وضعیت زرد ذخایر آبی

وضعیت سدهای مهم شرب و کشاورزی کشور بیانگر این است که از میان 52سد کشور در 24سد، میزان پرشدگی کمتر از 50‌درصد است. در شرایط کنونی حجم آب موجود در مخازن سدها 32میلیارد و 6میلیون مترمکعب ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل که معادل 27میلیارد و 6میلیون مترمکعب بوده، 18‌درصد رشد داشته و‌ پرشدگی مخازن سدهای کشور به 65‌درصد رسیده است.

میزان آب ورودی به سدهای کشور تا ششم خردادماه معادل 32میلیارد و 86میلیون مترمکعب بوده که این عدد در مقایسه با سال گذشته که معادل 25میلیارد و 75میلیون مترمکعب بوده، 28‌درصد کاهش داشته است. همچنین میزان آب خروجی از مخازن سدهای کشور در این تاریخ معادل 19میلیارد و 85میلیون مترمکعب ثبت شده که این عدد در قیاس با سال گذشته که معادل 17میلیارد و 90میلیون مترمکعب بوده بیانگر کاهش 11 درصدی است.

همچنین ارتفاع کل ریزش‌‌‌های جوی کشور معادل 5/ 198میلی‌متر بوده که این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره مشابه درازمدت 5/ 231میلی‌متر 14‌درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته که عددی معادل 1/ 183میلی‌متر بوده است 8‌درصد کاهش نشان می‌دهد. کشور اکنون در حال تجربه مشکلات جدی آب است. خشکسالی‌‌‌های مکرر توام با برداشت بیش از حد آب‌‌‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه‌‌‌های بزرگی از زیرساخت‌‌‌های هیدرولیکی و چاه‌‌‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده است. از سوی دیگر به دلیل فزونی تقاضای آب بر عرضه طبیعی آب، کشور دچار ورشکستگی آبی است که این مشکل را می‌‌‌توان با ایجاد مجدد تعادل بین عرضه و تقاضای آب از طریق توسعه منابع آب عرضه‌شده و اجرای برنامه‌‌‌های جدی کاهش تقاضای آب حل کرد. با این حال، ساختار فعلی نظام حکمرانی آب در ایران و نبود درک جامع از علل ریشه‌‌‌ای مشکلات، حداقل امید را برای راه‌‌‌حل‌‌‌های پایدار به‌منظور رفع مشکل آب ایران از بین می‌‌‌برد.

 جزئیات وضعیت سدهای مهم کشور

تا 6خرداد سال 1402، حوضه آبی دریاچه ارومیه با مجموع 13سد، 1141میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی این سد‌‌‌ها 68درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 8‌درصد کاهش داشته است.

در حوضه آبی اصفهان، زاینده‌رود با 584میلیون مترمکعب موجودی و 47‌درصد پرشدگی، نسبت به سال قبل 57‌درصد افزایش آب داشته است.

حوضه آبی تهران نیز با مجموع پنج‌سد، در بازه زمانی مورد بررسی 564میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی این سدها 30‌درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 10‌درصد کاهش داشته ‌‌‌است.

در حوضه آبی خراسان‌رضوی، دو سد دوستی و طرق، به‌‌‌ترتیب 142میلیون مترمکعب و 7میلیون مترمکعب موجودی دارند. این سدها با‌ میزان پرشدگی 12درصد و 20‌درصد نسبت به سال قبل به ترتیب 55‌درصد و 32‌درصد کاهش داشته‌اند. در حوضه آبی خوزستان با مجموع پنج‌سد و زنجیره سد، افزایش قابل‌توجهی در پرشدگی به چشم می‌خورد. در این میان زنجیره سد کارون با 12هزار و 76میلیون مترمکعب موجودی، 98‌درصد پرشدگی داشته که نسبت به سال قبل 31‌درصد افزایش یافته است. سد دز و کرخه نیز به ترتیب با 2157میلیون و 2135میلیون مترمکعب موجودی، 100‌درصد و 40‌درصد پرشدگی داشته‌‌ و در مقایسه با سال قبل، 17‌درصد و 113‌درصد افزایش را تجربه کرده‌اند. سد چره با 213میلیون مترمکعب و پرشدگی40درصدی، نسبت به مدت مشابه سال قبل 91‌درصد رشد را در پرشدگی تجربه کرده است. مارون نیز با موجودی 1231میلیون مترمکعب، 100‌درصد پر شده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 48درصدی را تجربه کرده است.

در حوضه قمرود، سد 15خرداد با 42میلیون مترمکعب موجودی و 22‌درصد پرشدگی، 42‌درصد کاهش موجودی داشته و موجودی سد گلپایگان-کوچری با 196میلیون مترمکعب و 81‌درصد پرشدگی، 41‌درصد افزایش داشته است.  سد یامچی در حوضه اردبیل، با 27میلیون مترمکعب موجودی، پرشدگی نداشته و 33‌درصد کاهش داشته است. سد سبلان نیز با 32میلیون مترمکعب موجودی و پرشدگی 30درصدی، نسبت به مدت مشابه سال گذشته 41‌درصد کاهش موجودی را تجربه کرده است.

سد ارس- خداآفرین در حوضه آذربایجان‌شرقی، 1035میلیون مترمکعب موجودی داشته و موجودی آن با 36‌درصد پرشدگی، 21‌درصد کاهش یافته است. سد ستارخان با موجودی 29میلیون مترمکعب هم 23‌درصد پر شده که نسبت به بازه مشابه سال گذشته افت 42درصدی داشته است.

موجودی حوضه آذربایجان‌غربی نیز با سه‌سد، روند نزولی داشته؛ به‌‌‌طوری که سد آغ‌چای با 101میلیون مترمکعب، 48‌درصد پرشدگی داشته که این میزان نسبت به سال قبل 32‌درصد کاهش یافته است. سد بارون با موجودی 20میلیون مترمکعبی، 69‌درصد پر شده و نسبت به بازه مشابه سال گذشته، افت 52درصدی داشته و سد شهید قنبری با 18میلیون مترمکعب موجودی، 69‌درصد پرشدگی داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9‌درصد کاهش یافته است.

حوضه آبی هرمزگان در مجموع چهارسد دارد که موجودی اکثر آنها روند نزولی داشته است. سد جگین 204میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی آن‌‌‌ 97درصد بوده که در مقایسه با سال قبل 11‌درصد افزایش داشته است. سد استقلال 119میلیون مترمکعب موجودی و 50‌درصد پرشدگی دارد که نسبت به مدت مشابه سال قبل 40‌درصد افت کرده است. سد شمیل و نیان با موجودی 21میلیون مترمکعب و 23‌درصد پرشدگی، نسبت به مدت مشابه سال گذشته 65‌درصد افت داشته است. سد سرنی نیز با 18میلیون مترمکعب موجودی و 30‌درصد پرشدگی، افت 50درصدی را در میزان پرشدگی تجربه کرده است.  حوضه زنجان با دو سد تهم و تالوار، به‌‌‌ترتیب 24میلیون و 142میلیون مترمکعب موجودی داشته است. این سدها با‌ میزان پرشدگی 28درصدی و 100درصدی، نسبت به سال قبل به ترتیب 10‌درصد کاهش و 13‌درصد افزایش داشته‌اند.  سد سفیدرود در حوضه گیلان با 637میلیون مترمکعب موجودی 61‌درصد پرشدگی دارد که این رقم نسبت به سال قبل 9‌درصد کمتر بوده است. سد تالوار نیز 142میلیون مترمکعب موجودی دارد که 100‌درصد پرشدگی داشته و نسبت به بازه مشابه سال گذشته کاهش 22درصدی را تجربه کرده است.  در حوضه کهگیلویه و بویراحمد، سد کوثر تا 6 خرداد 547میلیون مترمکعب موجودی را ثبت کرده و میزان پرشدگی آن 100‌درصد بوده که نسبت به سال گذشته، 11‌درصد افزایش داشته است.

در حوضه خراسان‌جنوبی، سد نهرین در بازه زمانی مشخص، یک‌میلیون مترمکعب موجودی داشته و 24‌درصد پر شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 26‌درصد کاهش داشته است. در حوضه بوشهر سد رئیسعلی دلواری، 493میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی این سد 71‌درصد بوده که نسبت به سال قبل، 27‌درصد کاهش داشته است.  در حوضه سمنان، سد دامغان 11میلیون مترمکعب موجودی و 67‌درصد پرشدگی داشته و نسبت به مدت مشابه سال قبل 22‌درصد کاهش را ثبت کرده است.  سد رودبار در حوضه آبی استان لرستان 216میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی این سد 100درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، یک‌درصد افزایش یافته است. در حوضه خراسان‌شمالی، سد شیرین‌دره تا 6خرداد 25میلیون مترمکعب موجودی داشته و پرشدگی در این سد، 45درصد بوده که نسبت به سال گذشته، 29‌درصد کاهش داشته است.

در حوضه همدان، سد اکباتان، آبشینه در بازه زمانی مشخص، 15میلیون مترمکعب موجودی داشته و 39‌درصد پر شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 23‌درصد افزایش داشته است.در حوضه کردستان سد آزاد، دارای موجودی مخزن آبی 258میلیون مترمکعب و میزان پرشدگی این سد 86‌درصد بوده که نسبت به سال قبل، 29درصد افرایش داشته است.

در حوضه گلستان، موجودی سدهای وشمگیر، گلستان و بوستان 7میلیون مترمکعب بوده که با 6‌درصد پرشدگی تا 6خرداد نسبت به مدت مشابه سال قبل 72‌درصد کاهش داشته است.

سد سلمان‌ فارسی در حوضه آبی استان فارس 624میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی آن 66‌درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، یک‌درصد کاهش یافته است. سد درودزن، ملاصدرا نیز با 773میلیون مترمکعب موجودی، 55‌درصد پرشدگی داشته که نسبت به بازه مشابه سال قبل بی‌تغییر مانده است. سد رودبال نیز دارای موجودی 5میلیون مترمکعب بوده که 7‌درصد پرشدگی داشته و 83‌درصد کاهش را نسبت به بازه مشابه سال قبل تجربه کرده است.

در حوضه کرمانشاه، سد گاوشان، سلیمانشاه تا 6خرداد 311میلیون مترمکعب موجودی داشته و میزان پرشدگی در این سد، 52درصد بوده که نسبت به سال گذشته، 9درصد کاهش داشته است. سد داریان نیز با 315میلیون مترمکعب موجودی، 93‌درصد پرشدگی دارد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 10‌درصد کاهش یافته است.

در حوضه سیستان و بلوچستان، سد چاه‌نیمه‌‌‌ها تا 6خرداد، 97میلیون مترمکعب موجودی داشته و 7‌درصد پر شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 60‌درصد کاهش داشته است. سد پیشین با موجودی 136میلیون مترمکعب 81‌درصد پرشدگی داشته که نسبت به بازه مشابه سال گذشته 84‌درصد افزایش داشته است. سد زیردان با 166میلیون مترمکعب موجودی، 80‌درصد پرشدگی داشته و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 9‌درصد افزایش نشان می‌دهد. سد خیرآباد با موجودی 18میلیون مترمکعب، 67‌درصد پرشدگی داشته که بیانگر افزایش 2درصدی نسبت به بازه مشابه سال گذشته است. سد ماشکید علیا با موجودی 36میلیون مترمکعبی، 54‌درصد پر شده است که از رشد 36درصدی موجودی آن حکایت دارد.  در حوضه مازندران در سد شهید رجایی، موجودی مخزن آبی، 46میلیون مترمکعب بوده و میزان پرشدگی این سد 28درصد بوده است. این میزان نسبت به سال قبل، 45‌درصد کاهش داشته است. موجودی سد ایلام در حوضه ایلام، 56میلیون مترمکعب بوده و موجودی این سد با 92‌درصد پرشدگی تا 6خرداد نسبت به مدت مشابه سال قبل 98‌درصد افزایش داشته است.

سد جیرفت در حوضه آبی استان کرمان 106میلیون مترمکعب موجودی داشته و پرشدگی این سد 33درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 24‌درصد افزایش یافته است. همچنین سد نسا دارای موجودی 70میلیون مترمکعب بوده که پرشدگی این سد 42‌درصد است و نسبت به بازه مشابه سال گذشته 44‌درصد افت داشته است. سد تنگونیه سیرجان با موجودی 7میلیون مترمکعبی، 17‌درصد پرشده و نسبت به سال گذشته 45‌درصد افت داشته است.

در حوضه مرکزی، سد کمال صالح تا 6 خرداد 50میلیون مترمکعب موجودی داشته و پرشدگی در این سد، 53درصد بوده که نسبت به سال گذشته، 12‌درصد کاهش داشته است. همچنین سد ساوه با 48میلیون مترمکعب موجودی، 17‌درصد پر شده که نسبت به بازه مشابه پارسل 52‌درصد افت داشته است.