه در این عرصهها نشانی از حمایت نیست و بیشتر فعالیتهای اقتصادی در زمینه دلالی و سپردهگذاری در بانکها صورت میگیرد که نیاز است با همگرایی و همنوایی دستگاههای ذیربط آموزش و فرهنگسازی مضاعف، رشد و توسعه فعالیتهای اینچنینی در عرصههای گوناگون رونق یابد تا روند اشتغال جوانان بیش از گذشته مهیا شود.