به قلم : هدی‌سادات پاک‌نهاد
تحریریه زندگی آنلاین : یک کارشناس جمعیت و روانشناس می‌گوید:«در گذشته مردم از لحاظ فرهنگی بر این باور بودند که فرزند نعمت و هدیه الهی است و روزی‌اش را با خودش می‌آورد؛ در واقع، این اعتقاد و باور قلبی باعث می‌شد تا کسی ترس از فرزند آوری نداشته باشد اما امروزه با ترویج سبک زندگی غربی و تضعیف باورهای ما نسبت به رزاق بودن الهی، ما با ترس و نگرانی از بچه‌دار شدن مواجه هستیم.»
در گذشته با وجود امکانات کمتر و حتی خانه‌هایی بدون اتاق مجزا، خانواده‌ها حداقل صاحب 4 فرزند می‌شدند چراکه قدیمی‌ها داشتن فرزند را سرمایه‌ای می‌دانستند که در آینده به آن‌ها کمک می‌کند اما امروزه برخی زوجین با بهانه‌ای مثل نداشتن اتاق جدا برای کودک، مشکلات اقتصادی، از دست دادن شغل، دغدغه تربیت فرزند و... از بچه‌دار شدن امتناع می‌کنند؛ این در حالی است که بیشتر نگرانی‌ها برای تأخیر فرزند آوری بیهوده‌اند و اغلب مشکلات با باور به قدرت خداوند و وعده رزق او، به‌راحتی حل می‌شوند.
بیشتربخوانید:
وقتی بچه خواستم که خدا دیگر نمی‌خواست!
بچه‌دار شدن تصمیمی هیجان‌انگیز و شادی‌بخش است؛ این تصمیم مثل هر تغییر دیگری در زندگی نگرانی‌هایی را برای زوجین به همراه دارد که تا حدی طبیعی است اما برخی برای رفع نگرانی‌ها صورت‌مسئله را پاک‌کرده و برای درپوش گذاشتن بر روی احساساتشان، قید بچه‌دار شدن را می‌زنند. زهرا از جمله کسانی است که از ترس مشکلات مالی پدرش برای دادن سیسمونی، سال‌ها خودش را از نعمت مادر شدن محروم کرد. او می‌گوید: «اوایل ازدواج خیلی به فکر بچه‌دار شدن بودم اما چون پدرم بازنشسته بود و حقوق چندانی نداشت، نمی‌خواستم به او فشار مالی وارد کنم؛ به خاطر همین ترجیح دادم مدتی قید بچه‌دار شدن را بزنم.»
او ادامه می‌دهد: «چند ماه بعد از ازدواجمان، به اصرار خانواده همسرم مجاب به بارداری شدم اما چند ماه من بچه نخواستم و حالا که من می‌خواستم خدا نمی‌خواست؛ هرماه منتظر جواب مثبت بودم اما با جواب منفی روبرو می‌شدم.» زهرا می‌گوید هشت ماه به قرآن متوسل شدم و به خاطر جلوگیری از بارداری از ته دل توبه کردم: «ماه محرم متوسل شدم به حضرت علی‌اصغر (ع) و از خدا بچه خواستم و به لطف خداوند فردای اربعین رفتم دکتر آزمایش دادم و خبر خوش بارداریم را شنیدم.»
بیشتربخوانید:
اشتباه بزرگی که پشیمانمان کرد
زهرا که بارداری اول سختی را سپری کرده بود، تصمیم می‌گیرد که دیگر بچه‌دار نشود اما او می‌گوید: «پسرم سه سال و نیم داشت که ناخواسته باردار شدم و بارداری دوم، دو برابر سخت‌تر از اولی بود؛ این‌قدر که همسرم می‌گفت سقطش کنیم اما من مخالفت کردم و شهریور 1400 دخترم به دنیا آمد و به زندگی‌مان شیرینی دو برابر داد.»
از ترس اینکه دوباره ناخواسته بچه‌دار نشویم، همسرم عمل وازکتومی انجام داد: «فکر می‌کردیم این عمل قابل برگشت است و اگر پشیمان شدیم با جراحی مشکل حل می‌شود اما متأسفانه راه برگشتی وجود ندارد و از این مسئله به‌شدت پشیمان هستیم و به خانواده‌ها توصیه می‌کنیم هرگز اشتباه ما را تکرار نکنند چون آخرش فقط پشیمانی است و بس.»
بیشتربخوانید:
ترس از فرزندآوری مسئله خودساخته است
کم نیستند زوج‌هایی مثل زهرا و همسرش که با بهانه‌های مختلف فرزندآوری را به تأخیر می‌اندازند یا از ترس بارداری ناخواسته اقدام به عمل‌های جراحی می کنند؛ اما چه چیزهایی جامعه را دچار فوبیای فرزندآوری ساخته است؟ اسماعیل چراغی، کارشناس جمعیت و روانشناس در پاسخ به این سؤال به خبرنگار ایرنا زندگی می‌گوید:« مسئله فرزند آوری بیش از آنکه مسئله اقتصادی باشد، مسئله فرهنگی است. تغییر نگرش‌ها و ارزش‌هایی که در جامعه ما اتفاق افتاده است، زمینه‌ساز این شده تا افراد به‌نوعی ترس از فرزنداوری داشته باشند.»
او ادامه می‌دهد:« درگذشته مردم از لحاظ فرهنگی بر این باور بودند که فرزند نعمت و هدیه الهی است و روزی‌اش را با خودش می‌آورد؛ درواقع، این اعتقاد و باور قلبی باعث می‌شد تا کسی ترس از فرزند آوری نداشته باشد اما امروزه با ترویج سبک زندگی غربی و تضعیف باورهای ما نسبت به رزاق بودن الهی، ما با ترس و نگرانی از بچه‌دار شدن مواجه هستیم.»
به گفته این کارشناس جمعیت، تعاریف فرهنگی خاص از برخی مفاهیم اقتصادی ما را در روند فرزندآوری دچار مشکل کرده است: «رفاه، مسئله اقتصادی است اما غالباً به‌صورت فرهنگی از آن تعریف می‌شود؛ در جامعه امروز رفاه را این‌گونه تعریف می‌کنند که اگر کسی از درآمد خوبی (مثلاً بالای 8 میلیون) برخوردار باشد، رفاه دارد و اگر کسی کمتر از این مقدار حقوق داشته باشد، رفاه ندارد.» چراغی تأکید می‌کند: «این تعاریف فرهنگی از رفاه باعث شده تا ازلحاظ ذهنی احساس کنیم که فرزندآوری نه‌تنها باعث آرامش نمی‌شود بلکه آرامش را از ما سلب می‌کند و این مسئله باعث شده تا فوبیا و ترس از فرزندآوری در جامعه ما شکل بگیرد.»
بیشتربخوانید:
برای بچه‌دار شدن منتظر رفاه کامل نمانید
چراغی معتقد است که نباید فرزندآوری را با بهانه‌های مختلف به تأخیر انداخت و منتظر روزی ماند که به کمال شخصیتی و رفاه مالی کامل برسیم سپس اقدام به فرزندآوری کنیم. او می گوید:«ما هیچ‌وقت نمی‌توانیم منتظر بمانیم تا شرایط فکری و مالی ما که با واقعیت هم تطابق ندارد، به مرحله ظهور برسد چراکه هیچ‌وقت آن موقعیت ایجاد نخواهد شد؛ چون همیشه احساس و توقعات ما، درگذر زمان تغییر می‌کند و انتظارات ما بالا می‌رود.»
این روانشناس تأکید می کند:«به‌جای آنکه ما منتظر بمانیم تا شرایط رفاهی ایده‌آل برایمان ایجاد شود، ما باید خودمان آن شرایط را ایجاد و مدیریت کنیم. برای رسیدن به این مرحله ما باید از آموزه‌های دینی و سبک زندگی اسلامی که درگذشته داشتیم، برخوردار شویم.» به گفته این کارشناس جمعیت، عمیق‌ترین چیزی که باید تغییر کند، نگرش و باور افراد است:« اساساً رفتارها و کنش‌های افراد بستگی به نگرش آن‌ها دارد لذا تا نگرش تغییر نکند، هیچ رفتاری تغییر نخواهد کرد. به‌عنوان‌مثال، یک روزی مادر شدن ارزش و افتخار زن بود اما امروز مسئله مادری، خانه‌داری و فرزند داشتن بی‌ارزش شده است لذا وقتی نگرش ما به سبکی باشد که واقعاً خداوند را رزاق بدانیم و بخشی از مصادیق سبک زندگی را بر اساس داشته‌های فرهنگی و ایرانی- اسلامی خود احیا کنیم، می‌توانیم شرایط را به سمت فرزندآوری بیشتر سوق دهیم.»
بیشتربخوانید:
جامعه باید نسبت به روش‌های پیشگیری از بارداری آگاه شود
متأسفانه امروزه داشتن بیشتر از دو –سه فرزند تعجب‌برانگیز است و برخی زوجین بعد از بارداری دوم-سوم برای جلوگیری از بارداری ناخواسته اقدام به بستن لوله‌های رحم و وازکتومی می‌کنند. درحالی‌که این کار غیرقانونی است اما همچنان این عمل در برخی مراکز انجام می‌شود؛ چراغی در خصوص جلوگیری از بارداری با این‌گونه عمل‌های جراحی معتقد است که باید جامعه را آگاه کرد: «اغلب تصور می‌کنند با انجام دادن وازکتومی و بستن لوله رحم جلوی فرزندآوری ناخواسته را می‌گیرند، این در حالی است که ما وقایع مختلف زندگی و مشکلات پیش روی انجام این کار را در نظر نمی‌گیریم.» او ادامه می‌دهد: «عمل‌های جراحی توبکتومی و وازکتومی عوارضی را در پی دارد و ممکن است حتی منجر به بیماری‌های لاعلاج مثل دردهای مستمر در ناحیه لگن و زیر شکم، آسیب به عروق خونی، مثانه یا روده و... شود.» چراغی می‌گوید با انجام این عمل‌های جراحی ما ظرفیت طبیعی و سرچشمه زایندگی انسان را کور می‌کنیم: «اگر انسان در رخدادهای زندگی نیاز به فرزندآوری دوباره داشته باشد؛ به‌عنوان‌مثال، اگر براثر یک حادثه یک فرزند یا دو فرزند از دنیا بروند و زوجین تصمیم به بارداری مجدد بگیرند، انجام این عمل‌های جراحی برگشت باروری را بسیار سخت می‌کند.
به کارکردهای مثبت فرزند آوری توجه کنید
به گفته چراغی، زوجین باید نگرششان را نسبت به فرزند آوری تغییر دهند: «به‌جای آنکه تصور این را داشته باشیم که فرزند آوری مانعی برای آرامش است، این‌گونه نگاه کنیم که فرزندآوری کارکردهای مثبت بسیاری دارد؛ فرزند آوری به لحاظ فردی باعث نشاط و شادابی افراد می‌شود، به لحاظ خانوادگی به استحکام خانواده کمک می‌کند و از بیماری‌های خاص زنان مثل سرطان رحم، تخمدان و سینه جلوگیری می‌کند.»
این کارشناس جمعیت و روانشناس با اشاره به انگیزه‌های معنوی فرزند آوری می‌گوید: «در روایات بسیاری بر اهمیت و ارزش مادر شدن تأکید شده است؛ بر اساس فرمایش رسول خدا (ص) هنگامی‌که زن، باردار می‌شود، در تمام طول مدت حمل، به‌منزله روزه‌دار و شب‌زنده‌دار و مجاهد درراه خدا باجان و مال است و چون زایمان کند پاداشی دارد که از بس بزرگ است نمی‌داند آن پاداش چیست و چون شیر می‌دهد در برابر هر مکیدن برای او مشابه یک آزادسازی از فرزندان اسماعیل است و چون از شیر دادن فارغ گردد فرشته‌ای بر پهلوی او می‌زند و می‌گوید از نو آغاز به کارکن که بخشیده شده‌ای.»
چراغی در پایان تأکید می‌کند:« توجه به کارکردهای مثبت فرزندآوری به لحاظ فردی، خانوادگی، سلامت و همچنین کارکردهای اخروی و معنوی بچه‌دار شدن باعث می‌شود تا افراد با خوشایندی بیشتری به سمت فرزندآوری گرایش پیدا کنند.»
بیشتربخوانید:
