یخ روابط غول‌ها آب می‌شود؟

 شی جین پینگ، رهبر این کشور، ایالات متحده را متهم می‌کند که کشورهای دیگر را در کارزار مشترک برای مهار نظامی، دیپلماتیک و فناوری چین رهبری می‌کند. حتی زمانی که پکن با مذاکره موافقت کرده، همچنین نشان داده است که برای درگیری آماده شده است و به‌رغم این دیدار برنامه‌ریزی‌شده، شانس کمی وجود دارد که روابط بین دو کشور گرم شود. ژو فنگ، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه نانجینگ گفت: چین توهمات خود را دور انداخته است. این کشور دیگر کمتر و کمتر به این ایده باور دارد که رابطه بین چین-ایالات متحده می‌تواند با تلاش‌های چین بهبود یابد.» شی اخیرا به مقامات خود هشدار داده است که برای «سناریوهای افراطی» آماده باشند که نشان می‌دهد تهدیدهای خارجی در حال افزایش است. کشتی‌های نظامی چین نزدیک به کشتی‌های جنگی و هواپیماهای آمریکایی مانور داده‌اند که مقامات آمریکایی آن را غیرضروری و تحریک‌آمیز خوانده‌اند. وزیر امور خارجه چین در تماس تلفنی در هفته گذشته به بلینکن گفت: «معلوم است که چه کسی مسوولیت بدتر شدن روابط دوجانبه را بر عهده دارد.»

به شکل گسترده‌ای شی در طول ده‌های که در قدرت بود، بر امنیت ملی متمرکز بود و بر نیاز به اتکا به خود تاکید و پیشنهاد می‌کرد که تهدیدات وجودی برای حاکمیت حزب کمونیست چین در همه‌جا وجود دارد. افزایش احساسات ملی‌گرایانه در چین - که اغلب توسط مقامات تحریک می‌شود- سیاست خارجی جنگ‌طلبانه پکن را تشویق می‌کند. واشنگتن با فشارهای داخلی خود مواجه است تا نرم به نظر نرسد. رویکرد سختگیرانه‌تر به چین به حوزه نادری از اجماع دو حزبی تبدیل شده است.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده حتی درحالی‌که تمایل خود را برای گفت‌وگو اعلام کرده است، چین را بزرگ‌ترین چالش ژئوپلیتیک آمریکا توصیف کرده است. ایالات متحده تحریم‌های فراوانی را علیه مقامات و شرکت‌های چینی وضع و تلاش کرده است دسترسی چین به فناوری حیاتی را در سطح جهانی قطع کند. برخی در کنگره دولت را متهم کرده‌اند که همچنان بیش از حد با چین سازگار است، مانند گزارشی که حکایت از ایجاد یک ایستگاه جاسوسی از سوی چین در کوبا دارد و دولت بایدن آن را کم اهمیت جلوه داده است. موضع سرد پکن در قبال دیدار بلینکن، ادعای این کشور مبنی بر غیر صادقانه بودن اقدامات آمریکا و رفتارش با چین ناعادلانه است. هنگامی که بلینکن دیدار قبلی خود را در ماه فوریه به تعویق انداخت، پکن آن را یک واکنش افراطی خواند.

چین همچنین اتهامات آمریکا را مبنی بر اینکه در حال بررسی تسلیح روسیه در جنگ خود در اوکراین بوده، رد کرده و به تلاش‌های آمریکا برای جلب متحدانش برای محدود کردن صادرات فناوری به چین به‌عنوان دلیلی بر «کارزار مهار چین» اشاره کرده است. هفته‌نامه گلوبال‌تایمز، یک روزنامه حزبی، در سرمقاله‌ای نوشت که ایالات متحده در زمانی که درخواست همکاری داشت، چیز خاصی ندیده‌است. در این بیانیه آمده است: «ما نه تنها نمی‌توانیم اقدامات آنها را نادیده بگیریم، بلکه باید در برابر نیات واقعی پشت آن هوشیار باشیم.»

درو تامپسون، پژوهشگر ارشد مدعو در مدرسه سیاست عمومی لی کوان یو در سنگاپور گفت: «اعلام چین مبنی بر اینکه مسوولیت ترمیم روابط بر عهده ایالات متحده است، نشان داد که به‌طور فزاینده‌ای سازش‌ناپذیر است. شی در ادراک خود از خطرات، احتمالا تنها با امتیازات عمده ای که ایالات متحده تمایلی به دادن آنها ندارد، قانع می‌شود، برای مثال، کاهش حضور نظامی آمریکا در اقیانوس هند و اقیانوس آرام.

علت اصلی سفر بلینکن

بلینکن ارشدترین مقام آمریکایی است که از سال2019 به چین سفر می‌کند و او اولین وزیر امور خارجه‌ای خواهد بود که از زمان سفر مایک پمپئو در سال2018 در بحبوحه جنگ تجاری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا با پکن، به آنجا می‌رود. به گزارش الجزیره، انتظار می‌رود بلینکن با وزیر امور خارجه چین، چین گانگ، یا دیپلمات ارشد وانگ یی دیدار کند. مشخص نیست که آیا او مانند پمپئو در ژوئن2018 با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین دیدار خواهد کرد یا خیر، اما دیدار زمانی قابل توجه می‌شود که رئیس‌جمهوری چین روز جمعه با بیل گیتس، غول فناوری آمریکا دیدار داشته است.

به گفته دانیل کریتن‌برینک، دستیار وزیر امور خارجه در امور شرق آسیا و اقیانوسیه، تمرکز اصلی سفر بلینکن، ایجاد مجدد «کانال‌های ارتباطی» برای «بررسی برداشت‌های نادرست و جلوگیری از اشتباه محاسباتی» خواهد بود؛ درحالی‌که به‌دنبال تضمین این موضوع است که رقابت بین ابرقدرت‌های رقیب به «تعارض» تبدیل نمی‌شود. ماه گذشته، یک جت جنگنده چینی نزدیک بود با یک هواپیمای تجسسی آمریکایی که بر فراز فضای هوایی بین‌المللی در دریای چین جنوبی پرواز می‌کرد، برخورد کند و فرماندهی اقیانوس آرام آمریکا مدعی شد که خلبان چینی «به شیوه‌ای تهاجمی و غیر ضروری» مانور داده است. این رویداد تازه‌ترین رویداد بین دو قدرتی است که روابط آنها در دولت ترامپ تیره‌تر شد و در زمان جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نیز دست‌نخورده باقی مانده است.

رایان هاس، کارشناس ارشد موسسه بروکینگز که سفر بلینکن را «اولین مرحله از فرآیند اکتشافی» دو طرف توصیف کرد و گفت که واشنگتن و پکن نشان خواهند داد که آیا آماده آب کردن یخ‌های شکل گرفته هستند یا نه؟ او افزود: « نه بایدن و نه شی از رابطه یخ‌زده بین دو طرف سود نمی‌برند.» هاس به الجزیره گفت: «در عین حال، هیچ‌کدام نمی‌خواهند رویکردشان را نسبت به دیگری نرم‌تر کنند.» به گفته این کارشناس این فضایی است که هر دو طرف در طول این دیدار به بررسی آن خواهند پرداخت. هاس گفت: «این دیدار نشان خواهد داد که آیا می‌توان مسیری رو به جلو برای رابطه‌ای ترسیم کرد که رقابت را مدیریت و کانال های ارتباطی باز را حفظ کند؟ ما هنوز برای آن جوابی نداریم.»

این سفر به‌دنبال تعاملات اخیر از جمله تماس بین بلینکن و وزیر امور خارجه چین و دیدار بین مقامات ارشد ایالات متحده و چین در پکن صورت می‌گیرد. در ماه مه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده با وانگ یی، دیپلمات ارشد چینی در وین برای «مذاکرات صریح» ملاقات کرد. با این حال، پکن، ظاهرا به دلیل امتناع بایدن از لغو تحریم‌های لی شانگفو، وزیر دفاع چین که از سال 2018 اعمال شده بود، دیدار بین مقامات نظامی آمریکا و چین در نشست امنیتی «شانگری لا» در سنگاپور در ماه گذشته را رد کرد. کیندو ژو، روزنامه‌نگار سابق و عضو ارشد موسسه پانگوآل، یک اندیشکده متمرکز بر حکومت در پکن، گفت که دو طرف ممکن است در حال آزمایش آب کردن یخ‌ها برای دیدار احتمالی بین شی جین‌پینگ و بایدن در اواخر سال جاری میلادی در اجلاس سران اپک2023 در ایالات متحده باشند.

ژو گفت: «پکن می‌گوید از ملاقات با بلینکن چیز کمی می‌توان به‌دست آورد؛ اما فکر می‌کنم افراد همچنان به هر احتمال یا فرصتی که بهبود رابطه منجر شود، نگاه مثبتی دارند.» او ادامه داد: بله (رابطه ما) بد است، اما اگر بتوانیم کاری کنیم که از بدتر شدن آن جلوگیری کنیم، حداقل برای پکن قابل قبول است.» با این حال، هنوز نکات مهم بسیاری وجود دارد. در اوایل این هفته، وال استریت ژورنال گزارش داد که چین در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد یک پایگاه جاسوسی جدید در کوبا، تنها در 145کیلومتری (90 مایلی) از سرزمین اصلی ایالات متحده است. مقامات آمریکا اگرچه درابتدا واکنش تندی نشان ندادند اما حالا می‌گویند که به‌دنبال بررسی بیشتر این موضوع هستند.

بلینکن همچنین احتمالا مسائلی از جمله آمریکایی‌های بازداشت شده در چین و جریان ورود غیرقانونی «فنتانیل» (آرام‌بخش قوی) از چین به ایالات متحده را که سایر دیپلمات‌ها در جلسات اخیر مطرح کرده‌اند، مطرح خواهد کرد. به‌نوبه خود، پکن مشتاق بحث درباره تعرفه‌های ایالات متحده بر کالاهای چینی و کاهش تحریم‌های مقامات عالی‌رتبه و همچنین تعداد فزاینده شرکت‌های چینی است که یا از تجارت با ایالات متحده منع شده‌اند یا در زمره تحریم‌های وزارت بازرگانی ایالات متحده قرار داده شده‌اند.