آمار عملکرد تجارت خارجی ایران در دومین ماه منتشر شد و ارزش صادرات، واردات، اقلام صادراتی و وارداتی و مقاصد و مبادی آن مشخص شد. در این ماه تجربه تراز مثبت ماه فروردین معکوس شد و بار دیگر واردات از صادرات سبقت گرفت. روندی که عینا در سال1401 نیز قابل‌مشاهده است. این سومین سال‌متوالی است که در آغاز سال‌و ماه فروردین تراز تجاری کشور مثبت می‌شود و به‌همراه نوید سالی نو، نوید تجارتی پررونق را می‌دهد؛ اما در اردیبهشت ورق برمی‌گردد و واردات افزایش می‌یابد بدون آنکه صادرات رمقی گرفته باشد. تجارت ماه اردیبهشت نیز با ثبت ارقام 3میلیارد و 868میلیون دلار صادرات و نیز 4میلیارد و 854میلیون دلار واردات هرچند از نظر ارزشی حجم مبادلات افت چندانی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته ندارد، اما تراز منفی 968میلیون دلاری آن در قیاس با همین مدت در سال1401 تقریبا دو‌برابر شده‌است. بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی گمرک تراز دوماهه سال1402 نیز منفی 428میلیون دلار است؛ در دوماهه سال‌جاری صادرات به ارزش 7میلیارد و 513میلیون دلار انجام گرفته و مقدار ارزشی واردات 7میلیارد و 941میلیون دلار بوده‌است.
محمد رضوانی‌‌‌‌‌فر معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌‌‌‌‌کل گمرک ایران این آمار را این‌گونه اعلام کرد و گفت: از مجموع تجارت خارجی کشور در 2ماهه امسال 21میلیون تن به‌‌‌‌‌ارزش 7میلیارد و 513میلیون دلار به صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی به‌‌‌‌‌استثنای نفت‌خام، نفت‌کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی و 4میلیون و 732هزار تن به‌‌‌‌‌ارزش 7میلیارد و 941میلیون دلار به واردات اختصاص داشت. اما از نظر مقاصد تجاری همان کشورها همچنان در صدر هستند؛ چینی‌ها، عراقی‌‌‌‌‌ها، ترکیه‌ای‌‌‌‌‌ها و اماراتی‌‌‌‌‌ها. هندی‌ها بیشتر از هر کشور دیگری به کالاهای ایرانی علاقه نشان می‌دهند و اکنون مدت‌ها است مشتری جدیدی به باشگاه مشتریان ایران اضافه نشده‌است، مگر هندوستان که اندکی درمیان 10کشور نخست مقصد کالاهای ایرانی تغییر‌مکان داده و اکنون مدتی است به پنجمین مقصد برتر ارتقا یافته‌است. تذکر این نکته تبدیل به عادت نوشتن گزارش‌های عملکرد تجاری شده‌است که ترکیب بدون تنوع مشتری کالاهای ایرانی و نیز سهم بسیار بالای این کشورها از ارزش صادرات کشور رفتاری خطرناک از منظر تجارت محسوب می‌شود و آسیب‌‌‌‌‌پذیری احتمالی در‌برابر تغییر رفتار برخی از این مشتریان را افزایش می‌دهد، با این‌وجود با توجه به تحریم‌های ایران چنین تذکری حتی اگر در دولت گوش شنوایی نیز داشته باشد، عمل به آن شاید چندان میسر نباشد. اما کشورهای حوزه اوراسیا از جمله روسیه و قزاقستان نیز همچنان و با توجه به شرایط نزدیکی سیاسی و عقد پیمان‌‌‌‌‌های تجاری، هنوز به مرحله صدرنشینی نرسیده‌‌‌‌‌اند و البته شاید برای قضاوت در این مورد اندکی زود باشد.
تجارت در اردیبهشت
در ماه دوم، اردیبهشت صادرات غیرنفتی کشور ارزشی به میزان 3میلیارد و 868میلیون دلار داشته است که با درنظر گرفتن واردات 4میلیارد و 854میلیارد دلاری تراز آن در نزدیکی منفی یک‌میلیارد دلار و به بیان دقیق منفی 986میلیون دلار برآورد می‌شود که با توجه به مثبت‌شدن تراز تجاری در ماه پیش از آن، یعنی فروردین سال1401 تجارت ایران بار دیگر در سراشیبی قرار گرفته‌است. البته تجارت اردیبهشت سال1401 نیز روزهای خوبی را سپری نمی‌کرد و این ماه، ماه خوب تجارت ایران نبود هرچند شکاف میان صادرات و واردات تا این حد بالا نبود. در این ماه از سال1401 صادرات به میزان 4میلیارد و 817میلیون دلار رسید و واردات از 5میلیارد دلار فراتر رفت و عدد 5میلیارد و 291میلیون دلار را ثبت کرد. بر این اساس تراز تجاری کشور برخلاف ماه پیش از آن منفی شد و شکاف صادرات و واردات 474میلیون دلاری ثبت شد. در مدت مشابه سال‌‌‌‌‌پیش از 1401 یعنی اردیبهشت سال1400 صادرات 3میلیارد و 292میلیون دلار و واردات 3میلیارد و 728میلیون دلار ثبت شده‌‌‌‌‌بود؛ بر این اساس تراز دو ماه چندان تفاوتی ندارد اما حجم تجارت اردیبهشت در 1401 به شکلی چشمگیر بالاتر از سال1400 است و همچنین بالاتر از اردیبهشت سال1402 اما نه‌چندان قابلتوجه.
تجارت دوماهه
تجارت خارجی کشور در 2 ماهه امسال از نظر وزن حجمی معادل 25میلیون و 732هزار تن به ارزش 15میلیارد و 454میلیون دلار بوده است که نسبت به مدت مشابه سال‌قبل هفت‌درصد کاهش را نشان می‌دهد. نکته قابلتوجه این است که در این بازه زمانی، ارزش صادرات نفتی با وجود رشد 3/ 12درصدی وزن، 7/ 13درصد کاهش پیدا کرده و همین مساله به افول ارزش تجارت خارجی دامن زده است.
رئیس گمرک دیگر چه گفت
رضوانی‌‌‌‌‌فر درخصوص میزان تغییرات صورت‌‌‌‌‌گرفته در صادرات و واردات در 2ماهه امسال صادرات کشور گفت: صادرات در این مدت به‌‌‌‌‌لحاظ وزنی 26/ 12درصد افزایش و از حیث ارزش 72/ 13درصد کاهش و واردات نیز به‌‌‌‌‌لحاظ وزن و ارزش به‌‌‌‌‌ترتیب 70/ 8درصد و 79/ 4درصد کاهش یافته‌است. به‌‌‌‌‌گفته معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌‌‌‌‌کل گمرک ایران، 5 قلم اول کالاهای صادراتی شامل پروپان‌مایع‌‌‌‌‌شده به‌‌‌‌‌ارزش 592میلیون دلار، گاز طبیعی مایع‌‌‌‌‌شده 538میلیون دلار، بوتان مایع‌‌‌‌‌شده 411میلیون دلار، متانول 374میلیون دلار و قیرنفت 350میلیون دلار بوده‌است. 5 قلم اول کالاهای صادراتی در 2ماهه امسال بیش از 30درصد از ارزش کل صادرات کشورمان را در این مدت به خود اختصاص داد. او در ادامه به 5 قلم اول واردات در این مدت اشاره و تشریح کرد: ذرت دامی با 536میلیون دلار، گوشی تلفن‌همراه هوشمند 247میلیون دلار، دانه سویا تراریخته 227میلیون دلار، قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری ردیف تعرفه 8703 به‌‌‌‌‌استثنای لاستیک 209میلیون دلار و برنج کامل سفیدشده به‌‌‌‌‌ارزش 206میلیون دلار اختصاص داشت. 15درصد از ارزش کل واردات در 2ماهه امسال به 5 قلم فوق‌‌‌‌‌الذکر اختصاص داشته است. به‌‌‌‌‌گفته رضوانی‌‌‌‌‌فر، چین، عراق، ترکیه، امارات‌متحده‌عربی و هند 5کشور اول مقصد کالاهای صادراتی بوده‌اند که به‌‌‌‌‌ترتیب 2میلیارد و 418میلیون دلار، یک‌میلیارد و 228میلیون دلار، 835میلیون دلار، 749میلیون دلار و 331میلیون دلار به این 5 کشور صادر شد، همچنین 5 کشور اول مبدأ کالاهای وارداتی در 2ماهه امسال به‌‌‌‌‌ترتیب شامل چین به‌‌‌‌‌ارزش 2میلیارد و 396میلیون دلار، امارات‌متحده‌عربی 2میلیارد و 313میلیون دلار، ترکیه 903میلیون دلار، آلمان 288میلیون دلار و فدراسیون‌روسیه 269میلیون دلار بوده‌است.
معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌‌‌‌‌کل گمرک ایران درخصوص میزان ترانزیت کالا از مسیر ایران در 2ماهه امسال اعلام کرد: در این مدت 2میلیون و 326هزار‌تن کالا از مسیر ایران ترانزیت شد که نسبت به مدت مشابه سال‌قبل 38/ 5درصد کاهش داشته است.
