محدوده فرود رشد نقدینگی

رئیس کل بانک مرکزی برنامه این نهاد برای کنترل نقدینگی را اعلام کرد و گفت رشد نقطه به نقطه نقدینگی در اسفندماه1402 باید به سطح 25درصدی برسد. آمارهای ارائه‌شده از سوی محمدرضا فرزین در سی‌امین همایش پولی و بانک حاکی از آن است که رشد نقطه به نقطه نقدینگی تا پایان اردیبهشت‌ماه سال جای به سطح 9/ 30درصد رسیده است. از سوی دیگر جزئیات آمارها نشان می‌دهد تحقق نرخ 25درصدی هدف‌گذاری‌شده برای رشد نقدینگی مستلزم رشد حداکثر 2درصدی نقدینگی در ماه دارد.

در صورت محدود شدن رشد نقدینگی به کریدور حداکثر 2درصدی، انتظار می‌رود نرخ رشد نقدینگی از ابتدای سال جاری تا پایان خردادماه به سطح 2/ 4درصد برسد. این به آن معناست که رشد نقطه به نقطه نقدینگی خرداد1402 حدودا به 3/ 29درصد خواهد رسید. سی‌امین همایش سیاست‌های پولی و ارزی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه 23 و 24‌ام خرداد ماه برگزار شد و صاحب‌نظران و مسوولان این حوزه به مدت دو روز به ارائه نظرات و برنامه‌های خود پرداختند. سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی درباره نقدینگی را می‌توان نقشه راه سیاستگذار برای مدیریت این متغیر کلیدی تلقی کرد.

نقشه راه نقدینگی ترسیم شد

رئیس کل بانک مرکزی در روزهای پایانی خردادماه برنامه این نهاد برای مدیریت رشد نقدینگی را اعلام کرد. به گفته محمدرضا فرزین، بانک مرکزی قصد دارد یا سیاست‌های خود نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی را تا پایان سال به سطح 25درصد برساند. با توجه به اینکه نقدینگی از ابتدای سال جدید تا پایان اردیبهشت‌ماه 1/ 2درصد رشد کرده است، تحقق هدف اعلام‌شده از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی مستلزم این است که طی ده ماه باقی‌مانده تا پایان سال، رشد ماهانه نقدینگی از سطح 2 درصد فراتر نرود.

از سوی دیگر با توجه به اینکه نقدینگی تا اردیبهشت‌ماه نرخ رشد نقطه به نقطه 9/ 30درصدی را به ثبت رسانده است، در صورت ثبت نرخ رشد 2درصدی نقدینگی در خرداد ماه، نرخ رشد نقطه به نقطه این متغیر در ماه پایانی بهار به 3/ 29درصد خواهد رسید. این داده‌ها را می‌توان برنامه آتی بانک مرکزی برای به کنترل درآوردن رشد نقدینگی تلقی کرد. در صورت تحقق آنچه بیان شد، برای اولین‌بار از بهمن‌ماه سال98 نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی به کمتر از 30درصد خواهد رسید. در ادبیات اقتصادی، رشد نقدینگی یا به‌طور دقیق‌تر، رشد پول، یکی از موتورهای اصلی رشد سطح قیمت‌ها به شمار می‌رود.

هدف‌گذاری سال‌های قبل از 97

اطلاعات ارائه‌شده از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی حاکی از آن است که در دهه هفتاد، هشتاد و نود شمسی تا سال96 رشد نقدینگی در کریدوری بین 5/ 26 تا 5/ 28 درصد حرکت می‌کرد. با این حال پس از خروج آمریکا از برجام و وقایع سیاسی و اقتصادی پس از آن، رشد نقدینگی وارد کریدور جدیدی شد و از سال97 تا به امروز میانگین هر سال 33درصد رشد کرده است. مساله‌ای که می‌توان آثار آن را در آمار تورمی به وضوح مشاهده کرد. به‌طور مشخص بانک مرکزی در تلاش است تا با کنترل رشد تراز‌نامه‌های بانکی، رشد نقدینگی را به سطح پیش از سال97 بازگرداند. اقدامات مشخصی نیر در این راستا صورت گرفته است که افزایش نیم واحد درصدی نسبت ذخیره قانونی شبکه بانکی کشور و همچنین ابلاغ ضوابط ناظر بر کنترل ترازنامه شبکه بانکی کشور از جمله آنهاست.

از سوی دیگر شورای پول و اعتبار این اختیار را به بانک مرکزی داده تا در صورت تخلف بانک‌ها از مقررات یادشده، سقف 15درصدی برای ترازنامه بانک‌ها مقرر و اعمال کند. با اینکه روند رو به کاهش رشد نقدینگی از موفقیت‌آمیز این سیاست‌ها تا به امروز حکایت دارد با این حال به این سرعت نمی‌توان به نتیجه بخش بودن آن خوش‌بین بود. در واقع هرچه رشد نقدینگی روند کاهشی داشته، اما به همان نسبت روند رشد پایه پولی افزایشی بوده است. در واقع درحالی‌که رشد نقطه به نقطه پایه پولی در خردادماه1401 اندکی بالاتر از 27درصد بوده، این عدد در پایان سال1401 به سطح 4/ 42درصد رسیده است که با صرف‌نظر از تیرماه1400، بالاترین سطح رشد پایه پولی به شمار می‌رود. این سطح بالای رشد پایه پولی می‌تواند تهدیدی بر سر راه تحقق اهداف پولی بانک مرکزی در کنترل رشد نقدینگی باشد.