روز گذشته بورس تهران با رشد اندکی در نماگرهای اصلی خود همراه شد. شاخص‌کل بورس تهران در روز گذشته با افزایش 06/ 0درصدی همراه شد تا کار خود را در میانه‌‌‌‌‌‌های کانال 2میلیون و 100هزار‌واحدی به اتمام برساند. نماگر هم‌‌‌‌‌‌وزن نیز در جریان معاملات دیروز، جهش 73/ 0درصدی را ثبت کرد. در روز گذشته، 428میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شد تا همچنان بازار از منظر تابلوخوانی در کمای معاملاتی به‌سر ببرد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌‌‌‌‌‌تقدم می‌شود، رقم 4هزار و 562میلیارد‌تومان را ثبت کرد. به‌نظر می‌رسد که بازار در روزهای اخیر، به‌طور کامل تحت‌تاثیر اخبار پیرامون گروه خودرو و ساخت قطعات قرار دارد، زیان‌های قابل‌توجه مشهود در صورت‌های مالی سال1401 دو لیدر گروه خودرویی و همچنین تعویق و شاید لغو عرضه دیگنیتی پرستیژ که قرار بود دیروز در بورس‌کالا انجام شود، به‌طور کامل بازار را تحت‌‌‌‌‌‌الشعاع قرار داده‌است.
بازی عرضه خودرو در بورس‌کالا
درحالی که قرار بود روز گذشته 600 دستگاه دیگنیتی‌پرستیژ در بورس‌کالا عرضه شود، صبح دیروز اطلاعیه این عرضه از سایت بورس‌کالا حذف شد. در گفت و شنودهای مختلف ذکرشده که با توجه به قرائت‌های مختلف بین دستگاه‌های اجرایی و نظارتی از قوانین و مقررات موجود و نظر به تصمیم‌گیری واحد درخصوص عرضه و همچنین ابهام ایجادشده درخصوص انحصار بازار خودرو، مقرر شد عرضه خودرو به تعویق افتد. پس از آنکه اطلاعیه عرضه منتشر شد، شورای‌رقابت عرضه خودرو در بورس را تخلف دانست و اعلام کرد که عرضه در بورس باید متوقف شود. همچنین معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌‌‌‌‌‌ای خطاب به مدیرعامل گروه صنعتی بهمن‌‌‌‌‌‌‌موتور ضمن تاکید بر اینکه عرضه خودرو تنها باید از مسیر سامانه یکپارچه فروش خودروها باشد، اعلام کرد که باید عرضه 600 دستگاه دیگنیتی‌پرستیژ در بورس‌کالا لغو شود. مساله عرضه خودرو در بورس‌کالا تبدیل به یکی از مهم‌ترین معضلات اقتصاد ایران شده‌است، با اینکه سیاست‌های پوپولیستی و قیمت‌گذاری دستوری موجب‌شده که شرکت‌های خودروساز زیر سایه چتر انحصار در تله زیان گرفتار شوند و اختلاف قیمت بازار آزاد با قیمت‌های کارخانه‌‌‌‌‌‌ای خودروها موجب‌شده که سود حاصله از این آربیتراژ نصیب دلالان و واسطه‌‌‌‌‌‌های بازاری شود و در نهایت هم شرکت تولیدکننده و سهامدار و هم مصرف‌کننده نهایی از این محل دچار ضرر و زیان وکاهش مطلوبیت شوند، همچنان سیاستگذار در استمرار سیاست‌های غلط و نابجای خود مصر است. با اینکه بارها ادعا شده که موضوع عرضه خودرو در بورس‌کالا در تیراژ بالا می‌تواند به‌عنوان مرهمی کوچک بر زخم‌‌‌‌‌‌های شرکت‌های خودروساز عمل کند و آفت قیمت‌گذاری دستوری را از سر خودروسازها بردارد، اما شفافیت منتج از بورس‌کالا گویا منافع عده‌ای را به‌خطر انداخته و آنها کشف قیمت شفاف خودرو در بورس‌کالا را نیز به ضرر اقتصاد می‌دانند و به طرق مختلف و از درگاه‌هایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین شورای‌رقابت از عرضه خودرو در بورس‌کالا ممانعت به‌عمل می‌آورند. با اینکه نمود عینی تصمیمات مداخله‌‌‌‌‌‌جویانه و انحصارگرایانه دولت به‌خوبی در صورت‌های مالی سایپا و ایران‌خودرو نمایان و عیان است، اما همچنان تمایل به نادیده‌‌‌‌‌‌انگاری و تحمیق مخاطب از سوی نهادهای ذی‌ربط وجود دارد.
زیان لیدرهای گروه خودرویی
نگاه لیدرمحوری یکی از دیدگاه‌های موجود در بورس تهران است که هر از گاهی یک سهم یا صنعت خاص به‌عنوان رهبر بازار انتخاب می‌شود و وضعیت خوب و بد در آن سهم یا صنعت، کلیت بازار را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. دو سهم خودرو و خساپا نیز در سال‌های اخیر به‌عنوان لیدر در بازار سهام عمل کرده‌اند و با وجود اینکه بسیاری از سهامداران از زیان ساخته‌‌‌‌‌‌شده توسط دو خودروساز بزرگ کشور آگاهی دارند، اقدام به خرید سهام این دو شرکت می‌کنند، این دو سهم پرحاشیه نیز همواره بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. روز یکشنبه که زمزمه‌‌‌‌‌‌های انتشار صورت‌های مالی خودروسازان در بطن بازار مخابره شد، شاهد افزایش عرضه‌ها در کلیت بازار سهام بودیم. شامگاه یکشنبه گزارش عملکرد و آمار تولید و فروش 12ماه منتهی به اسفند1401 دو خودروساز بزرگ کشور در سامانه کدال بارگذاری شد و در دسترس سهامداران قرار گرفت. بررسی ابعاد صورت‌های مالی این دو شرکت نشان می‌دهد که خساپا در 12ماهه منتهی به اسفند 1401، به ازای هر سهم 730ریال زیان محقق کرده‌است؛ این در حالی است که در دوره مشابه سال‌قبل شرکت برای هر سهم 477ریال زیان محقق کرده بود که نسبت به مدت مشابه قبل 53درصد افزایش پیدا کرده‌است. نکته جالب در بررسی صورت سود و زیان خساپا این است که این شرکت در سال‌گذشته 14هزار و 271میلیارد‌تومان زیان محقق کرده‌است. شرکت ایران‌خودرو نیز در 12ماه منتهی به اسفند1401 زیانی معادل 31هزار و 876میلیارد تومان محقق کرده‌است.
بررسی گزارش این شرکت حاکی از کاهش 144درصدی سود در 12ماهه منتهی به اسفند سال1401 نسبت به دوره مشابه قبل است. شرکت ایران‌خودرو همچنین به ازای هر سهم نیز زیان 1057ریالی ساخته است. به‌طور کلی می‌توان گفت؛ چون بازار در روز یکشنبه خبر زیان این دو شرکت خودروساز را پیشخور کرده بود، در روز گذشته واکنش منفی آنچنانی به مقوله انتشار صورت‌های مالی این دو شرکت در کدال نداشت.
سرنوشت بازار؟
بازار در روزهای اخیر به جایگاهی رسیده که باید اتفاقات آن را به‌صورت لحظه‌‌‌‌‌‌ای مورد رصد قرار داد تا بتوان با دید و نگرشی جامع‌‌‌‌‌‌تر تصمیمات مقتضی را در رابطه با سبد معاملاتی اتخاذ کرد. طبیعتا مساله سیاستگذاری در سطح کلان اقتصادی کشور یکی از مهم‌ترین معضلات بورس تهران در برهه کنونی است که مانع از برگشت کامل جریان اعتماد عمومی به بازار سهام می‌شود. به‌نظر می‌رسد با توجه به اینکه قیمت اسکناس آمریکایی فعلا نوسان آرامی در کانال‌های پایین‌تر از 50هزار‌تومان دارد، بازار فعلا به نوسان در محدوده 2میلیون تا 2میلیون و 500هزار واحد ادامه خواهد داد تا انگیزه رشد آتی برای آن پدیدار شود.
