رشد آهسته تولید در جهان

سطح کنونی شاخص تولیدات صنعتی جهان گرچه به قله 33ماهه رسیده است؛ اما شواهد روشنی از احتمال کاهش حجم تولید صنعتی جهان ارائه می‌کند.گزارش یونیدو نشان می‌دهد، چین در حالی تنها منطقه پررونق جهان است که در بسیاری از مناطق تولید یا کاهش یافته است یا درجا می‌‌‌زند. آفریقا پرچمدار سقوط آزاد حجم تولیدات صنعتی است و افت شاخص آن حدود 8/ 1درصد بوده است. پس از این قاره، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی به‌ترتیب با رشد 3/ 0درصدی و 4/ 0‌درصدی در رده‌‌‌های بعدی قرار دارند. ضمن اینکه آسیا-اقیانوسیه به‌جز چین نیز نتوانسته است نرخ رشد شاخص تولیدات صنعتی خود در فوریه 2023 را به سطحی بیش از 3/ 0‌درصد برساند. اروپا هم که مدت‌‌‌هاست با بحران انرژی و ماجرای جنگ در اوکراین دست و پنجه نرم می‌کند، شگفتی‌‌‌ساز شده و در فوریه توانسته است به نرخ رشد 1/ 2درصدی برسد که عدد قابل قبولی است. بررسی بیشتر گزارش یونیدو در دومین ماه از سال 2023 نشان می‌دهد که همچنان در بین سه‌سطح مختلف از فناوری تولید، صنایع با سطوح فناوری متوسط و بالا هستند که رشد خوبی را تجربه می‌کنند. صنایع با فناوری متوسط رو به بالا همچنان روند رو به رشد خود را حفظ کرده و رشد 1/ 1درصدی را به ثبت رسانده‌‌‌اند، حال آنکه صنایع با فناوری متوسط و متوسط رو به پایین بازهم وضعیت نزولی را تجربه کردند، به طوری که نرخ رشد آنها در دومین ماه از سال 2023 به منفی یک‌درصد و منفی 4/ 2‌درصد تنزل پیدا کرد. نکته جالب در این باره تداوم این وضعیت از ژوئیه سال گذشته تا امروز است.

در واقع نرخ رشد شاخص تولیدات این دست از صنایع در این دو بخش در ژوئیه 2022 تخت شد و به صفر رسید و از آن زمان تا امروز پیوسته منفی بوده است. نرخ رشد صنایع با فناوری متوسط رو به بالا و بالا نیز نسبت به سال گذشته در سطوح کمتری قرار گرفته؛ اما همچنان مثبت بوده و در محدوده مناسبی قرار گرفته است. بسیاری معتقدند این پارادوکس به دلیل تحولات ناشی از کرونا و ظهور صنعت نسل4 اتفاق افتاده است. ضمن اینکه کشورهای فقیر بیشتری به جرگه علاقه‌مندان به توسعه صنعتی شتافته و در صنایع با ارزش افزوده و فناوری بالا سرمایه‌گذاری کرده‌‌‌اند که همین عوامل به رشد بالای این بخش‌‌‌ از صنایع منتج شده است. شواهد گزارش یونیدو در ‌‌‌فوریه 2023 نشان می‌دهد که وضعیت همه صنایع با سطح فناوری متوسط رو به بالا و بالا یکسان نیست. برای نمونه در حالی خودروسازی در فوریه 2023 رکوردهای تازه‌‌‌ای را در زمینه تولید جابه‌جا کرده است که در صنایع کامپیوتر و تجهیزات پیشرفته این وضعیت برعکس است و در اغلب کشورهای جهان افت شدید حادث شده است. خودروسازی، صنایع حمل‌ونقل و محصولات وابسته طبق گزارش یونیدو در فوریه 2023 حدود 7/ 6درصد رشد داشته‌‌‌اند؛ اما صنایع کامپیوتر و تجهیزات الکترونیکی وابسته افتی معادل 9/ 6درصد را تجربه کرده‌‌‌اند. رکورددار جهش تولید در بخش خودروسازی، کشور آلمان بوده که نسبت به فوریه سال قبل رشدی معادل 6/ 20درصد را تجربه کرده است. بعد از این کشور نیز کره‌جنوبی با نرخ رشد 13درصدی بالاتر از آمریکا و چین قرار گرفته، حال آنکه رشد صنعت خودروی چین طبق اعلام یونیدو صفر بوده است.

در بخش کامپیوتر و تجهیزات الکترونیکی اما بدترین افت به کره‌جنوبی با بیش از 35درصد مربوط بوده و سپس تایوان با افت 5/ 23درصدی بالاتر از ژاپن، چین و آمریکا در رده‌‌‌ دوم بدترین عملکردها در بین کشورهای صنعتی قرار گرفته است.بسیاری تصور می‌کنند که مرزهای جهان صنعتی و جهان در حال توسعه در حال کاهش است و تغییرات رشد بخش‌‌‌های مختلف صنعت به همین دلیل است. به بیان ساده چون تمرکز بر صنایع با فناوری بالا بیشتر شده، تقاضا و مصرف این بخش نیز تحریک شده، در نتیجه رشد این بخش مثبت است. بسیاری اما با یادآوری رشدهای 6 تا 8درصدی صنایع با فناوری بالا در اواسط سال گذشته از افول دسته‌جمعی صنایع جهان خبر می‌دهند و تاکید دارند که با روند فعلی، بروز رکود در جهان بعید نیست. از آنجا که نرخ تورم در بسیاری از مناطق جهان همچنان بالاست و سیاست‌‌‌های پولی نیز درصدد مهار این بلیه عمومی است، بعید نیست که اصرار بانک‌های مرکزی بر مهار تورم و سیاست‌‌‌های انقباضی زمینه افت مصرف کالاهای مصرفی و محصولات کم‌دوام را که فناوری پایینی دارند سبب شود و همین عامل به افول بخش صنعت جهان تبدیل شود. فعلا و تا زمان انتشار گزارش‌‌‌های دقیق‌‌‌تر نمی‌‌‌توان به‌دقت این ادعا را اثبات کرد؛ اما رشد اندک اغلب مناطق جهان در بخش تولید ابدا نشانه خوبی نیست و حتما باید مورد توجه سیاستگذاران و نهادهای بین‌المللی قرار گیرد؛ چرا که ظاهرا رکود در یک‌قدیمی کسب‌وکارها و خانوارها قرار دارد و این خطر به‌ویژه در نیمکره‌شمالی حادتر است.